Φωτοαλλεργίες: Τι είναι και πώς να τις αντιμετωπίσετε

Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες το σώμα μας εκτίθεται αμέτρητες ώρες στον ήλιο, ακόμη και όταν δεν βρισκόμαστε στην παραλία. Ο ήλιος αποτελεί πολύτιμο φυσικό αγαθό και τα οφέλη του είναι πολλά τόσο για τη ζωή στον πλανήτη όσο και για την ενίσχυση της άμυνας του οργανισμού μας.

Δες ακόμα: Ήλιος: Φίλος υπό προϋποθέσεις

Ωστόσο, οι σύγχρονες συνθήκες ζωής και η κλιματική αλλαγή έχουν επιφέρει δυσμενείς συνέπειες και ανεπιθύμητες ενέργειες στην ανθρώπινη υγεία.

Πλέον, είναι σαφές ότι μπορούμε να μιλάμε για ελάχιστες ευεργετικές επιδράσεις στο δέρμα και πολλές επικίνδυνες συνέπειες από την υπερέκθεσή μας στον ήλιο, ή και όχι μόνο.
Το δέρμα του ανθρώπου αντιδρά φυσιολογικά στο ηλιακό φως με τρόπους που εξαρτώνται από την περιεκτικότητα του δέρματος σε μελανίνη, από την ώρα της ημέρας, από την περιοχή αλλά και από τη διάρκεια της έκθεσης.

Όταν μετά από έκθεση στον ήλιο παρατηρηθούν συμπτώματα όπως ερυθρότητα, κνησμός, ανάγλυφη υφή του δέρματος ή ακόμη και φυσαλιδώδες εξάνθημα, τότε μάλλον πρόκειται για κάποιου είδους φωτοδερματοπάθεια. Οι πιο συνηθισμένες εξ αυτών είναι η φωτοτοξική και φωτοαλλεργική δερματίτιδα, το πολύμορφο εκ φωτός και η φυτο-φωτοδερματίτιδα.

Η φωτοαλλεργία διαφέρει από τις άλλες δερματικές αντιδράσεις στο γεγονός ότι μπορεί να παρουσιάσει συμπτωματολογία μετά από 24 ή και 48 ώρες.

Φωτοτοξική δερματίτιδα

Μετά την έκθεση στον ήλιο δημιουργείται έγκαυμα που συνοδεύεται από ερύθημα και οίδημα και μπορεί να παρουσιαστεί περίπου 24 ώρες μετά. Κατά την φωτοτοξική δερματίτιδα η ευαισθησία του ατόμου στο φως του ήλιου δεν είναι επίμονη και στο μέλλον η έκθεσή του στο υπεριώδες φως θα είναι φυσιολογική. Η εν λόγω δερματίτιδα δημιουργείται όταν συνδυαστούν η έκθεση του ατόμου στον ήλιο με την ταυτόχρονη λήψη διαφόρων φαρμακευτικών σκευασμάτων.

Τέτοια σκευάσματα είναι τα διουρητικά, οι κορτιζονούχες κρέμες, ενώ ουσίες όπως τα ρετινοειδή, η σουλφοναμίδη, οι θειαζίδες, η αμιοδαρόνη, η κινιδίνη και η διλτιαζέμη ευθύνονται για πρόκληση της εν λόγω συμπτωματολογίας.

Τα φάρμακα που δύνανται να προκαλέσουν φωτοτοξικές αντιδράσεις συνήθως αναφέρουν στις συνοδευτικές οδηγίες τη συγκεκριμένη παρενέργεια. Τα αντιβιοτικά, τα αντισυλληπτικά και τα αντιρρευματικά είναι μερικά από τα σκευάσματα που είναι πιθανό να προκαλέσουν κάποιες παρενέργειες.

Και τα καλλυντικά προϊόντα, ωστόσο, μπορούν να προκαλέσουν λεκέδες και φωτοτοξικές αντιδράσεις. Τέτοια είναι οι κολόνιες, τα αρώματα, τα αποσμητικά και ορισμένα αρωματικά σαπούνια και κρέμες νυκτός.

Η αρωματοθεραπεία μπορεί επίσης να επιφέρει δυσμενείς αντιδράσεις στο δέρμα αν συνδυαστεί με έκθεση στον ήλιο. Το έλαιο του περγαμόντου έχει ενοχοποιηθεί στο παρελθόν για πρόκληση φωτοτοξικής δερματίτιδας, γι’ αυτό καλό θα ήταν να μην εκτίθεστε στην ηλιακή ακτινοβολία για τουλάχιστον 4 ώρες μετά το πέρας της αρωματοθεραπείας.

Σε κάθε περίπτωση, και πάντα με τη συμβουλή του θεράποντα ιατρού σας, εάν η λήψη του φαρμάκου προκαλεί επίμονες αντιδράσεις στην γενική κατάσταση του οργανισμού σας, θα πρέπει να ρυθμίσετε εκ νέου τη φαρμακευτική σας αγωγή λαμβάνοντας υπόψη τα νέα δεδομένα.

Φωτοαλλεργική δερματίτιδα

Τα συμπτώματα αυτού του είδους της δερματοπάθειας συνήθως εκδηλώνονται 48 ώρες μετά την επαφή σας με το αλλεργιογόνο. Το δέρμα παρουσιάζει ερυθρότητα, κνησμό, οίδημα, απολέπιση, διάβρωση εσχάρων και φυσαλίδες, ενώ τα συμπτώματα είναι έκδηλα ακόμη και σε σημεία που είναι καλυμμένα με ρούχα.

