Τι είναι η εξωτερική ωτίτιδα;
Για να καταλάβει κανείς τι θα πει εξωτερική ωτίτιδα πρέπει πρώτα να εξηγήσουμε τι είναι το εξωτερικό αυτί. Για πρακτικούς λόγους χωρίζουμε το αυτί σε τρία μέρη: το εξωτερικό αυτί που περιλαμβάνει το πτερύγιο και τον πόρο (το ακουστικό κανάλι) μέχρι το τύμπανο (μέχρι δηλαδή εκεί που μπορούμε να δούμε), το μέσο αυτί (το χώρο πίσω από το τύμπανο που έχει τα οστάρια) και το έσω αυτί που έχει τον κοχλία και το λαβύρινθο (τα όργανα της ακοής και της ισορροπίας). Η εξωτερική ωτίτιδα είναι λοιπόν μια φλεγμονή στο δέρμα του πόρου μέχρι το πολύ το τύμπανο.
Δες ακόμα: ΩΡΛ: Συμβουλές για τους μικρούς μας φίλους
Γιατί η εξωτερική ωτίτιδα χαρακτηρίζεται ως νόσος του καλοκαιριού;
Η αλήθεια είναι ότι η εξωτερική ωτίτιδα μπορεί να εμφανιστεί σε κάθε εποχή του χρόνου. Όμως, το καλοκαίρι τα περιστατικά εμφανίζουν κατακόρυφη άνοδο. Φυσιολογικά, ο πόρος καλύπτεται από δέρμα και αυτό από κερί που αποτελεί ένα φυσικό προστατευτικό μηχανισμό.
Η ξηρασία και η υγρασία που υπάρχουν το καλοκαίρι συμβάλλουν στην καταστροφή αυτού του προστατευτικού μηχανισμού κι έτσι κάθε μικροτραυματισμός (ξύσιμο με το δάκτυλο, μπατονέτα, ξένο σώμα) επιτρέπει στα μικρόβια που υπάρχουν στον πόρο να περάσουν το δέρμα και να ξεκινήσει η φλεγμονή. Από εκεί και πέρα, το σκοτεινό και υγρό περιβάλλον του πόρου είναι ιδανικό για την ανάπτυξη των μικροβίων και ξεκινά μια διεργασία που συνεπάγεται οίδημα (πρήξιμο) στο δέρμα του πόρου με πύο και μπλοκάρισμα στο αυτί.
Υπάρχει κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα στην εξωτερική ωτίτιδα των παιδιών;
Αν και δεν υπάρχουν πολύ μεγάλες διαφορές με τους ενήλικες, τα παιδιά πάντα έχουν κάποιες ιδιαιτερότητες. Πρώτα απ’ όλα, ο πόρος του παιδικού αυτιού είναι μικρότερος και μπλοκάρει πολύ πιο εύκολα. Επίσης, τα παιδιά έχουν την τάση να βάζουν αντικείμενα στο αυτί τους, κάτι που προδιαθέτει για καταστροφή του φυσιολογικού φραγμού του δέρματος και είσοδο των μικροβίων. Τέλος, τα παιδιά επειδή δε μπορούν να επικοινωνήσουν σωστά, μπορεί να αγνοήσουν τα πρώτα συμπτώματα της κατάστασης και να έλθουν σε πιο προχωρημένο στάδιο.
Ποια είναι τα συμπτώματα της εξωτερικής ωτίτιδας;
Στα πρώτα στάδια της εξωτερικής ωτίτιδας υπάρχει φαγούρα στον πόρο που κάνει το παιδί να θέλει να ξύσει το αυτί του. Το ξύσιμο αυτό ανακουφίζει από τα συμπτώματα προσωρινά, αλλά επιδεινώνει την κατάσταση βάζοντας περισσότερα μικρόβια μέσα στο δέρμα. Στη συνέχεια αρχίζει πόνος έντονος, που περνά μόνο με αναλγητικά και αρχίζει να τρέχει ένα πυώδες ή και αιματηρό υγρό από το αυτί.
