H επιλογή να ζει κανείς μόνος
Σύμφωνα με διεθνείς στατιστικές, η πλειονότητα των ανθρώπων που ζουν μόνοι τους είναι γυναίκες. Οι γυναίκες υπερτερούν επίσης σε αριθμό και στην τρίτη ηλικία, γιατί το 57% αυτών είναι από 75 χρόνων και πάνω. Αυτό εν μέρει εξηγείται από τη μακροζωία του γυναικείου φύλου σε αντίθεση με το αντρικό, γιατί σε πολλά απ’ αυτά τα σπίτια κατοικούν χήρες.
Δες ακόμα: Υπάρχει τρόπος να κρατήσεις τον έρωτα δυνατό στο χρόνο;
Πολλοί απ’ αυτούς που ζουν μόνοι το έχουν επιλέξει οι ίδιοι. Γιατί έτσι είναι πιο ευτυχισμένοι απ’ όσο θα ήταν αν είχαν έναν μόνιμο σύντροφο, καθώς ανακαλύπτουν πως υπάρχουν πράγματα στη ζωή που μπορούν να εκτιμήσουν μόνον όταν είναι μόνοι. Μερικοί ζουν μόνοι επειδή είναι αδύνατο γι’ αυτούς να συνεργαστούν στενά με άλλους. Για παράδειγμα, ζωγράφοι, μουσικοί και συγγραφείς βρίσκουν ότι η δημιουργική μοναξιά μπορεί να αξιοποιηθεί με εποικοδομητικό τρόπο.
Άλλοι, πάλι, μένουν μόνοι όχι από επιλογή, αλλά εξαιτίας ενός διαζυγίου ή ενός θανάτου. Στις περιπτώσεις αυτές, η μοναξιά μπορεί ν’ αποβεί ένα πραγματικό πρόβλημα για κάποιον που έχασε το πρόσωπο στο οποίο είχε προσφέρει όλη του την αγάπη, την εμπιστοσύνη και την πίστη του.
Ανεξάρτητα απ’ τον λόγο για τον οποίο εξαναγκάστηκαν ή θέλησαν κάποιοι να μείνουν μόνοι, το σημαντικό είναι ν’ αντιληφθούν ότι η μοναχική ζωή σίγουρα έχει και επωφελή αποτελέσματα. Ας σκεφθούμε πως η μοναξιά για κάποιο διάστημα πιθανόν να μας βοηθήσει να κάνουμε τη ζωή μας πιο ξεκάθαρη και να βάλουμε σε σειρά τις προτεραιότητες μας. Βεβαίως πολλοί βρίσκουν ότι δεν είναι ουσιώδες γι’ αυτούς να ζουν τη ζωή μέσω κάποιου άλλου ή να βασίζονται ολοκληρωτικά σ’ έναν σύντροφο για ν’ αποκτήσουν αίσθηση της ταυτότητας τους. O καθένας μπορεί να είναι ανεξάρτητος, αν είναι προετοιμασμένος να εξετάσει με ειλικρίνεια τι είναι εκείνο που ζητά από τη ζωή κι αν γνωρίζει πως ίσως χρειαστεί να δουλέψει σκληρά για να το αποκτήσει.
Ο φόβος της μοναξιάς:
Εάν οι άνθρωποι δεν είχαν τόσες κοινωνικές ανασφάλειες για το προσωπικό τους μέλλον θεωρητικά δεν θα ένιωθαν τόσο έντονο πανικό να αποκατασταθούν από μία ηλικία και μετά. Βιολογικά, ψυχολογικά μπαίνουν στην διαδικασία να προάγουν άγχος για κάτι που ουδείς δεν ξέρει τι και πως θα έρθει. Ο φόβος της απόρριψης και η μοναξιά πολλές φορές πανικοβάλλουν τους ανθρώπους που τους οδηγούν να φέρονται και να σκέφτονται πολύ βεβιασμένα, σχεδόν παρορμητικά, ο έλεγχος και τα όρια εξαφανίζονται και μόνος στόχος μένει πλέον η αρχική σκέψη «δεν θέλω με τίποτα να μείνω μόνος».
Τι συμβαίνει τότε; Το άτομο ζει μία ζωή γεμάτη φόβο, κακή διάθεση, χωρίς αυτοπεποίθηση (Κεραμιδά Ε). Όταν επέλθει αυτός ο φόβος και αυτή η ανησυχία τότε και οι επιλογές γίνονται βιαστικά και τις περισσότερες φορές όχι με το επιθυμητό αποτέλεσμα, αντί να φοβηθεί κάποιος την μοναξιά του, ας επιτρέψει τι είναι καλύτερο για εκείνον και πως θέλει να ζήσει, να συνάψει σχέσεις, όταν κάποιος συστήνεται με αγωνία για το προσωπικό του μέλλον έχει πολύ λιγότερες πιθανότητες οι γνωριμίες του να εκπέμπουν αμοιβαίο σεβασμό, πληρότητα και αρμονικότητα.
Μόνος σε ένα πλήθος από ανθρώπους
Αρκετά συχνά ακούμε να εξομολογούνται οι άνθρωποι για το πόσο μόνοι νιώθουν ενώ περιστοιχίζονται από αρκετούς ανθρώπους στην καθημερινότητα τους. Η επιλογή αυτών των ατόμων μπορεί να γίνεται βιαστικά και κυρίως για να «μαλακώσουν» τις πιο σκληρές πτυχές τους, τις πιο δύσκολες, τις πιο απομονωμένες. Ο μοναχικός άνθρωπος φορά ένα μανδύα και δύσκολα επιτρέπει κάποιον να περάσει αυτόν τον μανδύα.
