Φθόριο: Μύθοι και αλήθειες

fthorio

Η προσφορά του φθορίου στα δόντια πολλές φορές σχετίζεται με διάφορες φήμες.

Δες ακόμα: Οδοντιατρική φροντίδα στη σχολική και προσχολική ηλικία

Με αφορμή πολλές ερωτήσεις ασθενών μου σχετικά με την προσφορά του φθορίου στα δόντια και οι οποίες πολύ συχνά καταλήγουν σε στείρα συζήτηση που αφορά γνώμες που έχουν ακούσει ή έχουν διαβάσει κατά την περιήγησή τους στο διαδίκτυο και σχετίζονται με φήμες σχετικά με την τοξικότητα και την καρκινογόνο δράση του φθορίου, αποφάσισα να γράψω το άρθρο αυτό.

Τέτοιου είδους φήμες φυσικά, οφείλονται σε πολυάριθμα άρθρα από μη επιστημονικούς ιστότοπους που στερούνται αξιοπιστίας αφού ακόμα και οι συγγραφείς των άρθρων που αναφέρονται σε έγκυρες πηγές βιβλιογραφίας χρησιμοποιούν με τέτοιο τρόπο τα συμπεράσματα ιατρικών μελετών ώστε να τονίζουν εκείνα που συνηγορούν με τις απόψεις που οι ίδιοι θέλουν να προβάλουν και ταυτόχρονα να μειώσουν την σημασία ή την αξιοπιστία οργανισμών ή ιατρών που διαφωνούν αλλοιώνοντας κάθε πιθανή εξαγωγή ορθών συμπερασμάτων και σε τελική ανάλυση μόνο πανικό και σύγχυση μπορούν να προκαλέσουν.

Το φθόριο είναι το χημικό στοιχείο με ατομικό αριθμό 9 και σύμβολο F (εκ της αγγλικής του ονομασίας Fluorine). Τι φθόριο είναι ένα ιδιαίτερα δραστικό και δηλητηριώδες αέριο σε κανονικές συνθήκες (25°C και πίεσης 1atm) και ανήκει στα αλογόνα. Υπάρχει σε αφθονία στον φλοιό της Γης σε στερεή μορφή μέσω χημικών του ενώσεων αλλά και στο νερό με την μορφή ανιόντος που ονομάζεται φθορίδιο (F).

Όσον αφορά τον άνθρωπο, το φθόριο συγκαταλέγεται στα απαραίτητα ιχνοστοιχεία για την κανονική ανάπτυξη και λειτουργία του οργανισμού, περιέχεται σε τροφές (πχ ψάρια, τσάι, κοτόπουλο) και από την στιγμή που τεκμηριώθηκε επιστημονικά η αντι-τερηδονική του δράση, σε οδοντόκρεμες, στοματικά διαλύματα καθώς και άλλα σκευάσματα οδοντιατρικής χρήσης.

Οι αντι-τερηδονικές ιδιότητες του φθορίου με την μορφή του φθοριδίου που απελευθερώνεται στο σάλιο και κατ’ επέκταση στην στοματική κοιλότητα είναι γνωστές εδώ και 100 χρόνια. Οι μηχανισμοί μέσω των οποίων δρα, αφορούν αφ’ ενός  την επανασβεστοποίηση της αδαμαντίνης ειδικά στα αρχικά στάδια της προσβολής των δοντιών από την τερηδόνα, την βελτίωση της αντοχής της αδαμαντίνης απέναντι στα πολύ όξινα παραπροϊόντα μεταβολισμού των μικροβίων της οδοντικής πλάκας αλλά και την μείωση της βλαβερής δραστικότητάς τους και συγκεκριμένα την παραγωγή οξέων.

Οι μορφές με τις οποίες συναντάται το φθόριο σε σκευάσματα οδοντιατρικής χρήσης είναι άλατα όπως το φθοριούχο νάτριο (NaF) και ο φθοριούχος κασσίτερος (SnF2). Η χρήση των παραπάνω θα πρέπει να είναι τοπική και να μην γίνεται κατάποσή τους. Μελέτες έχουν δείξει ότι μετά το βούρτσισμα των δοντιών με φθοριούχο οδοντόκρεμα, η συγκέντρωση του φθορίου στον οργανισμό (ακόμα και των παιδιών) δεν αυξάνεται πέρα από τα επιτρεπτά όρια από τη στιγμή που δεν υπάρχει κατάποση και δεν μεταβολίζονται χημικές ενώσεις του φθορίου από τον γαστρεντερικό σωλήνα (η απορρόφηση γίνεται κυρίως από το στομάχι και η απέκκρισή του από τους νεφρούς).

