Ο ρόλος της ψυχοθεραπείας στη σημερινή εποχή!

Γράφει η Αγγελική Βλασοπούλου, ψυχολόγος και συνεργάτης του doctoranytime.gr
Πολλές φορές αναρωτιόμαστε τι είναι η ψυχοθεραπεία και πώς θα μπορούσε να μας βοηθήσει να απαλλαγούμε από τα προβλήματα που έχουμε. Ο κάθε άνθρωπος απευθύνεται σε έναν ψυχοθεραπευτή για τους δικούς του λόγους. Άλλος επειδή βιώνει έντονα το άγχος, την κατάθλιψη, άλλος επειδή είναι κυκλοθυμικός και δυσκολεύεται στην καθημερινή του ζωή, άλλος επειδή έχει βιώσει μια τραυματική εμπειρία, μία απώλεια που δεν μπορεί να διαχειριστεί, άλλος επειδή χρειάζεται συμβουλές για το γάμο του ή για την ανατροφή των παιδιών του ή επειδή θέλει να είναι σε θέση να στηρίξει ψυχολογικά έναν ψυχικά ασθενή συγγενή του.
Ο ρόλος του ψυχοθεραπευτή είναι να δώσει τις σωστές συμβουλές, να αποτελέσει έναν «καλό και ειδικό φίλο» που θα μπορέσει να σε βοηθήσει να βρεις μια λύση που θα σε απαλλάξει από τα προβλήματα ή το άγχος σου και θα σε βοηθήσει να ξεπεράσεις κάποια συναισθήματα. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι ο ψυχοθεραπευτής έχει μόνο τα εργαλεία για να δώσει τις λύσεις που χρειαζόμαστε. Τη θέληση και τη δουλειά τη βάζεις εσύ! Έτσι, κι αλλιώς για να φτάσεις στο κατώφλι ενός ψυχοθεραπευτή σημαίνει ότι είχες ανάγκη να μιλήσεις σε κάποιον και αυτό θα σε βοηθήσει να χτίσεις μια σχέση εμπιστοσύνης μαζί του.
Από τη στιγμή που θα αποφασίσεις να επισκεφθείς έναν ψυχοθεραπευτή για να ζητήσεις τις συμβουλές του, καλό θα ήταν να γνωρίζεις σε τι ακριβώς θα σε βοηθήσει η ψυχοθεραπεία, ποιος είναι ο κατάλληλος ψυχοθεραπευτής για εσένα και πόσο αποτελεσματική είναι η ψυχοθεραπεία γενικότερα.
Η μέθοδος της ψυχοθεραπείας
Ένας άνθρωπος απευθύνεται σε έναν ψυχοθεραπευτή για να αντιμετωπίσει πιο εύκολα μία προσωπική δυσκολία, μία κατάσταση που δυσκολεύεται να διαχειριστεί μόνος του και συχνά μπορεί να φοβάται ότι δεν μπορεί καν να διαχειριστεί μόνος του. Η ψυχοθεραπεία είναι εξατομικευμένη μέθοδος και προσπαθεί να βρει λύσεις για το εκάστοτε πρόβλημα βασισμένη στο χαρακτήρα και στην προσωπικότητα του ατόμου. Σημαντικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία παίζει και το γεγονός ότι το ίδιο το άτομο μαθαίνει να αντιλαμβάνεται ότι μπορεί να κάνει και ο ίδιος κάτι για την αυτοβελτίωσή του.
Μακροπρόθεσμα αυτό θα οδηγήσει το άτομο στην υιοθέτηση πιο υγιούς συμπεριφοράς γενικότερα στη ζωή του, και θα τον βοηθήσει να είναι πιο δυνατός και αισιόδοξος και να έχει εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του. Συχνά μαθαίνει να σκέφτεται πιο θετικά, να δημιουργεί νέες και καλύτερες ανθρώπινες σχέσεις και να εκφράζει πιο σωστά τα συναισθήματά του.
Το κρίσιμο στοιχείο είναι ότι δεν έχει ουσιαστική σημασία ποια θεραπευτική μέθοδος θα ακολουθηθεί στην εκάστοτε περίπτωση, αλλά πόσο πολύ το ίδιο το άτομο πιστεύει στην αποτελεσματικότητα αυτής της θεραπείας, αλλά και στη σχέση εμπιστοσύνης που πρέπει να έχει χτίσει με τον ψυχοθεραπευτή. Τα αποτελέσματα μιας ψυχοθεραπείας εξαρτώνται άμεσα από τη σχέση αυτή, καθώς και από το κατά πόσο ο ψυχοθεραπευτής γνωρίζει και έχει επιλέξει την κατάλληλη θεραπεία για τον ασθενή που έχει απέναντί του. Έρευνες που έχουν γίνει ως τώρα δείχνουν ότι η αποτελεσματικότητα ενός ψυχοθεραπευτή εξαρτάται από τη «θεραπευτική συμμαχία» του ίδιου με όλους του τους ασθενείς. Ο καλός θεραπευτής πρέπει να είναι σε θέση να βοηθήσει τον ασθενή να δεχθεί τη θεραπεία και να συνεργαστεί μαζί του. Πρέπει να μπορεί να κατανοήσει το άτομο που χρειάζεται τη βοήθειά του, να επικοινωνήσει κοινωνικά μηνύματα και συναισθήματα, αλλά και να γνωρίζει επακριβώς την πρόοδο των ασθενών και τους λόγους που η θεραπεία δεν προχωρά, όταν αυτό συμβαίνει.
