Κατάψυξη ωαρίων: Ασφαλής μέθοδος παράτασης της γονιμότητας
Γράφει ο Φραγκουλίδης Μιχάλης, Γυναικολόγος – Μαιευτήρας συνεργάτης του doctoranytime.gr
Οι νέες μέθοδοι υποβοηθούμενης αναπαραγωγής προσφέρουν πληθώρα μεθόδων και τεχνικών που εξασφαλίζουν τη διατήρηση της γονιμότητας της γυναίκας. Η κατάψυξη ωαρίων είναι ίσως το πιο πολυσυζητημένο θέμα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, καθώς αποτελεί την καταλληλότερη μέθοδο για τις γυναίκες που θέλουν να διατηρήσουν τη γονιμότητά τους ώστε να μπορέσουν αργότερα να γίνουν μητέρες όταν εκείνες το επιθυμούν.
Γιατί να επιλέξω την κατάψυξη ωαρίων;
Οι πιο συχνοί αιτιολογικοί παράγοντες που οδηγούν τη γυναίκα σε αυτήν την επιλογή κατά την διάρκεια της αναπαραγωγικής τους ηλικίας είναι σοβαρές παθήσεις (ενδομητρίωση στάδιο 3-4 – Ca μαστού – όγκοι ωοθηκών), με αποτέλεσμα να οδηγούνται σε χειρουργικές επεμβάσεις με ή χωρίς χημειοθεραπεία-ακτινοβολία κατά τις οποίες ελαττώνεται ο όγκος των ωοθηκών και συνεπώς των εναπομενόντων ωοθυλακίων – ωαρίων, κατάσταση πολλές φορές μη αναστρέψιμη.
Η σύγχρονος τρόπος ζωής θέλει τη γυναίκα να δίνει προτεραιότητα στις σπουδές και στην επαγγελματική καταξίωση, δημιουργώντας μια γενιά γυναικών που αποφασίζουν να κάνουν παιδιά σε μεγαλύτερη ηλικία (άνω των 35 ετών). Κάποιες φορές η ηθική του ζευγαριού δεν επιτρέπει την κατάψυξη εμβρύων, όμως πολλές φορές οι γυναίκες καθυστερούν να τεκνοποιήσουν λόγω αδυναμίας εύρεσης του κατάλληλου συντρόφου. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι οι κοινωνικές συνθήκες έχουν αλλάξει, η φυσιολογία του σώματος της γυναίκας παραμένει σταθερή, με την γονιμότητα να αρχίζει να εξασθενεί μετά τα 35.
Οι γυναίκες γεννιούνται με συγκεκριμένο αριθμό ωοθυλακίων (σε κάθε κύκλο περίπου 900 ωάρια χάνονται) στις ωοθήκες τους. Κάθε μήνα ωριμάζει ένα ωάριο και αυτό μπορεί να γονιμοποιηθεί. Με την πάροδο των ετών τα διαθέσιμα ωάρια μειώνονται αισθητά, λόγω της αδυναμίας των ωοθηκών να παράγουν νέα (μετά τα 35 απομένει 10% του αποθεματικού). Ταυτόχρονα, με τον καιρό μειώνεται και η ποιότητα των ωαρίων, αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα να προκληθούν γενετικές αλλοιώσεις, όπως η χρωμοσωμική ανωμαλία ή αλλιώς γνωστό ως σύνδρομο down.
Ενδεικτικό είναι ότι οι πιθανότητες γέννησης ενός παιδιού με σύνδρομο Down στην ηλικία των 35 ετών είναι 1 στις 338, ενώ στην ηλικία των 40 ετών είναι 1 στις 88 και στην ηλικία των 45 ετών 1 στις 18.
Μέθοδος διατήρηση της γονιμότητας
Η ιδέα της διατήρησης της γονιμότητας μέσω της κρυοσυντήρησης κυττάρων δεν είναι νέα. Για την ακρίβεια εφαρμόζεται εδώ και δεκαετίες στα σπερματοζωάρια, αλλά και στα έμβρυα. Η δυσκολία ήταν ότι τα ωάρια είναι εξαιρετικά ευαίσθητα κύτταρα και δεν είχε αναπτυχθεί η κατάλληλη τεχνική που να εξασφαλίζει την ορθή τους κατάψυξη και θα επιβιώσουν κατά την απόψυξη. Πλέον αυτό το εμπόδιο έχει ξεπεραστεί με τη μέθοδο της υαλοποίησης (vitrification).
Η κατάψυξη ωαρίων συνιστάται να γίνεται σε ηλικία έως 38 ετών, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες κάθε γυναίκας (παθολογικό ορμονικό έλεγχο, χαμηλή Αντιμυλλεριανή ορμόνη (ΑΜΗ), χαμηλό απόθεμα ωοθυλακίων μετά από υπερηχογραφικό έλεγχο κ.ά.). Όσο νωρίτερα επιλέξει τη μέθοδο τόσο το καλύτερο για εκείνη. Η μέθοδος αυτή αποτελείται από 3 στάδια:
Στάδιο 1ο: Διέγερση των ωοθηκών με ενέσιμη φαρμακευτική αγωγή για την παραγωγή αρκετών ωαρίων καλής ποιότητας.
Στάδιο 2ο: Ωοληψία.
Στάδιο 3ο: Προετοιμασία των ωαρίων και κρυοσυντήρηση τους με τη μέθοδο της υαλοποίησης (vitrification).
Αυτό που πραγματικά συμβαίνει είναι ότι τα ωάρια που καταψύχονται αναμένουν πότε η μητέρα είναι έτοιμη να κάνει αυτό το βήμα! Πρόκειται για μία μορφή παγώματος του χρόνου και παράτασης της γονιμότητας.
Όταν πια η γυναίκα λάβει την απόφαση να γίνει μητέρα, τα ωάρια αποψύχονται και με τη μέθοδο της μικρογονιμοποίησης γονιμοποιούνται από το σπέρμα του συντρόφου της. Τα έμβρυα καλλιεργούνται στο εργαστήριο και μεταφέρονται πίσω στο σώμα της γυναίκας, ακριβώς όπως συμβαίνει σε ένα κύκλο θεραπείας με κλασική εξωσωματική γονιμοποίηση. Οι μέχρι τώρα εφαρμογές της μεθόδου έχουν αποδείξει ότι τα παιδιά που γεννιούνται από κατεψυγμένα ωάρια δεν διαφέρουν στην υγεία τους από εκείνα που έχουν γεννηθεί από κλασική εξωσωματική γονιμοποίηση.