Είναι το κρυσφήγετό του, η άμυνα του…η επιλογή του. Μοναξιά νιώθουμε όταν είμαστε μόνοι μας σε ένα δωμάτιο (για να διαβάσουμε, να προετοιμαστούμε για κάτι…), μοναξιά νιώθουμε όταν είμαστε διαφορετικοί (ανάμεσα σε άλλες εθνικότητες…) ή όταν είμαστε πολύ καλύτεροι ή πολύ χειρότεροι σε κάποια πράγματα από άλλους. Αλήθεια, όταν είστε πολύ καλοί το μοιράζεστε, η δεν επιτρέπετε, να εκθέτετε τα «καλά σας κουσούρια;» Μήπως το φυλάτε κρυφό; Οι περισσότερες μοναξιές κρύβουν κάτι γοητευτικό, κρύβουν ερωτηματικά (Γαλανάκη, 2006)
Ας δούμε ποια είναι τα είδη μοναξιάς: τα σύνηθες είναι δύο: η συναισθηματική (συγκινησιακή) και η κοινωνική μοναξιά. Στις δύο κατηγορίες αυτές θα βρούμε υποκατηγορίες. Έτσι, έχουμε την κυριολεκτική μοναξιά, την επώδυνη μοναξιά, την απομόνωση αλλά και την ευεργετική μοναξιά, σαν απάντηση σε όλα τα παραπάνω (Gotesky,1965). Η απομόνωση είναι η εκούσια μοναξιά που την χρησιμοποιούμε για τις προσωπικές μας στιγμές, όπως είναι το διάβασμα. Ενώ η ευεργετική μοναξιά είναι εκείνη η περίπτωση μοναχικότητας κατά την οποία υπερβαίνουμε την συνείδηση της κατάστασης της μοναξιάς και απορροφούμαστε από την ομορφιά που μπορεί να μας προσφέρει ο καλός χρόνος με τον εαυτό μας (Γαλανάκη, 2006).
Πως εκδηλώνεται η μοναξιά:
Έρευνες (Focus,13.5.03) έδειξαν ότι το 8% των γυναικών και το 3% των αντρών νιώθουν συνήθως μόνοι συχνά. Ας δούμε τρόπους που βιώνουμε τη μοναξιά:
1. Με οργή, εχθρότητα και εκνευρισμό.
2. Με το αίσθημα του να μην νιώθουμε αποδεκτοί, το άγχος, τη σύγχυση, τη θλίψη και την αποθάρρυνση.
3. Με εξάντληση και αίσθημα κενού, καθώς γινόμαστε παθητικοί και απόμακροι.
4. Με την απομόνωση.
Λόγοι μοναξιάς
Συνήθως πυροδοτείτε αυτό το αίσθημα από συνθήκες πιεστικές όπως ένα πένθος, ένας χωρισμός, μια μετακόμιση, με ασθένειες, το μεγάλωμα ενός παιδιού… σχεδόν σίγουρα η μοναξιά εξαφανίζεται σε σύντομο χρονικό διάστημα. Για να γίνει αυτό χρειαζόμαστε τη βοήθεια ομάδων υποστήριξης και γενικά να μοιραστούμε το πρόβλημά μας με άλλα άτομα. Άλλωστε η μοναξιά κινδυνεύει να γίνει μόνιμος τρόπος ζωής αν δεν κινητοποιηθούμε.
Ακόμα και η προχωρημένη ηλικία μπορεί να αποτελεί αιτία μόνιμης μοναξιάς, κυρίως όταν χάνονται όλες οι φιλίες μιας ζωής. Τέλος θα μπορούσαν να αναφερθούν κάποιες ιδέες έτσι ώστε κάποιος νιώθοντας «εγκλωβισμένος» στην μοναξιά του, να βρει τρόπους που να μπορεί να απεγκλωβιστεί από αυτό που θεωρεί χάος ή τέλμα. Αν και θεωρώ ότι μαγικές συνταγές δεν υπάρχουν, την λύση κάποιος μπορεί να την βρει με τον τρόπο του μέσα του και να κινητοποιηθεί. Το πως βιώνει κανείς την μοναξιά είναι κάτι ατομικό, ξεχωριστό και ιδιαίτερο, ένας γενικότερος μπούσουλας όμως που καθείς μπορεί να ακολουθήσει είναι να:
- Διοχετεύει την πίεση που νιώθει σε επιλογές που του ταιριάζουν, άθληση, χόμπι, διάβασμα, μαγειρική…
- Να προσπαθεί να ανήκει σε μία ομύγηρη ανθρώπων με κοινά ενδιαφέροντα, ακόμα πιο προκλητικό είναι να συμμετέχει ακόμα και αν το αντικείμενο συζήτησης δεν είναι 100% της δικής του ιδιότητας.
- Τα «πάθη» του να μπορεί να τα οριοθετεί χωρίς να γίνουν απαραίτητα τρόπο ζωής, όπως αναφερθήκαμε και παραπάνω η στάση που έχει κάποιος για την κοινωνία και με τον τρόπο που μεγαλώνει, ή η επιλογή για το «ποτάκι» του ή το «χαρτάκι».
- Αν η πηγή του να νιώθει κάποιος απέραντη και χρόνια μοναξιά, πηγάζει από εσώτερες και βαθιές ρίζες, θα μπορούσε να μιλήσει με κάποιον ειδικό του χώρου της ψυχικής υγείας. Θα βοηθηθεί στο να αφεθεί, να μοιραστεί, να νιώσει ισότιμος και όχι κάτι το διαφορετικό –‘ίσως- άρα και απομονωμένος.
“Αν βγάλουμε τη μάσκα απ’ τη μοναξιά, θα δούμε μόνο περηφάνια”