Αντιμετώπιση της σκολίωσης των παιδιών και των εφήβων με κηδεμόνες

scoliwsis-paidiwn-kidemones

Τι είναι η σκολίωση ;

Η σκολίωση είναι δυσμορφία της σπονδυλικής στήλης που προκαλείται από παραμόρφωση, στροφή και πλάγια κλίση των σπονδύλων.

Δες ακόμα: Τενοντίτιδα αγκώνα ή επικονδυλίτιδα αγκώνα: τι είναι και πώς θα την εντοπίσω;

Αφορά όλες τις ηλικίες και προτιμά τις γυναίκες. Στο γενικό πληθυσμό 1 στους 10 έχει σκολίωση.

Δεν είναι όμως όλες οι περιπτώσεις ίδιας αιτιολογίας και βαρύτητας. Στους 1000 ανθρώπους με σκολίωση, 2 με 3 θα χρειασθούν ειδική αντιμετώπιση από εξειδικευμένο ορθοπαιδικό λόγω επιδείνωσης της κατάστασής τους.

Μία στις χίλιες περιπτώσεις θα χρειασθεί χειρουργική θεραπεία.

Η πιο συχνή μορφή σκολίωσης είναι η ιδιοπαθής σκολίωση των παιδιών και των εφήβων.

Η αιτία δεν είναι γνωστή. Σίγουρα έχει γενετική βάση αλλά μέχρι τώρα δεν έχει βρεθεί ο μηχανισμός με τον οποίο δημιουργείται η παραμόρφωση.

Από έρευνες στον Ελληνικό μαθητικό πληθυσμό ξέρουμε ότι 3 στα 100 παιδιά έχουν σκολίωση. Τα πιο πολλά είναι κορίτσια.

Πως αντιμετωπίζουμε τη σκολίωση

Η ιδιοπαθής σκολίωση ανάλογα με την ηλικία που την ανακαλύπτουμε, το μέγεθος (το μετράμε σε ειδική ακτινογραφία σπονδυλικής στήλης σε μοίρες) και την ιδιοσυγκρασία του παιδιού αντιμετωπίζεται με:

1. Παρακολούθηση (δηλαδή δεν κάνουμε τίποτα και απλά παρακολουθούμε την εξέλιξη της παραμόρφωσης κάθε 4 με 6 μήνες)
2. Εφαρμογή ειδικών ναρθήκων στον κορμό που ονομάζονται ορθοπαιδικοί κηδεμόνες
3. Εγχείρηση όπου γίνεται διορθωτική σπονδυλοδεσία από ειδικούς χειρουργούς σπονδυλικής στήλης.

Οποιαδήποτε άλλη παρέμβαση (φυσικοθεραπεία, χειροπρακτική, κολύμπι, μονόζυγο ή εναλλακτικές θεραπείες) δεν έχει κανένα αποτέλεσμα στη σκολίωση που χρειάζεται αντιμετώπιση με κηδεμόνες ή εγχείρηση για να αλλάξει η φυσική της εξέλιξη.

Η κινησιοθεραπεία, υπό την καθοδήγηση πτυχιούχου φυσικοθεραπευτή, ωφελεί μόνο όταν γίνεται συμπληρωματικά με την εφαρμογή κηδεμόνων.

Δεν έχει σκοπό να αντικαταστήσει το νάρθηκα αλλά να διατηρήσει την ευλυγισία των αρθρώσεων και να διατηρήσει του μυς του κορμού σε καλή φυσική κατάσταση.

Η αλλαγή του κινητικού προτύπου που επιχειρούν μερικοί είναι ουτοπικός στόχος.

Τι είναι οι κηδεμόνες σκολίωσης;

Οι ορθοπαιδικοί κηδεμόνες χρησιμοποιούνται στην σκολίωση εδώ και 500 έτη, από την εποχή του Ambroise Pare (1510 -1590).

Ο Pare ήταν ο πρώτος γιατρός που προσπάθησε να θεραπεύσει τη σκολίωση με έναν ελαφρύ μεταλλικό corset αλλά και ο πρώτος που αντιλήφθηκε ότι όταν ένας ασθενής με σκολίωση φθάσει στη σκελετική ωρίμανση, ο κηδεμόνας δεν είναι χρήσιμος.

Σήμερα ο κηδεμόνας (brace), με ασθενή επιστημονική τεκμηρίωση, θεωρείται ο μόνος μη χειρουργικός τρόπος για να σταματήσεις την εξέλιξη μιας σκολίωσης στον αναπτυσσόμενο σκελετό.

Βασικά χρησιμοποιούνται δυο είδη κηδεμόνων, οι σκληροί κηδεμόνες από θερμοπλαστικό υλικό (τύπου Boston) και οι δυναμικοί κηδεμόνες με ιμάντες (SpineCor).

Το αποτέλεσμα της εφαρμογής τους θεωρείται επιτυχές, από άλλους όταν η σκολίωση παραμείνει στο αρχικό της μέγεθος, και από άλλους όταν δεν μεγαλώσει τόσο ώστε να χρειάζεται εγχείρηση.

Με το ένα ή με το άλλο κριτήριο η επιτυχία του κηδεμόνα φθάνει στο 80%, εφόσον το παιδί δέχεται να τον φοράει μέχρι τη σκελετική ωρίμανση.

Κρίσιμο ερώτημα είναι ποια παιδιά χρειάζεται να φορέσουν κηδεμόνα και για πόσο χρονικό διάστημα.

Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι οι κηδεμόνες μπορούν να επηρεάσουν την εξέλιξη της σκολίωσης όταν ο σκελετός αναπτύσσεται.