Ο πόνος είναι χαρακτηριστικά δυνατότερος όταν πιέσουμε το τράγο του αυτιού ή κουνήσουμε το πτερύγιο. Το πύο και τα νεκρά επιθήλια που μαζεύονται μέσα στον πόρο τον αποφράσσουν και έτσι δημιουργείται βαρηκοΐα. Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να εμφανιστούν και επώδυνοι λεμφαδένες στον τράχηλο λόγω της μικροβιακής φλεγμονής. Αν δεν αντιμετωπιστεί η κατάσταση, τότε επεκτείνεται και προς το πτερύγιο ή τα οστά του κρανίου.
Η εξωτερική ωτίτιδα μπορεί να μπερδευτεί με άλλα προβλήματα;
Ιδίως στα παιδιά που ο πόρος είναι μικρός και τα ίδια δε μπορούν να μιλήσουν σαφώς για τα συμπτώματά τους, μπορεί να υπάρξουν διαγνωστικά προβλήματα. Συνήθως, η οξεία μέση ωτίτιδα πονά κατά τον ίδιο περίπου τρόπο. Εμφανίζεται ξαφνικά και δε σταματά παρά μόνο με αναλγητικά. Βέβαια, η οξεία μέση ωτίτιδα είναι συλλογή πύου πίσω από το τύμπανο και συνήθως προηγείται κάποιο κρυολόγημα. Επίσης, δεν υπάρχει οίδημα στον πόρο και πυώδες έκκριμα. Σε κάθε περίπτωση, η κλινική εξέταση από τον παιδίατρο ή τον ΩΡΛ είναι μόνο αυτή που θα δώσει απάντηση στο πρόβλημα.
Ποια είναι η θεραπεία της εξωτερικής ωτίτιδας;
Στις περισσότερες περιπτώσεις η εξωτερική ωτίτιδα αντιμετωπίζεται με τοπική θεραπεία. Τα μικρόβια που συχνότερα προκαλούν την εξωτερική ωτίτιδα είναι η ψευδομονάδα και ο σταφυλόκοκκος, ενώ αρκετά συχνοί είναι και οι μύκητες. Έτσι, χορηγούνται τοπικές αντιβιοτικές σταγόνες κατά των ύποπτων μικροβίων. Όταν πιστεύεται ότι πρόκειται για μικροβιακή φλεγμονή μπορεί να δοθούν και σκευάσματα που περιέχουν κορτιζόνη και αντιβιοτικά, κάτι που βοηθά να μειωθεί το οίδημα και ο πόνος πιο γρήγορα.
Όταν όμως η εξωτερική ωτίτιδα οφείλεται σε μύκητα απαγορεύεται η χρήση κορτιζόνης γιατί αντί να βοηθήσει, συντελεί στην εντονότερη ανάπτυξη του μύκητα. Σε κάθε περίπτωση όσο διαρκεί η θεραπεία, οι γονείς πρέπει να βεβαιώνονται ότι δε μπαίνει νερό στα αυτιά του παιδιού και ότι το παιδί δε συνεχίζει να εισάγει ξένα σώματα μέσα στο αυτί. Επίσης, χρειάζεται να γίνεται κατά την έναρξη και κατά τη διάρκεια της θεραπείας τακτικός καθαρισμός του αυτιού από τον ΩΡΛ και τοπική περιποίηση για απομάκρυνση του πύου και των συγκριμάτων που μαζεύονται μέσα στον πόρο.
Όταν η ωτίτιδα είναι προχωρημένη ή όταν η θεραπεία με τοπικά αντιβιοτικά αποτύχει πρέπει να γίνει επιθετική θεραπεία για να αποφευχθούν οι επιπλοκές. Χορηγούνται αντιβιοτικά από το στόμα ή ενδοφλέβια. Ειδική κατηγορία αποτελούν τα διαβητικά παιδιά και αυτά με πτώση της ανοσίας. Τα παιδιά αυτά είναι σε κίνδυνο για ανάπτυξη μιας επιθετικής κατάστασης που λέγεται κακοήθης εξωτερική ωτίτιδα που συνοδεύεται από επέκταση της λοίμωξης στα οστά του κρανίου και γι’ αυτήν την ομάδα απαιτείται νοσοκομειακή αντιμετώπιση.