Μάθετε τα πάντα για την γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση

Καθημερινά, πολλοί από εμάς ταλαιπωρούμαστε από το δυσάρεστο αίσθημα της καούρας, της αναγωγής τροφών πίσω στο στόμα, του πόνου και άλλων συμπτωμάτων που συνθέτουν την εικόνα της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης.

Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση πρόκειται για την κατάσταση, όπου όξινο περιεχόμενο του στομάχου γυρίζει πίσω προς τον οισοφάγο, προκαλώντας του ερεθισμό. Το κάψιμο μπορεί να το αισθανόμαστε πίσω από το στέρνο ή κάτω από το λαιμό μας. Άλλα συμπτώματα της νόσου είναι:

• οι «ξυνίλες»
• οι έμετοι
• η δυσκολία στην κατάποση
• ο χρόνιος βήχας
• η πλήρης παλινδρόμηση τροφής
• το αίσθημα πνιγμού μέσα στη νύχτα
• ο πόνος στο πάνω μέρος της κοιλιάς

Τα συμπτώματα της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης κρατούν αρκετή ώρα και συχνά επιδεινώνονται μετά το γεύμα. Επίσης, χειροτερεύουν όταν ξαπλώνουμε ή όταν σκύβουμε. Έτσι, ανακούφιση έρχεται όταν στεκόμαστε όρθιοι και παίρνουμε αντιόξινα. Καμιά φορά ο πόνος συγχέεται στο θώρακα με πρόβλημα από την καρδιά.

Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση αποτελεί ένα συχνό πρόβλημα, το οποίο μπορεί και να συνυπάρχει με διαφραγματοκήλη. Εμφανίζεται συχνότερα στους άνδρες και προκαλεί συμπτώματα στο 44% του πληθυσμού. Οι ασθενείς αναγκάζονται να λαμβάνουν χρόνια φαρμακευτική αγωγή σε ποσοστά που κυμαίνονται από 10-50%, ενώ μεγάλο ποσοστό (60%) αναπτύσσουν τελικά βλάβες του οισοφάγου, όπως οισοφαγίτιδα, στένωση, δυσπλασία ή ακόμα και καρκίνο κλπ.

Γιατί προκαλείται η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση;

Τι προκαλεί παλινδρόμηση; Όταν τρώμε, η τροφή περνάει από το στόμα στο στομάχι μέσα από ένα μυϊκό σωλήνα, που λέγεται οισοφάγος. Στο κάτω άκρο του πριν το στομάχι υπάρχει ένας κυκλοτερής μυς που λέγεται κατώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας. Αυτός λειτουργεί σαν βαλβίδα και είναι ένας από τους κύριους μηχανισμούς που δεν επιτρέπει στο περιεχόμενο του στομάχου να γυρίσει πίσω και να κάψει τον κατώτερο οισοφάγο. Σε πολλούς ανθρώπους αυτός ο μυς είναι κατασκευαστικά χαλαρός ή χαλαρώνει πολύ με λιπαρά φαγητά, τηγανητά, καρυκεύματα, σοκολάτα, μέντα ή άλλες τροφές. Η λειτουργία του σφιγκτήρα αυτού επηρεάζεται ακόμη από διάφορα φάρμακα, τα σφιχτά ρούχα, το κάπνισμα, το αλκοόλ, το σκύψιμο ή άλλες κινήσεις, το υπερβάλλον σωματικό βάρος και την εγκυμοσύνη. Τότε, περιεχόμενο στομάχου παλινδρομεί στον οισοφάγο, δηλαδή σε όργανο που δεν έχει κατασκευαστεί για να αντέχει όξινο περιεχόμενο και προκαλούνται συμπτώματα και βλάβες. Παλινδρομεί, επίσης, χολή και άλλα αλκαλικά υγρά, που είναι εξίσου ή και περισσότερο βλαπτικά για τον οισοφάγο. Οι φυσικοί αντιπαλινδρομικοί μηχανισμοί του οργανισμού καταργούνται, επίσης, σε περίπτωση διαφραγματοκήλης.

