Περιοδοντική νόσος: μια σοβαρή απειλή της στοματικής μας υγεία

Στις μέρες μας η περιοδοντική νόσος αποτελεί την βασική αιτία απώλειας των δοντιών στις ηλικίες άνω των 35 ετών ενώ εκτιμάται ότι 3 στους 4 ενήλικες θα προσβληθεί στη διάρκεια της ζωής του από κάποιας μορφής περιοδοντική νόσο χωρίς να το γνωρίζει!

Η περιοδοντική νόσος (ουλίτιδα και περιοδοντίτιδα) είναι φλεγμονώδης λοίμωξη των περιοδοντικών ιστών, δηλαδή, των ιστών που περιβάλλουν, συγκρατούν και στηρίζουν τα δόντια στη γνάθο.

Η ουλίτιδα αποτελεί επιφανειακή φλεγμονή των ούλων και αρχική μορφή της περιοδοντικής νόσου. Αν δεν θεραπευτεί τότε είναι δυνατό να εξελιχθεί σε περιοδοντίτιδα όπου η φλεγμονή επεκτείνεται βαθύτερα προκαλώντας αποκόλληση των ούλων από τα δόντια, σχηματισμό περιοδοντικών θυλάκων, σταδιακή καταστροφή του φατνιακού οστού (κόκαλου) και κινητικότητα (ευσειστότητα) των δοντιών.

Τα κυριότερα παθολογικά ευρήματα της περιοδοντικής νόσου είναι:

• Κόκκινα, διογκωμένα ούλα
• Ούλα που αιμορραγούν εύκολα, κατά το βούρτσισμα, τη μάσηση ή ακόμη και αυτόματα (η παρουσία αιμορραγίας των ούλων σημαίνει ότι βρίσκεται σε εξέλιξη ενεργός φλεγμονή των ούλων, με άλλα λόγια ο ασθενής πάσχει με βεβαιότητα από περιοδοντική νόσο)
• Κακοσμία του στόματος ή μόνιμη αίσθηση άσχημης γεύσης
• Αποκόλληση των ούλων από τα δόντια
• Υποχώρηση (συρρίκνωση) των ούλων
• Συσσώρευση πέτρας (τρυγίας)
• Περιοδοντικά αποστήματα -εκροή πύου από τα ούλα όταν τα πιέζετε με το δάκτυλο σας
• Αυξημένη κινητικότητα δοντιών, μετακινήσεις δοντιών και μεταβολές στη σύγκλειση

Αξίζει να σημειωθεί ότι η περιοδοντική νόσος σπάνια προκαλεί πόνο. Έτσι, συχνά, διαφεύγει της προσοχής του ασθενή, δεν θεραπεύεται εγκαίρως με συνέπεια την καταστροφή των περιοδοντικών ιστών και τελικό αποτέλεσμα την απώλεια των δοντιών.

Που οφείλεται η περιοδοντική νόσος; Σύγχρονη θεώρηση

Η περιοδοντική νόσος οφείλεται κατά κύριο λόγο στην παρουσία της οδοντικής μικροβιακής πλάκας, δηλαδή, σύνθετων και καλά οργανωμένων αποικιών μικροβίων (βιοϋμενίων) που σχηματίζονται πρακτικά, πάνω σε οποιαδήποτε επιφάνεια της στοματικής κοιλότητας. Η οδοντική μικροβιακή πλάκα, όταν δεν απομακρύνεται με τη καθημερινή στοματική υγιεινή μας (βούρτσισμα, μεσοδόντιος καθαρισμός) προσροφά άλατα από το σάλιο και μετατρέπεται στη γνωστή μας τρυγία (πέτρα), που με τη σειρά της ευνοεί εξαιτίας της αδρής της επιφάνειας την περαιτέρω κατακράτηση πλάκας

Τα περιοπαθογόνα μικρόβια «φωλιάζουν» στην περιοχή της ουλοδοντικής σχισμής, δηλαδή, κάτω από τα ούλα (υποουλικά). Για να προστατευτούν από τα αντιμικροβιακά και την άμυνα του οργανισμού και επομένως να εξασφαλίσουν την επιβίωση τους συγκροτούν υποουλικά βιοϋμένια, δηλαδή, καλά οργανωμένες μικροβιακές κονότητες, που προσκολλώνται στην επιφάνεια των δοντιών.Οι ιδιαίτερες συνθήκες στην ουλοδοντική σχισμή όπου μια σταθερή επιφάνεια (δόντι) είναι προσκολλημένη σε μαλακούς ιστούς (ούλα) και διαβρέχεται από ένα υγρό πλούσιο σε μικρόβια (σάλιο), ευνοούν το σχηματισμό βιοϋμενίων.

