Γράφει ο Δημητρακόπουλος Ιωάννης, Γυναικολόγος – Μαιευτήρας συνεργάτης του doctoranytime.gr
Η υπογονιμότητα είναι συνηθισμένη κατάσταση. Βάσει εκτιμήσεων, περίπου ένα στα έξι ζευγάρια αναπαραγωγικής ηλικίας αντιμετωπίζει πρόβλημα υπογονιμότητας, δηλαδή είναι άτεκνα παρά την θέλησή τους. Στην Ελλάδα τα υπογόνιμα ζευγάρια υπολογίζονται 250.000 έως 300.000 , αν και ο ακριβής αριθμός εξαρτάται αναπόφευκτα από το πώς ορίζεται η πάθηση. Με τον ορό υπογονιμότητα εννοούμε την αδυναμία σύλληψης έπειτα από 12 μήνες επαφής χωρίς αντισύλληψη. Εάν, δηλαδή, ένα ζευγάρι προσπαθεί να συλλάβει επί 12 μήνες χωρίς αντισύλληψη και μετά το περάς αυτού του διαστήματος δεν έχει προκύψει εγκυμοσύνη, τότε μιλάμε για υπογονιμότητα. Συνήθως, η υπογονιμότητα δεν οφείλεται σε μια μοναδική αναστρέψιμη αιτία, ενώ υπάρχουν βιολογικοί, κοινωνικοί και οικονομικοί περιορισμοί που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Σίγουρα, όμως, ο μοναδικός καθοριστικός παράγοντας της γονιμότητας ενός ζευγαριού είναι η ηλικία της γυναίκας. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι για γυναίκες μέχρι την ηλικία των 25 ετών η Αθροιστική Συχνότητα Σύλληψης είναι 60% στους 6 μήνες και 80% στον ένα χρόνο, ενώ για ζευγάρια όπου η σύντροφος είναι 35 ετών ή περισσότερο, οι συχνότητες σύλληψής τους είναι 60% στον ένα χρόνο και 80% στα δύο χρόνια, δηλαδή η γονιμότητά τους έχει υποδιπλασιαστεί.
Η αναπαραγωγική ηλικία εκτείνεται από την αρχή της εφηβείας μέχρι την αρχή της εμμηνόπαυσης. Από τότε, δηλαδή, που αρχίζει η περίοδος της γυναικάς, μέχρι τη στιγμή που τελειώνει.
Σε σχέση με την γονιμότητα, το βιολογικό ρολόι της γυναικάς αρχίζει να μετρά αντίστροφα μετά τα 38-39 έτη, η πιο γόνιμη ηλικία ωστόσο είναι μεταξύ 25 και 30 ετών. Παρ’ όλα αυτά, πολλά ζευγάρια περιμένουν έως τα 40 τους επειδή πια η επιστήμη το επιτρέπει, με αποτέλεσμα να μειώνονται οι πιθανότητες σύλληψης – ακόμη και κατά τη διαδικασία υποβοηθούμενης αναπαραγωγής
Όσο μεγαλώνει μια γυναίκα, δυο πράγματα συμβαίνουν:
- αφενός η ικανότητα της να συλλάβει ελαττώνεται,
- αφετέρου η πιθανότητα να αποβάλλει αυξάνεται.
Ο κοινός παρανομαστής πίσω από όλα αυτά είναι η ποιότητα των ωαρίων.
- Γυναίκες κάτω των 30 ετών έχουν περίπου 20% πιθανότητα σύλληψης κάθε μήνα, ενώ
- γυναίκες άνω των 40 ετών έχουν μονό 5%-10% πιθανότητα.
- Αντιθέτως, στους άνδρες δεν παρατηρείται η ίδια αλλαγή στη γονιμότητα, που παρατηρείται στις γυναίκες αντίστοιχης ηλικίας.
Ο αριθμός των ζευγαριών που αναζητούν διερεύνηση και θεραπεία για υπογονιμότητα αυξάνεται.
Το πρόβλημα της υπογονιμότητας, πέρα από την ιατρική του υπόσταση, έχει σίγουρα προεκτάσεις κοινωνικές, ηθικές και οικονομικές που δεν μπορούμε να παραβλέψουμε.
Τα πιο συνηθισμένα αίτια υπογονιμότητας είναι:
- διαταραχές της ωορρηξίας(30%),
- βλάβη των σαλπίγγων (20%),
- διαταραχές του σπέρματος (35%), ενώ
- 15 στα 100 ζευγάρια εμφανίζουν αδυναμία σύλληψης χωρίς να έχουν καμιά από τις ανωτέρω διαταραχές (υπογονιμότητα ανεξήγητου αιτιολογίας).
Οι κυριότερες παθήσεις που προκαλούν υπογονιμότητα είναι:
- απόφραξη σαλπίγγων ,
- ενδομητρίωση,
- ανωοθυλακιορρηξία και
- κακή ποιότητα σπέρματος, (ολιγοασθενοσπερμία, η αζωοσπερμία).
Σε κάθε περίπτωση, όταν δεν έχει επιτευχτεί σύλληψη υστέρα από δώδεκα μήνες προσπαθειών χωρίς προφύλαξη συνίσταται επίσκεψη στον ειδικό γυναικολόγο και να ξεκινήσει διερεύνηση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 90% των ζευγαριών θα συλλάβουν εντώς 12 μηνών.
Η επίσκεψη στον ειδικό πρέπει να γίνει από την αρχή εάν:
- η γυναίκα έχει ακανόνιστο κύκλο
- ή ιστορικό σαλπιγγίτιδες και
- ο άνδρας έχει ιστορικό ορχίτιδας η επιδιδυμίτιδας,
Για τον άνδρα η πιο σημαντική εξέταση για την διερεύνηση υπογονιμότητας είναι το σπερμοδιάγραμμα (εξέταση σπέρματος).
Για τη γυναίκα, πρέπει να εξετάσουμε την κατάσταση της μήτρας και των σαλπίγγων. Αυτό μπορεί να γίνει
- με σαλπιγγογραφία
- με λαπαροσκόπηση.
Επίσης, στις γυναίκες πρέπει να γίνεται διερεύνηση της ωορρηξίας
- με μέτρηση ειδικών ορμονών στο αίμα
- η/και με υπέρηχο.
Η ενδεικνυόμενη θεραπεία της υπογονιμότητας εξαρτάται από το αίτιο του προβλήματος.Εάν για παράδειγμα διαπιστωθεί ελαφρύς μορφής βλάβη των σαλπίγγων, τότε η διάνοιξη τους με λαπαροσκόπηση χειρουργική επιφέρει καλά αποτελέσματα. Εάν, όμως, υπάρχει σοβαρής μορφής σαλπιγγική βλάβη, τότε η μέθοδος της εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι η πιο αποτελεσματική.