Προληπτικός γυναικολογικός έλεγχος

Στόχος της πρόληψης, που αποτελεί την –πρώτη γραμμή άμυνας– της ιατρικής, είναι: η υγεία και η μακροζωία κάθε ανθρώπου.
Αυτό επιτυγχάνεται με:
- την ενημέρωση / επιμόρφωση του πληθυσμού σε θέματα υγείας,
- την περιοδική εκτίμηση της κατάστασης της υγείας των ατόμων,
- τις προληπτικές (προφυλακτικές) ενέργειες / εξετάσεις.
Ειδικότερα για τον γυναικείο πληθυσμό ο προληπτικός έλεγχος περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
Οικογενειακός Προγραμματισμός
Η έννοια του οικογενειακού προγραμματισμού εμπεριέχει μια σειρά αποφάσεων σχετικά με την καταλληλότητα του χρόνου για τη δημιουργία οικογένειας με στόχο την αποφυγή ανεπιθύμητων κυήσεων, ούτως ώστε η απόκτηση παιδιών να αποτελεί μια συνειδητή απόφαση βασιζόμενη στη οικονομική, ηλικιακή, συναισθηματική κατάσταση του ζεύγους και όχι ένα τυχαίο γεγονός. Ρόλος του γυναικολόγου στον τομέα αυτό είναι:
i) αφενός μεν να ενημερώσει και να συμβουλεύσει, ιδιαίτερα τα νεαρά άτομα / ζευγάρια, για θέματα σχετικά με τις διαφυλικές και σεξουαλικές σχέσεις, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, τις προφυλάξεις κατά τη διάρκεια της ερωτικής πράξης και αφετέρου
ii) να προτείνει / εφαρμόσει εξατομικευμένες μεθόδους αντισύλληψης, εφόσον απαιτούνται.
Προφυλακτικός Εμβολιασμός κατά του ΗΡV
Η αιτιολογική σχέση μεταξύ της μόλυνσης από τον ιό ΗΡV (ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων) και της εμφάνισης, δυνητικώς επικίνδυνων, αλλοιώσεων (δυσπλασιών) στο αιδοίο, τον κόλπο και τον τράχηλο της μήτρας οδήγησε στη δημιουργία εμβολίου με σκοπό:
i) να προστατεύει τη γυναίκα από μια μελλοντική, από τον ιό αυτό, μόλυνση αλλά και
ii) να αποτρέψει την εξέλιξη των ήδη υπαρχουσών αλλοιώσεων σε επικίνδυνα (προκαρκινικά / καρκινικά) στάδια.
Σκοπός του γυναικολόγου είναι τόσο να ενημερώσει, ιδιαίτερα τις νέες γυναίκες, για τους κινδύνους της μόλυνσης αυτής όσο και να συστήσει / εφαρμόσει προφυλακτικό εμβολιασμό κατά του HPV.
Περιοδικός Γυναικολογικός Έλεγχος (Check Up)
Κάθε σύγχρονη γυναίκα, από την έναρξη ήδη της σεξουαλικής της δραστηριότητας, αλλά και έως ορισμένα έτη μετά την εμμηνόπαυση, πρέπει να υποβάλλεται σε περιοδικό προληπτικό γυναικολογικό έλεγχο με σκοπό να εντοπιστούν εγκαίρως ασυμπτωματικές παθολογικές καταστάσεις, που σε αρχικά στάδια είναι συνήθως εύκολα αντιμετωπίσιμες και ως επί το πλείστον ιάσιμες, οι οποίες ωστόσο αθεράπευτες ενδέχεται να επηρεάσουν την καθημερινότητα (διαταραχές εμμήνου ρήσεως), την οικογενειακή κατάσταση (υπογονιμότητα), την κινητικότητα (οστεοπορωτικά κατάγματα), ακόμη και τη ζωή (κακοήθειες) της γυναικάς.
