Συναισθηματική υπερφαγία: Γιατί συμβαίνει και πώς θα την αντιμετωπίσεις

συναισθηματική υπερφαγία-sinaisthimatiki iperfagia

Σε αρκετές περιπτώσεις σπεύδουμε να ανακουφίσουμε τα αρνητικά συναισθήματα της στεναχώριας ή του άγχους, καταναλώνοντας τα λεγόμενα comfort foods. Η τροφή γίνεται ένα μέσο καταπίεσης των συναισθημάτων ή περιορισμού τους και τότε βιώνουμε αυτό που αποκαλούμε συναισθηματική υπερφαγία.

Ας δούμε πρώτα τι ρόλο επιτελεί το φαγητό στη ζωή μας, πριν γίνει αναφορά στην ψευδοαναλγητική του δράση. Το φαγητό αποτελεί απαραίτητη πηγή ενέργειας για να επιβιώσει ο οργανισμός μας και οι τροφές τους πόρους που την αντλούμε. Δεν είναι, όμως, μονάχα μέσο επιβίωσης αλλά και ψυχαγωγίας ή επαφής με άλλους ανθρώπους ή τρόπο συμμετοχής σε κοινωνικές συναθροίσεις. Ακόμη και ο έρωτας λένε περνάει απ’ το στομάχι. Γι’ αυτό πολλές φορές επιλέγουμε με τον εν δυνάμει ερωτικό σύντροφο μας να απολαύσουμε μια έξοδο σ’ ένα εστιατόριο.

Τι είναι η συναισθηματική υπερφαγία;

Πολλοί άνθρωποι καταφεύγουν στην κατανάλωση φαγητού όταν κατακλύζονται από δύσκολα συναισθήματα. Όχι μόνο για να ικανοποιήσουν το φυσιολογικό αίσθημα της πείνας αλλά και για να ανακουφίσουν το stress που νιώθουν ή να ανταμείψουν τους εαυτούς  τους. Η συναισθηματική υπερφαγία χρησιμοποιείται περισσότερο ως ένας τρόπος να καλύψει τις συναισθηματικές ανάγκες παρά για να καλύψει τις διατροφικές ανάγκες.

Το χρόνιο stress ή κάποια δύσκολα συναισθήματα που μπορεί να μην έχουν εκφραστεί και αποτυπωθεί σε λέξεις, τείνουν να σπρώχνουν προς το φαγητό με αντάλλαγμα την ανακούφιση. Τότε προκύπτουν υπερφαγικά επεισόδια, όπου η τροφή μετατρέπεται σε παυσίπονο. Όχι όμως οποιαδήποτε τροφή αλλά η εύκολη, έτοιμη και γρήγορη. Βέβαια επιλέγεται ακριβώς γιατί προσφέρει γρήγορη ανακούφιση από το συναισθηματικό πόνο, την κόπωση ή την συναισθηματική μοναξιά.

Αυτή η βραχεία ανακούφιση και η ευχαρίστηση που προς στιγμήν αντλείται λόγω των ορμονών που εκρήγνυνται από τη πρόσληψη τέτοιων τροφών, ερμηνεύεται ως ένας μηχανισμός διαχείρισης συναισθημάτων θλίψης, μοναξιάς, στενοχώριας, άγχους, θυμού ή συναισθηματικού κενού.

Είναι σαν να εκπέμπει ο εγκέφαλος ένα μήνυμα που λέει ότι αυτός είναι ο τρόπος να διαχειριστείς τα συναισθήματα σου, την επόμενη φορά που θα νιώσεις στεναχώρια λοιπόν: φάε.  Έτσι, ο εγκέφαλος εκπαιδεύεται στο να υποκύπτει στην παρόρμηση που έρχεται πρώτη μπροστά του. Και τότε το άτομο παγιδεύεται σε ένα φαύλο κύκλο όπου μια κατάσταση, ένα ερέθισμα, ένα συμβάν ή ακόμα και η παρείσφρηση μιας σκέψης ή ανάμνησης, πυροδοτεί συναισθήματα που το αναστατώνουν και οδηγούν σε υπερφαγικά επεισόδια. Κατά την διάρκειά τους το άτομο νιώθει ανεξέλεγκτη ανάγκη για φαγητό, και υποκύπτοντας σε αυτή την παρόρμηση τρώει περισσότερο απ’ όσο χρειάζεται με αποτέλεσμα μετά να νιώθει ενοχές και ανημποριά να ελέγξει την πρόσληψη φαγητού.

