Κρίση: συνέπειες στην ψυχολογική κατάσταση του ανθρώπου
Γράφει η Βασιλική Τάτση, παιδοψυχολόγος και συνεργάτης του doctoranytime.gr
Η κοινωνικοοικονομική κρίση επηρέασε σημαντικά τις σχέσεις των ανθρώπων εντός και εκτός της οικογενειακής εστίας. Πιο συγκεκριμένα, η απώλεια της εργασίας, η οικονομική εξασθένιση και τα προβλήματα που αυτή επιφέρει, η τροποποίηση συνηθειών, η απώλεια προνομίων και απολαύσεων έχει καταφέρει σοβαρό πλήγμα στις διαπροσωπικές σχέσεις.
Οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν καθημερινά ζητήματα οικονομικής φύσης ακόμη κι επιβίωσης. Η διαχείριση οικονομικών προβλημάτων, οι πιεστικές ανάγκες που ζητούν διευθέτηση, το άγχος, η αβεβαιότητα για την επόμενη μέρα οδηγεί τα άτομα σε αποξένωση κι επηρεάζει σημαντικά τον τρόπο που βλέπει ο ένας τον άλλο και τη μεταξύ τους σχέση.
Είναι γεγονός ότι μεγάλο μέρος του πιο παραγωγικού κομματιού της σύγχρονης κοινωνίας (18-35 ετών) παραμένουν άνεργοι ή μερικώς απασχολούμενοι. Επιχειρήσεις κλείνουν, επαγγέλματα συρρικνώνονται, εργασιακές ευκαιρίες εκλείπουν. Ποιες συνέπειες έχει αυτό στην ψυχολογική κατάσταση του ανθρώπου;
Η απώλεια εργασίας επιφέρει συναισθήματα όπως: άγχος, κατάθλιψη, θυμό, απογοήτευση. Πολύ συχνά επισημαίνονται συμπεριφορές επιθετικότητας αλλά και παραίτησης, απόσυρσης. Το άτομο που χάνει την εργασία του βιώνει ένα πένθος. Πένθος για την απώλεια της δραστηριότητας που το επιβράβευε, του πρόσφερε υλική και ηθική ανταμοιβή, το καθιστούσε παραγωγικό και δημιουργικό μέλος του κοινωνικού συνόλου. Χάνει μέρος ή και αμφισβητεί την ταυτότητά του και καλείται να επαναπροσδιοριστεί σε δυσμενείς πλέον συνθήκες. Το αίσθημα ανικανότητας κι αυτοϋποτίμησης είναι κυρίαρχο κι όσο παρατείνεται η κατάσταση αυτή, τόσο μεγαλύτερη συναισθηματική δυσκολία αντιμετωπίζει.
Η απώλεια εργασίας επηρεάζει πέραν της ταυτότητας και τις σχέσεις του ατόμου. Άνθρωποι απομακρύνονται, σχέσεις διαλύονται, επειδή πλέον το να είναι μαζί δεν τους παρέχει υλικό αντίτιμο, δεν τους «διευκολύνει», αντίθετα υπάρχει πάντα ένας οικονομικός περιορισμός που απομακρύνει παλιές δεδομένες απολαύσεις. Η απόλαυση τώρα περιορίζεται σε συγκεκριμένες δραστηριότητες κι αυτό αποτελεί ένα καλό crash test για τις αναξιόπιστες σχέσεις. Από αυτή την άποψη ίσως είναι και μια ευκαιρία ανάδυσης ενός ουσιαστικού δικτύου ανθρώπων.
Ωστόσο η δυσκολία που συναισθηματικά και οικονομικά είναι ορατή μετά την απώλεια της εργασίας πολλές φορές επηρεάζει και τις ουσιαστικές σχέσεις. Υπάρχουν ξεσπάσματα θυμού, πικρία, δυσπιστία, απογοήτευση, χρειάζεται απόθεμα συναισθηματικό αλλά και ενεργειακό ώστε να αντιμετωπιστεί η σχεσιακή κρίση. Η ηθική υποστήριξη, η ενίσχυση δραστηριοτήτων που βγάζουν το άτομο από την απόσυρση και την κατήφεια, η ανάδειξη πρωτοβουλιών και η κινητοποίηση είναι κάποιοι τρόποι που μπορούν να ανοίξουν νέους δρόμους και να ενθαρρύνουν την προσπάθειά του.
Το υποστηρικτικό δίκτυο καλείται να παίξει τον πιο ουσιαστικό ρόλο…να υποστηρίξει, να κρατήσει το άτομο σε μια λειτουργικότητα και να του εμφυσήσει εμπιστοσύνη στις ικανότητές του, ακόμη και να το στηρίξει οικονομικά, όπου αυτό είναι δυνατό. Η αλληλεγγύη και η συντροφικότητα είναι αξίες που δεν επηρεάζονται από το διεθνές χρηματιστήριο, αν οι άνθρωποι δεν το επιτρέψουν.