Σε αυτή την περίπτωση τα αντιισταμινικά φάρμακα μπορούν να ανακουφίσουν από τα συμπτώματα. Προσοχή όμως: Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εφαρμόσετε αντισταμινικά σε μορφή κρέμας, τζελ ή αλοιφής διότι ενέχουν τον κίνδυνο να επιδεινωθούν τα συμπτώματα!

Η φωτοαλλεργική δερματίτιδα οφείλεται στη μετατροπή της ουσίας, η οποία υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν είναι αλλεργιογόνα, σε αλλεργιογόνο απτίνη λόγω της υπεριώδους ακτινοβολίας. Η πάθηση αυτή οφείλεται στην επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας με την τοπική χρήση καλλυντικών σκευασμάτων ή και διουρητικών σε άτομα με αλλεργική ευαισθησία.

Για μία ολοκληρωμένη διάγνωση θα πρέπει να ληφθεί ένα λεπτομερές ιστορικό και συχνά γίνονται κάποια επιδερμικά διαγνωστικά photo patch tests, από τα οποία εξάγονται ασφαλή συμπεράσματα.

Πολύμορφο εκ φωτός

Το πολύμορφο εξάνθημα εκ φωτός απαντάται αρκετά συχνά και συγκεκριμένα, εμφανίζεται στο 10% περίπου του γενικού πληθυσμού. Εμφανίζεται συνήθως μέσα σε λίγες ώρες έως και 3 ημέρες μετά την έκθεση σε ακτινοβολία UVB.

Έχει παρατηρηθεί ότι προσβάλλει συχνότερα τις γυναίκες απ’ ό, τι τους άνδρες και μάλιστα ηλικίας από 20- 40 ετών. Το πολύμορφο εκ φωτός τείνει να υποτροπιάζει κάθε χρόνο την ίδια εποχή και επιμένει περί τις 7- 10 ημέρες.

Παρόλα αυτά, οι περισσότεροι ασθενείς παρουσιάζουν σταθερή βελτίωση κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, δεδομένου ότι σταδιακά εκτίθενται έτι περαιτέρω στον ήλιο και το δέρμα τους τείνει να γίνεται πιο ανθεκτικό.

Η κλινική εικόνα εμφανίζεται με συμπτώματα κνησμού και ερυθρότητας στα εκτεθειμένα στον ήλιο μέρη του σώματος, λόγω του ότι το δέρμα «αντιλαμβάνεται» την υπεριώδη ακτινοβολία ως «απειλή» για το ίδιο και δημιουργεί έτσι αντισώματα για να το αντιμετωπίσει .

Η εν λόγω πάθηση δεν επηρεάζεται από το χρώμα της επιδερμίδας ούτε και από τη διάρκεια έκθεσης στον ήλιο. Ωστόσο, στη συνέχεια οι ερυθηματώδεις βλάβες επεκτείνονται και στα μέρη εκείνα του σώματος που είναι καλυμμένα από ρούχα, μέχρις ότου το σώμα να αποκτήσει τη δική του φωτοπροστασία, ήτοι το μαύρισμα.

Ο δερματολόγος θα σας συστήσει ειδική θεραπευτική αγωγή. Η χρήση αντηλιακών και η σταδιακή απευαισθητοποίηση με αυξανόμενη διάρκεια έκθεσής μας στον ήλιο μπορούν να βοηθήσουν στην εξάλειψη της νόσου.

Για τα άτομα που επιμένουν να παρουσιάζουν εξανθήματα συνήθως εφαρμόζεται μία ειδική προφυλακτική φωτοθεραπεία λίγους μήνες πριν την έναρξη του καλοκαιριού. Η μέθοδος που ακολουθείται εδώ είναι η σταδιακή ένταξη σε υπεριώδη ακτινοβολία, έτσι ώστε να επιτευχθεί ανοσία στις συνέπειες του ήλιου στο δέρμα.

Φυτο- φωτοδερματίτιδα

Η συγκεκριμένη νόσος παρατηρείται στο δέρμα μετά από μια βόλτα στην εξοχή ή σε μέρη όπου υπάρχουν αγριόχορτα και εσπεριδοειδή. Η συμπτωματολογία αναφέρει τα εξής: Μετά από την επαφή με φυτά όπως λεμονιές, αγριόχορτα και πορτοκαλιές και στη συνέχεια έκθεση στον ήλιο, εμφανίζονται στο δέρμα χαρακιές αρχικά ερυθρού χρώματος και εν συνεχεία ιώδους (μωβ). Τα συμπτώματα παρουσιάζουν μεγαλύτερη συχνότητα σε σημεία όπως στο λαιμό και στο θώρακα, εκεί όπου συνηθίζουν να εφαρμόζονται κιτρώδη αρώματα.

Για τη θεραπεία της φυτο- φωτοδερματίτιδας συνήθως χορηγούνται κορτιζονούχες αλοιφές από τους θεράποντες δερματολόγους, ενώ η αγωγή μπορεί να συνεχιστεί και κατά τους φθινοπωρινούς μήνες ακολουθώντας θεραπεία με λευκαντικές ουσίες. Ο εντοπισμός του φυτού που ευθύνεται για τη νόσο γίνεται με τη λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού από τον ασθενή.

Συνιστάται κατά την έκθεσή σας στον ήλιο να φοράτε πάντα γυαλιά ηλίου, καπέλο και αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας, να αποφεύγετε την έκθεση κατά τις ώρες της έντονης ηλιοφάνειας, ήτοι μεταξύ 11- 5, και κατά τους καλοκαιρινούς μήνες να αποφεύγετε τη χρήση καλλυντικών και φαρμακευτικών σκευασμάτων όπως αρωματικά σαπούνια και έλαια που μπορούν να προκαλέσουν φωτοτοξικές και φωτοαλλεργικές αντιδράσεις.