Πως θα αντιμετωπίσεις τα υπερφαγικά επεισόδια;

Αν η συναισθηματική υπερφαγία καταβάλει κάποιον ο τρόπος να ξεκινήσει την αλλαγή είναι αρχικά η αυτοπαρατήρηση. Ποιες είναι οι καταστάσεις, τα ερεθίσματα που πυροδοτούν την ανάγκη σου να απευθυνθείς στο φαγητό για ανακούφιση; Συνήθως στενάχωρα ερεθίσματα ή στρεσογόνα, πυροδοτούν τέτοιου είδους καταφυγή στο φαγητό. Ωστόσο, είναι δυνατόν να συνδέονται και συναισθήματα χαράς  με την υπερφαγία. Ιδίως όταν γίνεται το φαγητό αντιληπτό ως ανταμοιβή για κάτι που πέτυχες. Παρατήρησε λοιπόν τα ερεθίσματα που πυροδοτούν ένα υπερφαγικό επεισόδιο και αναγνώρισε τα συναισθήματα που πυροδοτούνται μέσα σου.

Έπειτα χρειάζεται να καταστρώσεις νέες στρατηγικές διαχείρισης των συναισθημάτων σου, αν αισθάνεσαι:

  • Μοναξιά ή θλίψη: κάλεσε κάποιον που ξέρεις ότι θα σε κάνει να νιώσεις καλύτερα. Φρόντισε το σώμα σου ή το κατοικίδιο σου, εφόσον έχεις
  • Άγχος: μπορείς να βγεις για τρέξιμο. Να χορέψεις το αγαπημένο σου τραγούδι ή να επενδύσεις λίγο χρόνο σε ασκήσεις mindfulness και meditation
  • Κόπωση: απόλαυσε στιγμές ησυχίας, ένα χαλαρωτικό μπάνιο ή μια ήρεμη ατμόσφαιρα σε ένα χώρο που έχεις διαμορφώσει εσύ
  • Μονότονα ή βαριέσαι: σκέψου μια δραστηριότητα που θα σου δώσει λίγη έμπνευση ή θα σε βοηθήσει να ανακαλύψεις κάτι καινούριο. Για παράδειγμα διάβασε ένα βιβλίο ή κάνε κάποιου είδους άσκηση όπως pilates

Πότε να συμβουλευτείς ειδικό

Αν οι παραπάνω τεχνικές αυτοβοήθειας δεν φαίνονται βοηθητικές και το ανεξέλεγκτο αίσθημα να υποκύψει κανείς στο φαγητό επιμένει, τότε είναι καλό να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, ψυχολόγο ή ψυχίατρο. Η έναρξη ψυχοθεραπείας μπορεί να βοηθήσει ώστε να κατανοήσει κάποιος γιατί τρώει συναισθηματικά και να μάθει νέες δεξιότητες διαχείρισης. Επίσης, μπορεί να βοηθήσει ώστε να ανακαλύψει κανείς αν υπάρχει κάποια ψυχογενής διατροφική διαταραχή συνδεδεμένη με την συναισθηματική υπερφαγία.

Το stress ως ένας μηχανισμός που βοηθάει τους ανθρώπους να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις της πραγματικότητας, σε περιπτώσεις που είναι υπέρμετρο και γίνεται χρόνιο χρειάζεται να το διαχειριστούμε. Και ενώ κάποιες στρατηγικές μπορεί βραχυπρόθεσμα να φαίνονται βοηθητικές μακροπρόθεσμα προκαλούν δυσκολίες. Έτσι και η συναισθηματική υπερφαγία, ενώ φαίνεται ως στρατηγική αντιμετώπισης στρεσογόνων παραγόντων, μπορεί να είναι μια επιλογή μη βοηθητική εν τέλει.

 

Σε βοήθησε αυτό το άρθρο;

Αυτή η σελίδα δεν παρέχει ιατρικές συμβουλές. Δες περισσότερα.