Οι συνέπειες ενός βίαιου διαζυγίου στα παιδιά

Γράφει η Μερσύνη Αρμενάκα, παιδοψυχίατρος και συνεργάτης του doctoranytime.gr

Το βίαιο διαζύγιο ενός ζευγαριού αποτελεί μία πληγή για ένα παιδί, η οποία το διαμορφώνει και το συνοδεύει σε ολόκληρη την υπόλοιπη ζωή του. Η πλειοψηφία των παιδιών βιώνει το δραματικό αυτό γεγονός ως πένθος, αφού χάνει την μέχρι τότε οικογενειακή του ζωή (φίλους, γείτονες, συμμαθητές κ.ά.).

Μάλιστα το πένθος, το οποίο συνοδεύεται από θυμό, οργή και ζήλεια, διαρκεί πολλά χρόνια ,καθώς οι αλλαγές στην ζωή των παιδιών είναι συχνές και πολυάριθμες.

«Το διαζύγιο είναι μια σημαντική ψυχολογική και κοινωνική αλλαγή στην ζωή των παιδιών και μπορεί να διαρκέσει πολλά χρόνια. Από πολλούς θεωρείται ανάλογο του πένθους, διότι η απώλεια είναι κοινό τους χαρακτηριστικό», αναφέρει η παιδοψυχίατρος κα. Μυρτώ Αρμενάκα.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, η διαδικασία του διαζυγίου περνάει θεωρητικά από 3 φάσεις, κατά τις οποίες τραυματίζεται σε πολλές περιπτώσεις η ψυχική ισορροπία των παιδιών.

Φάση 1: Οξεία φάση (μπορεί να διαρκέσει χρόνια με υφέσεις, εξάρσεις, δικαστήρια κ.λ.π. ), η οποία περιλαμβάνει έντονες αντιδράσεις, συχνές εντάσεις, ακόμα και σωματική βία.

Φάση 2: Μεταβατική περίοδος, κατά την οποία οι γονείς αρχίζουν να απομακρύνονται και ξεκινούν νέες σχέσεις, νέες καριέρες , νέους τόπους διαβίωσης.

Φάση 3: Στην τρίτη φάση δημιουργούνται σχετικά σταθερές σχέσεις μεταξύ των γονιών.

Διαταχαρές που εμφανίζουν τα παιδιά κάθε ηλικίας

Τα παιδιά ανάλογα με την ηλικία στην οποία βρίσκονται μπορεί να εμφανίσουν:

Παιδιά < 2 ετών

• Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
• Φόβους (όταν αλλάζει η ρουτίνα πηγαίνοντας από τον ένα γονιό στον άλλο)
• Διαταραχές ύπνου
• Φανταστικούς φόβους εγκατάλειψης
• Σπαρακτικό κλάμα όταν αφήνουν τον ένα γονιό
• Επιθετικότητα προς τους γονείς, τους συνομήλικους και τους φίλους τους

Παιδιά 5-8 ετών

• Kλαίνε (για τον γονιό που απομακρύνεται από την εστία και φοβούνται ότι θα αντικατασταθεί από άλλον πατέρα ή άλλη μητέρα)
• Πιστεύουν ότι δεν είναι μόνιμο γεγονός ο χωρισμός
• Πέφτει η σχολική απόδοση

Παιδιά 8,5-12 ετών

• Eντονο θυμό και επιθετικότητα προς έναν γονιό
• Aγχος, μοναξιά και αίσθημα εγκατάλειψης
• Συμπάθεια ως προς τον γονιό, ο οποίος είναι σε αδύναμη θέση και προσπάθεια στήριξής του
• Κακή σχολική επίδοση

Έφηβοι

• Oξεία κατάθλιψη
• Aυτοκτονικό ιδεασμό και διαταραχές συμπεριφοράς
• Έντονο θυμό
• Βίαιη συμπεριφορά προς τους γονείς, ακόμα και από παιδιά που δεν το είχαν ξανακάνει
• Άγχος για το μέλλον τους

Διαχρονικές επιστημονικές μελέτες αναφέρουν πως παιδιά που έζησαν δύσκολο διαζύγιο θυμούνται σκηνές βίας με λεπτομέρειες ακόμα και 15 χρόνια αργότερα. Συχνά τέτοια παιδιά εμπλέκονται ως ενήλικες σε βίαιες σχέσεις.

«Σύμφωνα με τις στατιστικές, τα αγόρια είναι εκείνα που βιώνουν πιο δύσκολα το διαζύγιο των γονιών τους, καθώς η προσαρμογή τους ακόμη και μετά από 18 μήνες, είναι χειρότερη από αυτή των κοριτσιών», τονίζει η κυρία Αρμενάκα και συμπληρώνει:

«Αντίθετα, τα κορίτσια στην εφηβεία έχουν συγκρουσιακές σχέσεις με τις μητέρες τους, ιδίως στους αποχωρισμούς. Πολλά κορίτσια 10 χρόνια μετά το διαζύγιο έχουν συχνές εφήμερες σχέσεις και έχουν αρκετά μεγαλύτερους συντρόφους. Αναφέρουν ότι φοβούνται τις δεσμεύσεις, την απιστία και την προδοσία».

Τα παιδιά των χωρισμένων γονιών έχουν τον φόβο ότι δεν θα επιτύχουν μια μόνιμη σχέση και ότι δεν θα καταφέρνουν να ξεπερνούν τις δυσκολίες, γεγονός που θα έχει ως απόρροια το να φεύγουν εύκολα από τις σχέσεις τους.

Ιδίως οι άντρες έχουν τον φόβο ότι ανά πάσα στιγμή θα προκύψει πρόβλημα και φοβούνται περισσότερο όταν όλα πάνε καλά. Όταν χωρίσουν από τις δικές τους οικογένειες συχνά ακολουθεί περίοδος που δεν εκπληρώνουν επαρκώς τα γονικά τους καθήκοντα.

Την χειρότερη εξέλιξη έχουν τα “παιδιά του Αρμαγεδώνα” που σύρονται στα δικαστήρια και συμμετέχουν στις δικαστικές διενέξεις του ζευγαριού.

«Όλα τα παιδιά των ζευγαριών που οδηγούνται σε διαζύγιο, περισσότερο δε στις περιπτώσεις του βίαιου διαζυγίου, θα πρέπει να μένουν έξω από τις διαμάχες και τις αντιδικίες των γονιών τους και να έχουν ψυχολογική υποστήριξη», τονίζει η κυρία Αρμενάκα. Ολοκληρώνοντας, «στόχος της ψυχολογικής υποστήριξης πρέπει να είναι η κατανόηση της κατάστασης του διαζυγίου, η ανάλυση των απωλειών , η βελτίωση των συμπτωμάτων του θυμού και των αυτοκατηγοριών, η αποδοχή της μονιμότητας του διαζυγίου και η στόχευση ρεαλιστικών ελπίδων για τις σχέσεις με τους γονείς».