Γράφει η Κωνσταντοπούλου Ιωάννα, Παιδίατρος συνεργάτης του doctoranytime.gr
Oι ανακαλύψεις στον καινούριο συναρπαστικό τομέα της επιγενετικής αναφέρουν ότι οι επιδράσεις κατά την εμβρυϊκή και πρώιμη παιδική ηλικία κυριολεκτικά γίνονται τμήμα του εαυτού μας. Οι εμπειρίες μας, διαπιστώνουν οι επιστήμονες μπορούν να αφήσουν χημικά σημάδια στο DNA μας που καλούνται επιγένωμα κυρίως κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων της ζωής. Το επιγένωμα δηλαδή οι χημικές αλλαγές που επιφέρει το περιβάλλον στο γενετικό μας υλικό, λειτουργεί σα διακόπτης που “ανάβει” ή “σβήνει” τα γονίδιά μας και τα κάνει να “φωνάζουν” ή να “ψιθυρίζουν”. Με τον τρόπο αυτό το επιγένωμα αλλάζει την λειτουργία του σώματος ή του εγκεφάλου μας με επιπτώσεις στη συμπεριφορά, στην ψυχική και σωματική μας υγεία.
Τα γονίδια με τα οποία γεννιόμασε δεν αλλάζουν αλλά το επιγένωμα μπορεί να επιφέρει αλλαγές στην έκφραση των γονιδίων κυρίως κατά τη διάρκεια κρίσιμων περιόδων της ζωής όπως η κύηση, τα πρώτα χρόνια και η έναρξη της εφηβείας.
Σε μελέτες που έχουν γίνει σε ανθρώπους και σε ζώα έχει διαπιστωθεί πως η διατροφή της εγκύου, η έκθεση σε τοξικά, το ψυχικό τραύμα, η γονεϊκή παραμέληση, η φτώχεια και ακόμη οι καθημερινοί στρεσογόνοι παράγοντες που αντιμετωπίζουν οι γονείς μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος συνδέονται με επιγενετικές αλλαγές στα βρέφη.
Αυτές οι αλλαγές στα επιγενώματα τους έχουν με τη σειρά τους συνδεθεί με μια σειρά επιπτώσεων όπως άγχος, κατάθλιψη, μαθησιακές δυσκολίες, παχυσαρκία, κατάχρηση ουσιών ακόμη και καρκίνος. Μπορούν να αλλάξουν την πορεία της ζωής του παιδιού. Αν το κοινωνικό περιβάλλον μπορεί να αλλάξει τις επιγενετικές μας ρυθμίσεις και κατ’επέκταση να αλλάξει τον τρόπο που δουλεύουν τα γονίδιά μας, τότε το πρώιμο περιβάλλον μπορεί να βοηθήσει ή να εμποδίσει την επιτυχία και ευημερία του παιδιού με τρόπους που υπερβαίνουν τις προσωπικές μας επιλογές.
Δεν μπορούμε να αλλάξουμε τα γονίδιά μας. Όμως μπορούμε να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο το περιβάλλον επιδρά στο επιγένωμά μας. Οι επιστήμονες είναι σαφείς. Η βελτίωση των συνθηκών στο κοινωνικό και οικογενειακό περιβάλλον αποτελεί το βιολογικό θεμέλιο για μια πιο υγιή, ισορροπημένη και επιτυχημένη ζωή.