Γνωρίζουμε ότι η σπονδυλική στήλη των κοριτσιών ωριμάζει πλήρως 2,5 έως 3 χρόνια μετά την έναρξη της περιόδου.

Έτσι η χρήση κηδεμόνων μετά από αυτό το διάστημα δεν έχει κανένα νόημα.

Γνωρίζουμε επίσης ότι οι περισσότερες περιπτώσεις σκολίωσης γίνονται κλινικά σημαντικές την περίοδο της μέγιστης ταχύτητας αύξησης του ύψους στην εφηβεία (peak height velocity, growth spurt).

Η περίοδος αυτή αντιστοιχεί στην ηλικία των 11 έως 13 ετών στα κορίτσια και των 13 έως 15 ετών στα αγόρια.

Η σκελετική ωρίμανση δεν συμβαδίζει με τη χρονολογική ηλικία, δηλαδή ένας έφηβος 14 ετών μπορεί να έχει ωριμάσει σκελετικά ενώ ένας άλλος όχι.

Είναι δυνατό χρησιμοποιώντας ακτινολογικούς και κλινικούς δείκτες να καθορισθεί με σχετική ακρίβεια η σκελετική ηλικία και να υπολογιστεί η πιθανότητα επιδείνωσης της σκολίωσης.

Αυτό απαιτεί γνώση, εμπειρία και ανιδιοτέλεια. Δεν υπάρχουν συνταγές και πρέπει κανείς να πάρει ορθολογικές αποφάσεις για την αναγκαιότητα ή όχι του κηδεμόνα σε κάθε ένα παιδί με σκολίωση ξεχωριστά.

Η έναρξη συντηρητικής θεραπείας με κηδεμόνες χωρίς να προηγηθεί περίοδος παρακολούθησης ή χωρίς εκτίμηση της πιθανότητας επιδείνωσης υποβάλλει σε άχρηστη «θεραπεία» το 70% – 80% των εφήβων με σκολίωση.

Η ψυχολογική επιβάρυνση των παιδιών και των εφήβων που φορούν κηδεμόνες είναι σημαντική γι΄αυτό χρειάζεται να ληφθεί υπόψη και η ιδιοσυγκρασία του παιδιού.

Η ψυχολογική στήριξη της οικογενείας είναι σημαντική και σε ορισμένες περιπτώσεις καλό είναι το ρόλο αυτό να τον αναλαμβάνει ειδικός.

Η οικονομική επιβάρυνση για τον κηδεμόνα είναι επίσης σημαντική και πρέπει να λαμβάνεται και αυτό υπόψη. Οι κηδεμόνες είναι σαν τα ρούχα.

Όταν το παιδί μεγαλώνει πρέπει να αλλάζουν γιατί αλλιώς δεν κάνουν τη δουλειά τους.

Η παιδική ιδιοπαθής σκολίωση (ηλικία 5 έως και 9 ετών – juvenile idiopathic scoliosis) δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται όπως και η εφηβική σκολίωση γιατί ο ρυθμός ανάπτυξης είναι διαφορετικός.

Τα παιδιά με σκολίωση σε αυτές τις ηλικίες μπορεί να ωφεληθούν από τη σωστή χρήση κηδεμόνων αν και πρέπει να επισημανθεί ότι παρά τη χρήση του κηδεμόνα το 50% περίπου θα χρειασθεί χειρουργική αντιμετώπιση.

Τα σημερινά επιστημονικά δεδομένα μας επιτρέπουν να υποστηρίζουμε ότι η θεραπεία με κηδεμόνα μπορεί να μειώσει το ποσοστό των εφήβων που θα χρειασθούν χειρουργική αντιμετώπιση της σκολίωσης στο 50% με τις εξής προϋποθέσεις:

1. Παρακολούθηση από ειδικευμένο γιατρό
2. Σωστή κατασκευή και εφαρμογή του κηδεμόνα
3. Έγκαιρη έναρξη της θεραπείας πριν την περίοδο της ταχείας ανάπτυξης (growth spurt)
4. «Δέσμευση» του παιδιού και της οικογένειας ότι θα συμμορφωθεί και θα ακολουθήσει το απαιτητικό πρόγραμμα εφαρμογής 20 ωρών το 24ωρο μέχρι την ολοκλήρωση της σκελετικής ανάπτυξης.

Οι γονείς πρέπει να καταλάβουν ότι μια μεγάλη σκολίωση κάποτε ήταν μικρότερη που μεγάλωσε όπως μεγάλωσε και το παιδί τους.

Μπορεί να συνεχίσει να μεγαλώνει ή να έχει σταματήσει να μεγαλώνει. Η καθυστέρηση της εφαρμογής του κηδεμόνα ή η μη συμμόρφωση του παιδιού είναι οι συχνότερες αιτίες της επιδείνωσης.

Επειδή η εμπειρία των γενικών ορθοπαιδικών και των φυσικοθεραπευτών για την εκτίμηση της καταλληλόλητας και της αποτελεσματικότητας ενός κηδεμόνα είναι γενικά μικρή και τα διάφορα «κέντρα ορθοπαιδικών εφαρμογών» στην Ελλάδα, λειτουργούν χωρίς ουσιαστική πιστοποίηση, χρειάζεται προσοχή στην επιλογή του ειδικού που θα αντιμετωπίσει το παιδί και τον έφηβο με σκολίωση.

 

Σε βοήθησε αυτό το άρθρο;

Αυτή η σελίδα δεν παρέχει ιατρικές συμβουλές. Δες περισσότερα.