Μάλιστα μετά από την χρήση φθοριούχου οδοντόκρεμας ή διαλύματος μετρήθηκε ότι η συγκέντρωση του φθοριδίου στην στοματική κοιλότητα επιστρέφει σε πολύ χαμηλά επίπεδα εντός δύο ωρών. Δεν θα σας κουράσω άλλο με πολύπλοκες αναλύσεις σχετικά με τον ακριβή μηχανισμό δράσης του φθορίου μιας που δεν είναι αυτός ο σκοπός του άρθρου μου.

Παρ ’όλα αυτά θα ήθελα να αναφέρω σε αυτό το σημείο ότι η υπερβολική πρόσληψη φθορίου σαφώς και έχει αρνητικές επιπτώσεις τόσο σε τοπικό, όσο και σε συστεμικό επίπεδο. Στα δόντια ειδικά παιδιών προσχολικής ηλικίας μπορεί να προκαλέσει φθορίαση με αισθητικά προβλήματα (γκρι ή καφέ κηλίδες) αλλά και γενικότερα προβλήματα υγείας στα οστά (οστεοσκλήρυνση), απώλεια βάρους, βλάβες στον θυρεοειδή, στα νεφρά, ακόμα και θάνατο από οξεία δηλητηρίαση. Είναι ολοφάνερο λοιπόν ότι καταλήγουμε ξανά και ξανά στο ίδιο επιστημονικά τεκμηριωμένο συμπέρασμα για την μη τοξικότητα του φθορίου παρά μόνο σε μεγάλες δόσεις.

«Δεν υπάρχουν δηλητήρια, αλλά δηλητηριώδεις δόσεις» ανέφερε σχετικά η Κα Τριανταφύλλου Αγγελική, καθηγήτρια χημείας της Ιατρικής σχολής του πανεπιστημίου Αθηνών μετά από σχετική μου ερώτηση. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συγκεκριμένα έχει καθορίσει το ασφαλές όριο καθημερινής πρόσληψης φθορίου στο 1 ppm (μέρος στο εκατομμύριο) έτσι ώστε να διασφαλίζεται η αντι-τερηδονική του δράση χωρίς κινδύνους για την γενική υγεία.

Η υπερβολική λήψη φθορίου μπορεί να οφείλεται σε λανθασμένη χρήση φθοριούχων σκευασμάτων όπως η χρήση οδοντόκρεμας μεγάλης (πχ 5000ppm) περιεκτικότητας σε φθόριο χωρίς την συμβουλή οδοντιάτρου, η κατάποση φθοριούχου οδοντόκρεμας/στοματικού διαλύματος αλλά και η υπερβολική φθορίωση του νερού σε περιοχές που το νερό περιέχει ήδη φθόριο, μία περίπτωση που δεν αφορά όμως τα μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας.

Προσωπικά μετά από σχετική αναζήτηση στο διαδίκτυο δεν μπόρεσα να βρω επίσημα στοιχεία σχετικά με φθορίωση του νερού στην Ελλάδα. Και είναι κρίμα πραγματικά αφού υπάρχουν τεκμηριωμένες μελέτες που δείχνουν μέχρι και 85% μείωση του δείκτη τερηδόνας σε παιδιά ηλικίας 12 ετών από την φθορίωση του πόσιμου νερού που ιστορικά ξεκίνησε από το Grand Rapids των ΗΠΑ το 1945 και κατέληξε να εφαρμόζεται σε παγκόσμιο επίπεδο.

Το συμπέρασμα που προκύπτει από τα παραπάνω είναι ότι το καλύτερο όπλο απέναντι στην παραπληροφόρηση και τον πανικό που αυτή μπορεί να προκαλέσει είναι η εμπιστοσύνη στον γιατρό σας και η κριτική διάθεση απέναντι σε δικτυακούς τόπους και δημοσιεύματα αμφίβολης προέλευσης και πρόθεσης, γενικότερα αλλά και ειδικότερα από την στιγμή που αυτά αφορούν την υγεία σας.

Σε βοήθησε αυτό το άρθρο;

Αυτή η σελίδα δεν παρέχει ιατρικές συμβουλές. Δες περισσότερα.