Σήμερα γνωρίζουμε ότι η παρουσία των περιοπαθογόνων μικροβίων αποτελεί αναγκαία, αλλά όχι ικανή συνθήκη για την εμφάνιση και εξέλιξη της περιοδοντικής νόσου. Πράγματι, τα τελευταία χρόνια ένα πλήθος ερευνητικών ομάδων συγκλίνει στην άποψη ότι η απρόβλεπτη, ανισομερής και ανισοβαρής καταστροφή των περιοδοντικών ιστών είναι το αποτέλεσμα μιας υπέρμετρης, «αυτοκαταστροφικής» αντίδρασης του οργανισμού σε συγκεκριμένα περιοπαθογόνα μικρόβια.

Εκτιμάται ότι περίπου το 30% του γενικού πληθυσμού εμφανίζει γενετικά προκαθοριζόμενη ευπάθεια στην περιοδοντική νόσο. Οι ασθενείς αυτοί ακόμη και αν εφαρμόζουν άριστη στοματική υγιεινή εμφανίζουν 6 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο προσβολής από την περιοδοντική νόσο.

Εξάλλου, υπάρχουν διάφοροι παράγοντες ή συνθήκες που σχετίζονται με την αυξημένη συχνότητα, έκταση και βαρύτητα της νόσου (παράγοντες κινδύνου/risk factors).

Γνωστοί παράγοντες κινδύνου είναι: το κάπνισμα, ο σακχαρώδης διαβήτης, ο βρυγμός (σφίξιμο και τρίξιμο των δοντιών), η λήψη φαρμάκων (αντισυλληπτικά, αντικαταθλιπτικά κ.α.), το άγχος (stress), οι ορμονικές μεταβολές των γυναικών κατά την εφηβεία, την κύηση και την εμμηνόπαυση, η κακή διατροφή και η παχυσαρκία, διάφορα αυτοάνοσα νοσήματα π.χ. ρευματοειδής αρθρίτιδα κ.α. Το κάπνισμα και ο αρρύθμιστος σακχαρώδης διαβήτης είναι οι σημαντικότεροι παράγοντες κινδύνου.

Η περιοδοντική νόσος είναι πολυπαραγοντικής αιτιολογίας και όχι, αποκλειστικά μικροβιακής, όπως θεωρούνταν παλαιότερα. Η κληρονομικότητα (ευπάθεια) και οι παράγοντες κινδύνου π.χ. κάπνισμα, επηρεάζουν τόσο την έναρξη όσο και την εξέλιξη της.

Περιοδοντική νόσος και γενική υγεία

Η περιοδοντική νόσος αποτελεί την υπ’ αριθμόν ένα αιτία απώλειας δοντιών στους ενήλικες και κατά συνέπεια ένα σημαντικό «εχθρό» της στοματικής μας υγείας.

Εκείνα, όμως, που κρίνονται ιδιαιτέρως ανησυχητικά είναι τα αποτελέσματα αρκετών επιδημιολογικών μελετών της τελευταίας δεκαετίας που δείχνουν ότι η περιοδοντική νόσος:

• συντελεί στην ανάπτυξη στεφανιαίας νόσου, που αποτελεί τη συχνότερη αιτία θανάτου στις ανεπτυγμένες χώρες,
• αυξάνει τον κίνδυνο πρόκλησης εγκεφαλικών επεισοδίων
• αυξάνει την πιθανότητα ανεπιθύμητων επιπλοκών της κύησης π.χ. γέννησης πρόωρων ή λιποβαρών νεογνών και
• είναι δυνατό να επιδεινώσει την κατάσταση ασθενών που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη, αναπνευστικά νοσήματα ή οστεοπόρωση.

Οι επιπτώσεις της περιοδοντίτιδας στις παραπάνω παθολογικές καταστάσεις θεωρείται ότι είναι το αποτέλεσμα είτε άμεσης λοιμώδους προσβολής, δηλαδή, μεταφοράς βακτηρίων από τα υποουλικά βιοϋμένια σε απομακρυσμένες θέσεις του σώματος (προσοχή:όταν αιμορραγούν τα ούλα μας μικρόβια εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος) είτε σε χαμηλής έντασης συστηματικής φλεγμονώδους αντίδρασης που επάγει η περιοδοντική λοίμωξη.

Παρά το γεγονός ότι μέχρι σήμερα δεν γνωρίζουμε τους ακριβείς αιτιοπαθογενετικούς μηχανισμούς των παραπάνω, είναι βέβαιο ότι η περιοδοντική νόσος (ουλίτιδα και περιοδοντίτιδα) υποσκάπτει τα θεμέλια όχι μόνο της στοματικής αλλά και της γενικής μας υγείας. Επομένως, η πρόληψη, η έγκαιρη διάγνωση και η αποτελεσματική θεραπεία της είναι ζητήματα κεφαλαιώδους σημασίας.