Οι σπουδαστείς εξετάσεις του περιοδικού προληπτικού γυναικολογικού έλεγχου είναι:
Κλινική Γυναικολογική Εξέταση
Αποτελεί θεμελιώδη εξέταση, σε βαθμό τέτοιο ώστε αρκετές φορές από μονή της να είναι επαρκής για την διάγνωση γυναικολογικών προβλημάτων. Κατά την κλινική εξέταση πραγματοποιείται πλήρης φυσική εξέταση των γυναικολογικών οργάνων μέσω της:
- Επισκόπησης των έξω γεννητικών οργάνων,
- Ψηλάφησης των έσω γεννητικών οργάνων,
- Ψηλάφησης των μαστών (και επίδειξης της ορθής τεχνικής αυτοεξέτασης αυτών).
Από τα παραπάνω λαμβάνονται σημαντικές πληροφορίες που επιτρέπουν την αξιολόγηση της εν γένει γυναικολογικής κατάστασης της ελεγχόμενης.
Υπερηχογραφική Γυναικολογική Εξέταση
Είναι επικουρική, της κλινικής μεθόδου, εξέταση η οποία όμως συχνότατα κρίνεται απαραίτητη για την διευκρίνηση / αποσαφήνιση τυχόν υπόπτων ευρημάτων της πρώτης. Στόχο έχει την ολοκλήρωση της διάγνωσης αφού στα πλαίσια αυτής επιτυγχάνεται:
- Λεπτομερής απεικόνιση των έσω γεννητικών οργάνων της γυναικάς,
- Λεπτομερής απεικόνιση περιοχών των μαστών με υπόνοια για σοβαρό εύρημα εκ της ψηλάφησης αυτών.
Λοιπές Εργαστηριακές Γυναικολογικές Εξετάσεις με σημαντικότερες:
- Το Τεστ Παπανικολάου. Πρόκειται για μια εύκολη, ανώδυνη και εξόχως σημαντική προληπτική εξέταση. Μ’ αυτό εντοπίζονται έγκαιρα, στο αιδοίο, τον κόλπο και τον τράχηλο της μήτρας δυνητικά επικίνδυνες αλλοιώσεις (δυσπλασίες) η παρουσία των οποίων, υπό ορισμένες συνθήκες και σε μικρό ποσοστό, μπορεί να αποτελέσουν έναυσμα για την εμφάνιση κακοήθειας
- Τη Μαστογραφία (υποβοηθούμενη από την ψηλάφηση και την αυτοεξέταση των μαστών). Αποτελεί υψίστης σημασίας, ακτινολογική, εξέταση αφού καθιστά δυνατή την ανίχνευση προσυμπτωματικής (σε αρχικό στάδιο) κακοήθειας των μαστών ώστε, με λιγότερο επιθετικές μορφές θεραπείας να επιτυγχάνεται η ίαση της νόσου. Φυσικά παρέχει στοιχεία και για μη κακοήθεις αλλοιώσεις των μαστών
- Τον έλεγχο της Οστικής Πυκνότητας. Η οστεοπόρωση είναι μια σιωπηλή επιδημία που χαρακτηρίζεται από μείωση της πυκνότητας των οστών με αποτέλεσμα την ελάττωση της μηχανικής αντοχής τους και την αυξημένη ευθραυστότητά τους. Το ήμισυ των γυναικών άνω των 50 ετών θα εμφανίσουν κάποια στιγμή οστεοπορωτικό κάταγμα, γεγονός που καταδεικνύει την σπουδαιότητα του προληπτικού έλεγχου της οστικής πυκνότητας. Η ίδια η εξέταση, που είναι ακτινολογική, είναι ανώδυνη, αναίμακτη και ασφαλής.
Οι παραπάνω εξετάσεις εκτελούνται κατά τακτά χρονικά διαστήματα (ιδανικά κάθε έτος) εξαρτώμενα και τροποποιούμενα ανάλογα με:
- την ηλικία της γυναίκας,
- το ατομικό ιστορικό,
- το οικογενειακό ιστορικό.
Ο ρόλος του γυναικολόγου ως προς τα ανωτέρω είναι προφανής˙ να προτείνει / συστήσει / διενεργήσει δηλαδή, εξατομικευμένα (την δεδομένη χρονική στιγμή για την συγκεκριμένη γυναίκα), τον κατάλληλο συνδυασμό των απαραίτητων εξετάσεων, από τα αποτελέσματα των οποίων θα αξιολογήσει την κατάσταση υγείας της ελεγχόμενης και εφόσον κρίνει αναγκαίο να προχωρήσει ή όχι σε πιο εξειδικευμένες εξετάσεις.