Σχέση ψυχοθεραπείας-ψυχιατρικών φαρμάκων
Πολλοί άνθρωποι στρέφονται στην ψυχοθεραπεία αφότου έχουν δοκιμάσει να θεραπευθούν με την λήψη ψυχιατρικών φαρμακευτικών σκευασμάτων, όπως π.χ. αντικαταθλιπτικά, αγχολυτικά φάρμακα. Αυτό συμβαίνει συχνά όταν κάποιος έχει βιώσει τις παρενέργειες που ακολουθούν της χορήγησης αυτών των φαρμάκων (αύξηση βάρους, αϋπνία, απώλεια σεξουαλικής διάθεσης).
Γιατί όμως οι άνθρωποι επιλέγουν τα φάρμακα από την, ομολογουμένως εξίσου αποτελεσματική, ψυχοθεραπεία; Η απάντηση στο εν λόγω ερώτημα είναι σύνθετη. Οι φαρμακευτικές εταιρείες έχουν επενδύσει υπέρογκα ποσά στη διαφήμιση αυτών των φαρμάκων σε γιατρούς, και έτσι, πολλές φορές επικρατεί η αντίληψη ότι οι ψυχικές διαταραχές οφείλονται σε χημική ανισορροπία στον εγκέφαλο που αποκαθίσταται μέσω της φαρμακευτικής αγωγής. Επίσης, οι ασθενείς συνήθως απευθύνονται σε γιατρούς της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, οι οποίοι γνωρίζουν μόνο να συνταγογραφούν και όχι την αποτελεσματικότητα μιας ψυχοθεραπείας, γι’ αυτό και δεν τη συστήνουν. Τέλος, τα φάρμακα τοποθετούν ουσιαστικά το πρόβλημα στην βιοπαθολογία του ασθενούς, μετατοπίζοντας την ευθύνη της πρόκλησης από το ίδιο το άτομο στη φύση ή την κληρονομικότητα. Είναι πιο εύκολο να λάβει κανείς ένα φάρμακο από το να αλλάξει τον τρόπο σκέψης του, αφιερώνοντας χρόνο, δουλειά και έχοντας κίνητρα και στόχους. Η ψυχοθεραπεία διαφημίζεται από τους ίδιους τους θεραπευμένους ασθενείς και αυτό είναι η μεγαλύτερη και πιο αντικειμενική διαφήμιση που υπάρχει.
Χαρακτηριστικά ενός ικανού ψυχοθεραπευτή
Αν έχετε ήδη πάρει απόφαση να επισκεφθείτε έναν ειδικό, βεβαιωθείτε ότι ο γιατρός τον οποίο θα επιλέξετε έχει άδεια ασκήσεως επαγγέλματος από το ελληνικό κράτος. Η αποτελεσματικότητά του διαπιστώνεται συνήθως μέσα από την εμπειρία άλλων ασθενών ή φίλων και γνωστών που έχουν ήδη θεραπευτεί και τον συστήνουν ανεπιφύλαχτα.
Όταν ξεκινήσει τη ψυχοθεραπεία, καλείστε να ανακαλύψετε αν ταιριάζετε με τον θεραπευτή, αν σας καλύπτει, αν νιώθετε ότι σας καταλαβαίνει και είναι πρόθυμος να σας βοηθήσει και να σας αφιερώσει τον χρόνο και την προσοχή του. Καθ’ όλη την περίοδο της θεραπείας αναρωτηθείτε συχνά αν βλέπετε κάποια βελτίωση, αν νιώθετε ότι ο γιατρός σάς έχει βοηθήσει. Αν νιώθετε ότι δεν έχει γίνει πρόοδος πρέπει να το συζητήσετε με τον θεραπευτή σας, ώστε να καθορίσετε νέους στόχους και νέα τακτική.
Η διάρκεια μιας θεραπείας εξαρτάται από το είδος των προβλημάτων, τους στόχους και το ιστορικό του ασθενούς, τα βασικά χαρακτηριστικά του ατόμου, τα γεγονότα που συμβαίνουν παράλληλα με τη θεραπεία (π.χ. ένα διαζύγιο, ένας θάνατος αγαπημένου προσώπου, η αλλαγή εργασίας). Οι κύκλος των ψυχοθεραπειών ολοκληρώνεται όταν ο ασθενής έχει ανακτήσει τη λειτουργικότητά του.
*Ο Bruce E. Wampold (Ph.D) είναι καθηγητής συμβουλευτικής ψυχολογίας και κλινικής ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Wisconsin-Madison. Έχει εκδώσει πάνω από 100 επιστημονικά άρθρα και είναι ο συγγραφέας του αναγνωρισμένου βιβλίου “The Great psychotherapy Debate”.