Τι είναι η διαφραγματοκήλη;

Η διαφραγματοκήλη δημιουργείται όταν το ανώτερο τμήμα του στομάχου μετακινείται από την κοιλιά στο θώρακα μέσω ενός τρήματος (τρύπας) στο διάφραγμα (τον μυ που χωρίζει την κοιλιά από το θώρακα). Έτσι, καταργείται η ανατομία της περιοχής και οι φυσιολογικοί μηχανισμοί που βοηθούν στην αποφυγή παλινδρόμησης.

Πώς αντιμετωπίζεται η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση;

Η φαρμακευτική αγωγή επιβάλλεται, αλλά έχει συχνά αμφίβολα αποτελέσματα και υποτροπές, ενώ σε κάποιους δεν είναι αποτελεσματική. Όταν τα φάρμακα προκαλούν παρενέργειες ή δεν μπορούν να ελέγξουν τη νόσο ή η διακοπή τους προκαλεί άμεσα συμπτώματα, πρέπει κανείς να εξετάσει τη χειρουργική λύση. Επίσης, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση συχνά δημιουργεί επιπλοκές από το αναπνευστικό, έλκη ή ουλές και στενώσεις οισοφάγου, αιμορραγίες και αναιμία αλλά και σε κάποιες περιπτώσεις δυσάρεστη εξέλιξη σε κακοήθεια. Γι’ αυτό, δεν θα πρέπει ποτέ να παραμελούμε τον έλεγχο μια τέτοιας κατάστασης, ώστε να προλάβουμε τα προβλήματα και όχι να σπεύδουμε κατόπιν να τα λύσουμε.

Ποιες δυνατότητες δίνονται για την αντιμετώπιση της νόσου;

Τρία διαδοχικά βήματα πρέπει να ακολουθούνται:
Καταρχάς, θα πρέπει να τροποποιείται ο τρόπος ζωής και διατροφής. Σε μερικές περιπτώσεις αλλάζοντας δίαιτα και παίρνοντας αντιόξινα μπορεί να μειωθεί η ένταση και η βαρύτητα των συμπτωμάτων. Σημαντικά μπορεί, επίσης, να βοηθήσει η απώλεια βάρους, η μείωση του καπνίσματος και της κατανάλωσης αλκοόλ, αλλά και η αλλαγή του ωραρίου των γευμάτων και οπωσδήποτε η σχέση τους με την κατάκλιση.

Αν τα συμπτώματα επιμένουν παρά την εφαρμογή των προηγουμένων, θα πρέπει κανείς, υπό την καθοδήγηση του ιατρού του, να καταφύγει στην ενδεδειγμένη φαρμακευτική αγωγή. Αυτή αφορά αντιόξινα και αντιεκκριτικά φάρμακα, καθώς και βελτιωτικά του περισταλτισμού του οισοφάγου. Έτσι, θα βελτιωθούν πιθανώς τα συμπτώματα και ο ερεθισμός του οισοφάγου. Σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη ακολουθείται η συντηρητική αντιμετώπιση του προβλήματος για 6 μήνες έως ένα έτος. Κατόπιν, συνιστάται λαπαροσκοπική επέμβαση, καθώς αυτή πλεονεκτεί της ανοικτής χειρουργικής σε πολλά σημεία.

Υπάρχει οριστική λύση του προβλήματος;

Ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στα προηγούμενα, θα πρέπει να υποβληθούν σε αντιπαλινδρομική επέμβαση, η οποία αποτελεί και την αιτιολογική θεραπεία της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης και όχι απλή αντιμετώπιση των συμπτωμάτων αυτής. Οι ενδείξεις, οι οποίες τίθενται για την επιλογή των ασθενών μας για χειρουργική αντιμετώπιση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, είναι η επίμονη συμπτωματολογία, οι συχνές υποτροπές της νόσου παρά την τήρηση των φαρμακευτικών οδηγιών και η ύπαρξη αλλοιώσεων στον οισοφάγο (ανατομικών ή ιστολογικών). Νεαρά άτομα με δυσκολία συμμόρφωσης στη φαρμακευτική αγωγή αποτελούν επίσης μια ομάδα με ένδειξη για λαπαροσκοπική επέμβαση. Η χειρουργική επέμβαση σταματά την παλινδρόμηση, ενώ τα φάρμακα μόνο τα συμπτώματα. Έτσι, θεωρείται ως αιτιολογική αντιμετώπιση του προβλήματος και όχι μόνο συμπτωματική. Επιπλέον, η μακροχρόνια χρήση φαρμάκων δεν είναι άμοιρη προβλημάτων και παρενεργειών.

