Άσθμα: συμπτώματα και αίτια
Γράφει ο Νικόλαος Τσαπτσίνος, αλλεργιολόγος και συνεργάτης του doctoranytime.gr
Τι είναι το άσθμα
Το άσθμα είναι μία φλεγμονή, κυρίως χρόνια, των αεραγωγών του πνεύμονα, που ως αποτέλεσμα έχει τη βρογχική υπεραντιδραστικότητα και την εμφάνιση των συμπτωμάτων που το χαρακτηρίζουν (όπως είναι ο συριγμός, η δύσπνοια, η απόχρεμψη, το βάρος στο στήθος και ο βήχας). Όλα αυτά, συνήθως είναι αναστρέψιμα, αυτόματα ή κατόπιν θεραπείας. Η συχνότητα του άσθματος ποικίλει παγκοσμίως με ένα μέσο όρο περί το 8-10% του πληθυσμού.
Συμπτώματα που εκδηλώνει το άσθμα
Όταν αναφέρουμε τη λέξη άσθμα, εννοούμε εκείνη τη νοσηρή κατάσταση του οργανισμού, και ειδικά του πνεύμονα, με πρώτο και κυρίαρχο σύμπτωμα το βήχα. Ο βήχας μπορεί να είναι κυρίαρχο σύμπτωμα, ειδικά το βράδυ, με αποτέλεσμα το ασθματικό άτομο να μην κοιμάται και να έχει όλα τα επακόλουθα της επόμενης μέρας.
Ο βήχας συνήθως συνδυάζεται με απόχρεμψη βλεννώδους υφής, λευκής απόχρωσης με συριγμό (σφύριγμα) και σφίξιμο στο στήθος σαν κάτι να το πιέζει ενώ το εντονότερο όλων είναι η δύσπνοια, ένα αίσθημα ανεπάρκειας αέρα στους πνεύμονες που ως τελική συνέπεια έχει την ανεπάρκεια οξυγόνωσης του αίματος.
Αίτια που οφείλεται το άσθμα
Βέβαια, για να ξεχωρίσουμε αν αυτά τα συμπτώματα οφείλονται σε άσθμα ή σε κάποια άλλη πνευμονική νόσο, θα πρέπει να ρωτήσουμε εάν είναι επαναλαμβανόμενα ανά τακτά χρονικά διαστήματα (ειδικά την άνοιξη, για τους αλλεργικούς στις γύρεις) ή αν υπάρχουν όλο το χρόνο, για τους ευαίσθητους στα ακάρεα της οικιακής σκόνης και τα κατοικίδια ζώα.
Θα ρωτήσουμε αν στο περιβάλλον του ασθενούς υπάρχουν καπνίζοντες (καθώς ο καπνός του τσιγάρου προκαλεί κρίσεις άσθματος), εάν είχε περάσει προγενέστερα κάποια ιογενή λοίμωξη με επακόλουθο (το μεταλοιμώδη βήχα), εάν εργάζεται σε περιβάλλον με έντονες μυρωδιές (χημικά, χλωρίνες, αρώματα κλπ που προκαλούν το λεγόμενο επαγγελματικό άσθμα), εάν η ασθματική κρίση λαμβάνει χώρα μετά από άσκηση, εάν έχει γίνει λήψη κάποιων τροφίμων (σε τροφικής αλλεργίας υπόστρωμα).
Προσοχή, πολλές φορές, κρίσεις άσθματος προκαλούνται από εξωτερικούς παράγοντες όπως η εισπνοή κρύου αέρα, ή άλλους παράγοντες έντονου stress.
Φαρμακευτικές ουσίες για το άσθμα
Επίσης, να ερωτηθεί εάν ο ασθματικός λαμβάνει φάρμακα αντιφλεγμονώδη (π.χ. ασπιρίνη, κλπ), ή αντιυπερτασικά χάπια τύπου β-αναστολέα ή τύπου α-ΜΕΑ, τα οποία δίνονται πολύ συχνά σε υπερτασικούς, διότι με αυτά ρυθμίζεται η αρτηριακή υπέρτασή τους.
Θα πρέπει να τονιστεί ότι τέτοιου είδους φάρμακα κάνουν κρίσεις βήχα ή δύσπνοια, και απαιτείται προσοχή.
Πολλές φορές, βήχας ή δύσπνοια υπάρχουν και μετά από τη χρήση των ειδικών spray, λόγω ιδιοσυγκρασίας ή αλλεργίας σε κάποιο συστατικό ή από τα χρησιμοποιούμενα προωθητικά αέρια των spray. Τελευταία, έχουν αντικατασταθεί τα spray, με συσκευές ξηρής σκόνης που εκεί καμιά φορά πρέπει να ρωτάμε εάν υπάρχει δυσανεξία στη λακτόζη. Πάντα πρέπει να γνωρίζουμε και το οικογενειακό ιστορικό άσθματος των γονέων.
Είδη άσθματος
Ως προς τη βαρύτητα του άσθματος, αυτό εξαρτάται από το τι είδους άσθμα είναι (αλλεργικό-εξωγενές ή ενδογενές βρογχικό άσθμα), διότι συνήθως το αλλεργικό έχει εξάρσεις ανάλογα με το αν υπάρχουν αλλεργιογόνα, αυτό όμως δε σημαίνει ότι δεν μπορεί να αποβεί επικίνδυνο και μοιραίο. Οι ειδικοί έχουν κάνει σταδιοποίηση της βαρύτητος του άσθματος από το ήπιο-ελαφρύ και ελεγχόμενο μέχρι το ανεξέλεγκτο άσθμα. Αυτή η σταδιοποίηση έχει σκοπό και τη θεραπευτική προσέγγισή του με τα κατάλληλα φάρμακα.
Θεραπεία για το άσθμα
Τέλος, όσον αφορά στη θεραπευτική προσέγγιση του άσθματος, πρώτα πρέπει να εστιάσουμε στην αποφυγή των ερεθιστικών παραγόντων (καπνούς, περιβαλλοντικούς ρύπους, αλλεργιογόνα, φάρμακα, κλπ), και ύστερα στην άμεση ανακούφιση με τη χρήση συμπτωματικής θεραπείας με βρογχοδιασταλτικά, καθώς και την προληπτική θεραπεία με ειδικά sprayκορτιζόνης και χρωμογλυκικό νάτριο, αντιλευκοτριαίνια.
Η πλέον ριζική αιτιολογική αντιμετώπιση του αλλεργικού-βρογχικού άσθματος, αποτελεί η ειδική απευαισθητοποίηση με ενέσιμο ή υπογλώσσιο θεραπεία των υπεύθυνων αλλεργιογόνων καθώς και η θεραπεία με ομαλιζουμάμπη.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το άσθμα αφορά όλους μας, από τα μικρά παιδιά μέχρι τους ηλικιωμένους ασθενείς και παρά την πρόοδο στην αντιμετώπισή του, εξακολουθεί να κατέχει πρωτεύουσα θέση στη παγκόσμια φαρμακευτική βιομηχανία για εξεύρεση νεωτέρων φαρμάκων θεραπείας του.