Ο δρόμος προς την αυτογνωσία
Γράφει η Υφαντή Κατερίνα, Ψυχολόγος συνεργάτης του doctoranytime.gr
Η αυτογνωσία αποτελεί το προσωπικό ταξίδι του κάθε ανθρώπου για να γνωρίσει τον αυθεντικό εαυτό του. Ο αυθεντικός εαυτός μας περιλαμβάνει όλες τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τις επιθυμίες και όλα τα στοιχεία της προσωπικότητάς μας.
Μεγαλώνοντας και εξερευνώντας τον κόσμο, τα παιδιά βρίσκονται σε σύνδεση με τον αυθεντικό εαυτό τους (congruence). Παρόλα αυτά, μια από τις πιο βασικές ανάγκες τους για την ομαλή τους ανάπτυξη είναι να νιώσουν άνευ όρων θετική αποδοχή (unconditional positive regard) από τους σημαντικούς άλλους (αρχικά τους γονείς τους και στη συνέχεια το ευρύτερο οικογενειακό και κοινωνικό τους περιβάλλον). Πολλές φορές όμως, οι σημαντικοί άλλοι προσφέρουν αποδοχή και αγάπη με όρους (οι γονείς δίνουν το μήνυμα στα παιδιά ότι αξίζουν την αγάπη τους μόνο υπό προϋποθέσεις πχ «αν δεν είσαι καλό παιδί δε σε αγαπώ» ή «οι άντρες δεν κλαίνε» κ.α). Ως αποτέλεσμα, οι άνθρωποι εσωτερικεύουν μια σειρά από κώδικες και κανόνες, συνήθως βιωματικά, και μέσα από την αλληλεπίδρασή του με το περιβάλλον τους, οι οποίοι επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τη ζωή τους στο εδώ και το τώρα, τις σκέψεις και τις πεποιθήσεις τους. Δημιουργούν έτσι μια εικόνα για τον εαυτό τους, ένα κατασκεύασμα, στο οποίο πολλά κομμάτια της αυθεντικής τους εμπειρίας δε γίνονται αποδεχτά και απωθούνται από τη συνείδηση. Ως αποτέλεσμα οι άνθρωποι απομακρύνονται σιγά σιγά από τον αληθινό τους εαυτό και πολλές φορές δεν εμπιστεύονται τις εμπειρίες τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργείται μια ασυνείδητη «σύγκρουση» ανάμεσα στα αληθινά τους κομμάτια που έχουν καταπιεστεί και στο προσωπείο, την persona που έχουν υιοθετήσει και δείχνουν προς τους άλλους. Η σύγκρουση αυτή, εάν δεν αναγνωριστεί και βιωθεί, προκαλεί έντονο άγχος και κατάθλιψη στους ανθρώπους. Παράλληλα, τα καταπιεσμένα κομμάτια τους βρίσκουν άλλες διεξόδους όπως εκδήλωση ψυχοσωματικών νοσημάτων, επιθετικότητα στη συμπεριφορά, προβλήματα επικοινωνίας, βία, χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών κ.α. και προκαλούν προβλήματα στην καθημερινή ζωή του ατόμων.
Πίσω από την εικόνα που παρουσιάζουν προς τα έξω και τις συμπεριφορές που υιοθετούν, υπάρχει κρυμμένο το εσωτερικό τους παιδί (inner child) που κουβαλάει όλες τις καταπιεσμένες τους εμπειρίες και όλα τα κομμάτια του εαυτού που έχουν απορριφθεί και απωθηθεί από τη συνείδηση. Με το να δώσουμε χώρο και χρόνο στον εαυτό μας, να ανακαλύψουμε και να εξερευνήσουμε τα συναισθήματα και τις εμπειρίες μας, να φροντίσουμε τα καταπιεσμένα κομμάτια μας και να τους επιτρέψουμε να επιστρέψουν, σταδιακά, και με ασφαλή τρόπο στη συνείδησή μας, αυξάνουμε την προσωπική μας ελευθερία, βιώνουμε πιο πλήρως τις εμπειρίες μας, μένουμε με άνεση στο εδώ και στο τώρα. Οδεύουμε, με άλλα λόγια, προς την προσωπική μας αυτογνωσία, την ανακάλυψη του πραγματικού μας εαυτού και τη σύνδεσή με την αυθεντικότητά μας. Δημιουργούμε τις συνθήκες εκείνες που θα μας επιτρέψουν να αποβάλλουμε το άγχος και τις εσωτερικές μας συγκρούσεις, να γίνουμε λειτουργικά άτομα, και απομακρυνόμενοι από προσωπεία και περσόνες, να μπορούμε να κατευθύνουμε οι ίδιοι τον εαυτό μας προς την προσωπική μας ανάπτυξη και εμπειρία. Μέσω του εσωτερικού διαλόγου και την αυτοπαρατήρησης, βελτιώνουμε, βιωματικά, τον εαυτό μας και τον γνωρίζουμε σε βάθος. Τέλος, μέσα από την αυτογνωσία μαθαίνουμε να καταλαβαίνουμε καλύτερα και να αποδεχόμαστε περισσότερο τους άλλους ανθρώπους και, ως εκ τούτου, βελτιώνουμε τις σχέσεις μας μαζί τους.