Πώς πραγματοποιείται η χειρουργική επέμβαση;

Η χειρουργική επέμβαση σήμερα εκτελείται λαπαροσκοπικά και όχι με μια μεγάλη τομή και μακροχρόνια παραμονή στο νοσοκομείο, όπως προ δεκαετίας. Αρχικώς, γίνεται λεπτομερής αιματολογικός, ενδοσκοπικός και ακτινολογικός προεγχειρητικός έλεγχος. Κατόπιν, γίνεται μελέτη της παλινδρόμησης με μηχανήματα μανομετρίας και pHμετρίας και μετά χειρουργική διόρθωση του προβλήματος μέσω 4 πολύ μικρών τομών 0,5 έως 1 εκατοστού, δια των οποίων περνούν στην κοιλιά μια μικρή κάμερα και λεπτά εργαλεία για την εκτέλεση της επέμβασης. Έτσι, έχουμε μια συνεχή καταγραφή εικόνας σε μεγέθυνση και διόρθωση των προβλημάτων της περιοχής σε επίπεδο μικροχειρουργικής με μηδαμινή απώλεια αίματος. Αποκαθίσταται η ανατομική της περιοχής, συγκλείεται το χάσμα στο διάφραγμα και δημιουργείται μια καινούργια αντιπαλινδρομική βαλβίδα με χρήση μικρού τμήματος του ίδιου του στομάχου.

Η μετεγχειρητική κινητοποίηση του ασθενούς γίνεται το ίδιο απόγευμα, ενώ την επομένη μέρα μπορεί να επιστρέψει στο σπίτι του, μετά από έλεγχο. Ο πόνος είναι σχεδόν ανύπαρκτος, ενώ η επιστροφή στην εργασία μπορεί να γίνει σε 4-5 ημέρες. Περισσότεροι από το 97% των ασθενών είναι πολύ ευχαριστημένοι με την επέμβαση και τη συστήνουν και σε άλλους πάσχοντες, σύμφωνα με τα δικά μας αποτελέσματα και τη διεθνή βιβλιογραφία.

Ποιες είναι οι σωστές διατροφικές συνήθειες;

Ο έλεγχος της διατροφής μπορεί να παίζει σημαντικό ρόλο στη μείωση των συμπτωμάτων και κατά συνέπεια στη βελτίωση της ποιότητας ζωής.

• Να αποφεύγετε τροφές που ευνοούν την παλινδρόμηση και ερεθίζουν τον οισοφάγο και τον κατώτερο οισοφαγικό σφικτήρα όπως: Λιπαρά και τηγανητά, τροφές με πικάντικες σάλτσες, φαγητά με σάλτσες, σοκολάτα, καφές τσάι, αεριούχα ποτά, αλκοόλ, πίτες με φύλλο (σφολιάτες )
• Μειώστε την ποσότητα του κάθε γεύματος . Συχνά και μικρά γεύματα προτιμώνται.
• Μειώστε το βάρος σας (για τους υπέρβαρους )
• Αποφύγετε να ξαπλώνετε αμέσως μετά το γεύμα (αφήστε αν είναι δυνατό τουλάχιστον 3 – 4 ώρες, ειδικά μετά το βραδινό) και αποφεύγετε τα πολλά υγρά πριν την κατάκλιση
• Έχετε το σώμα σας ανασηκωμένο όταν ξαπλώνετε ή κοιμάστε (μπορείτε π.χ. να τοποθετήσετε μαξιλάρια κάτω από την πλάτη σας)
• Αποφύγετε τα πολύ στενά ρούχα και τις σφιχτά δεμένες ζώνες
• Σταματήστε το κάπνισμα
• Ζητήστε εξατομικευμένες οδηγίες για ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή και σωματική δραστηριότητα, ανάλογη με τις δυνατότητες σας από τον γιατρό σας
• Φοράτε άνετα ρούχα (όχι σφικτές ζώνες, παντελόνια κλπ)
• Αποφύγετε φάρμακα που ερεθίζουν το στομάχι (πχ. ασπιρίνη και άλλα αντιφλεγμονώδη)