Βρογχικό άσθμα: μια ύπουλη ασθένεια

Το άσθμα είναι χρόνια φλεγμονώδης διαταραχή των αεραγωγών, στην οποία συμμετέχουν διάφορα είδη κυττάρων.

Η χρόνια φλεγμονή προκαλεί αυξημένη υπεραντιδραστικότητα των αεραγωγών (βρόγχων), η οποία οδηγεί σε επανειλημμένα επεισόδια συρίττουσας αναπνοής, δύσπνοιας, συσφιγκτικού αισθήματος στο στήθος και βήχα ιδιαίτερα κατά τις νυχτερινές και πρώτες πρωινές ώρες. Τα συμπτώματα αυτά συνδυάζονται με άλλοτε άλλου βαθμού περιορισμό της ροής του αέρος που είναι αναστρέψιμος είτε αυτόματα είτε με φαρμακευτική αγωγή.

Επίπτωση

Υπάρχει μεγάλη διακύμανση της επίπτωσης του άσθματος παγκοσμίως, που κυμαίνεται από 4% έως και 20% σε μερικές χώρες. Η συχνότητα της νόσου αναμφίβολα αυξάνεται τα τελευταία χρόνια, γεγονός που αποδίδεται κυρίως στις τεράστιες περιβαλλοντικές μεταβολές που συντελέστηκαν στον πλανήτη μας.

Είδη άσθματος

Είναι το εξωγενές ή ατοπικό (αλλεργικό) και το ενδογενές ή μη ατοπικό βρογχικό άσθμα.

Προδιαθεσικοί παράγοντες

Οι παράγοντες που ενέχουν τον κίνδυνο αναπτύξεως βρογχικού άσθματος χωρίζονται σε ενδογενείς (του πάσχοντος) και σε εξωγενείς (περιβαλλοντικούς ) παράγοντες.

Οι ενδογενείς παράγοντες είναι: η γενετική προδιάθεση, η βρογχική υπεραντιδραστικότητα και η ατοπία. Οι εξωγενείς είναι: τα ενδο-οικιακά αλλεργιογόνα (π.χ. ακάρεα ),διάφορα επαγγελματικά υλικά, το κάπνισμα, το μέγεθος της οικογένειας, οι αναπνευστικές λοιμώξεις, η ατμοσφαιρική ρύπανση, οι διατροφικές συνήθειες, ορισμένα φάρμακα, ο θηλασμός (που δρα προστατευτικά) και η παχυσαρκία.

Εκλυτικοί παράγοντες βρογχικού άσθματος

Υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που ευθύνονται για πρόκληση ήπιων ή σοβαρών ασθματικών παροξυσμών σε άτομα που ήδη πάσχουν. Τέτοιοι είναι: τα αλλεργιογόνα (ακάρεα, προϊόντα ζώων, γύρεις, μύκητες κ.α.), η ατμοσφαιρική ρύπανση, το κάπνισμα, οι αναπνευστικές λοιμώξεις, η άσκηση, οι καιρικές συνθήκες, τροφές και φάρμακα, η συναισθηματική φόρτιση, επαγγελματικά υλικά κ.α.

Στα παιδιά, σε σημαντικό ποσοστό (έως και 70%) υπάρχει αυτόματη και πλήρης υποχώρηση των συμπτωμάτων, αντίθετα με τους ενήλικες στους οποίους η υποχώρηση δεν είναι πολύ συχνή.

Κλινική εικόνα του βρογχικού άσθματος

Τα συχνότερα συμπτώματα που εκδηλώνει το βρογχικό άσθμα είναι ο αναπνευστικός συριγμός (35%), η δύσπνοια (29%) και τέλος ο βήχας (24%). Το πλέον σημαντικό στοιχείο είναι η εναλλαγή των συμπτωμάτων σε σύντομο χρονικό διάστημα. Σημαντικό εύρημα είναι η νυχτερινή αφύπνιση με βήχα, δύσπνοια ή συριγμό. Άλλα ευρήματα είναι η δυσανεξία στις έντονες και ερεθιστικές ουσίες, η εμφάνιση συμπτωμάτων μετά από άσκηση ή μετά από έκθεση σε ψυχρό αέρα, εμμονή του βήχα μετά από λοιμώξεις κ.α.

Διάγνωση για το βρογχικό άσθμα

Το βρογχικό άσθμα πρόκειται δηλαδή για μια ύπουλη πάθηση με γενικά και ακαθόριστα συμπτώματα που ο γιατρός πρέπει να υποψιαστεί και να «κυνηγήσει» κυριολεκτικά τη διάγνωση που μερικές φορές είναι δύσκολο να τεκμηριωθεί.

Η λήψη του ιστορικού είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της διάγνωσης ενώ οι εξετάσεις που ακολουθούν απλώς επιβεβαιώνουν την αρχική διάγνωση. Σημαντικός είναι ο λειτουργικός έλεγχος της αναπνοής (σπιρομέτρηση, ροομετρία ) για τη διάγνωση αλλά και την παρακολούθηση του βρογχικού άσθματος.

Όσον αφορά τον προσδιορισμό των αλλεργιών (για το αλλεργικό βρογχικό άσθμα) αυτές γίνονται με δύο μεθόδους: α) με δερματικές δοκιμασίες και β) με αιματολογικές εξετάσεις για τον προσδιορισμό ειδικών ανοσοσφαιρινών.

Θεραπεία για το βρογχικό άσθμα

Η θεραπεία για το βρογχικό άσθμα πρέπει να προσαρμόζεται σε συγκεκριμένες συνθήκες και ασθενείς και πρέπει να έχει σαφώς καθορισμένους στόχους που είναι η εξάλειψη των συμπτωμάτων, η αποκατάσταση της αναπνευστικής λειτουργίας, η μείωση των παροξύνσεων και η ελαχιστοποίηση των απουσιών από το σχολείο και την εργασία.

Η βάση της θεραπείας είναι τα εισπνεόμενα κορτικοειδή, τα πλέον αξιόλογα φάρμακα με αντιφλεγμονώδη δράση και ελάχιστες παρενέργειες, στα οποία προστίθενται κατόπιν τα υπόλοιπα φάρμακα (βρογχοδιασταλτικά, αντιλευκοτριένια κα) σε μακροχρόνια βάση.

Η σύγχρονη θεραπεία έχει βοηθήσει στην καλή πορεία και εξέλιξη του βρογχικού άσθματος, αρκεί να γίνεται έγκαιρη και σωστή θεραπεία. Μπορεί να επιτευχθεί, στο πλείστο των περιπτώσεων, μια απολύτως φυσιολογική ζωή και με προσδόκιμο επιβίωσης ανάλογο με αυτό των απολύτως υγιών ανθρώπων. Σήμερα υπάρχουν ασθματικοί αθλητές, πρωταθλητές αλλά και ολυμπιονίκες.

Αντίθετα η μη έγκαιρη και η μη σωστή θεραπεία μειώνει την ποιότητα ζωής των ασθενών και ενέχει σοβαρούς άμεσους (μέχρι και θάνατο) αλλά και απώτερους κινδύνους για την υγεία τους.