Ως παχυσαρκία ορίζεται η παθολογική αυξημένη εναπόθεση λίπους στον ανθρώπινο σώμα με την ταυτόχρονη αύξηση του σωματικού βάρους. Από το 1948 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας την έχει κατατάξει ως νόσο, αφού ως νόσος ορίζεται οποιαδήποτε κατάσταση η οποία μειώνει την ποσότητα και την ποιότητα ζωής.
Δες ακόμα: 5 διατροφικά tips για τις διακοπές!
Ο προσδιορισμός της παχυσαρκίας γίνεται μέσα από τον δείκτη μάζας σώματος, ο οποίος προκύπτει αν διαιρέσουμε το σωματικό βάρος σε κιλά με το τετράγωνο του ύψους σε μέτρα. Αν ο δείκτης μάζας σώματος είναι μικρότερος από 18.5 ο άνθρωπος είναι αδύνατος.
Από 18.5 – 25 είναι φυσιολογικού βάρους. Από 25 – 30 υπέρβαρος. Από 30 – 45 ήπια παχύσαρκος και μεγαλύτερος του 45 σοβαρά παχύσαρκος.
Αίτια παχυσαρκίας
Στα αίτια της παχυσαρκίας εμπλέκονται γενετικοί, περιβαλλοντικοί, ψυχολογικοί και παθολογικοί παράγοντες.
- Γενετικοί παράγοντες: η διάκριση αυτής της αιτίας είναι αρκετά δύσκολη δεδομένου ότι σε μία οικογένεια τα μέλη της μοιράζονται σε αρκετό βαθμό τις ίδιες διατροφικές συνήθειες και τον τρόπο αντιμετώπισης του άγχους δυσκολεύοντας έτσι τον διαχωρισμό της γενετικής παχυσαρκίας από άλλα αίτια.
- Περιβαλλοντικοί παράγοντες: η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας, φυσικής άσκησης, καθώς και η καθιστική ζωή σε συνδυασμό με τις κακές διατροφικές επιλογές και της αύξησης του αριθμού των γευμάτων έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση του σωματικού βάρους. Σήμερα, ο Ελληνικός λαός παρότι είναι Μεσογειακός σε σχέση με το παρελθόν δεν ακολουθεί την Μεσογειακή διατροφή που στηρίζεται στο ελαιόλαδο, στα λαχανικά και στα φρούτα, αλλά καταφεύγει σε τροφές πλούσιες σε λίπη και συντηρητικά, καθώς και στη νέα διατροφική μόδα των fastfood.
- Ψυχολογικοί παράγοντες:πολλοί άνθρωποι όταν καταβάλλονται από αρνητικά συναισθήματα, όπως εκείνα του άγχους, της θλίψης και του θυμού καταφεύγουν στην πολυφαγία. Το φαγητό θεωρείται σε αυτές τις περιπτώσεις ως ισχυρός ηρεμιστικός παράγοντας.
- Παθολογικοί παράγοντες: η παχυσαρκία συνδέεται με ορισμένες παθολογικές νοσογόνες καταστάσεις και αποτελεί συνέπεια αυτών όπως το σύνδρομο Cushing, ο υποθυρεοειδισμός, η κατάθλιψη και ορισμένα νευρολογικά νοσήματα. Επίσης, η χρήση κορτιζονούχων φαρμακευτικών σκευασμάτων και κάποια αντικαταθλιπτικά προκαλούν αύξηση του σωματικού βάρους.
Συνέπειες της παχυσαρκίας
Στις συνέπειες της παχυσαρκίας περιλαμβάνονται η ανάπτυξη καρδιαγγειακών νοσημάτων, όπως η υπέρταση, η στεφανιαία νόσος κ.α., γαστρεντερικών νοσημάτων, όπως η εκκολπομάτωση παχέος εντέρου, η χολολιθίαση, η δυσκοιλιότητα, οι βλάβες ηπατικού κυττάρου και οι οισοφαγίτιδες ατροφικού τύπου.
Παράλληλα, αναπτύσσονται μεταξύ άλλων ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου δύο, αμηνόρροια, υπογεννητισμός στους άνδρες, μείωση των επιπέδων της τριιωδοθυρονίνης, ενώ στο δέρμα και το τριχωτό της κεφαλής παρουσιάζεται τριχόπτωση, χαλάρωση και ραγάδες.
Στη περίπτωση του μυοσκελετικού εμφανίζονται κήλες, ουρική αρθρίτιδα, οστεοπόρωση και οστεομαλακία, καθυστέρηση της ανάπτυξης και απώλεια μυϊκού ιστού.
Ως μεγαλύτερη συνέπεια της νόσου θεωρείται ο κοινωνικός ρατσισμός. Οι παχύσαρκοι άνθρωποι αντιμετωπίζουν καθημερινά την αποδοκιμασία των συνανθρώπων τους και την κοινωνική τους περιθωριοποίηση. Ο ρατσισμός εκδηλώνεται με προκαταλήψεις τόσο στον επαγγελματικό, όσο και στον κοινωνικό χώρο των παχύσαρκων ανθρώπων. Έτσι, η κοινωνική απόρριψη εντείνει τον κακό ψυχισμό των νοσούντων.
Καταπολέμηση της παχυσαρκίας
Η καταπολέμηση της νόσου συντελείται διαμέσου της πρόληψης, η οποία περιλαμβάνει:
- την αλλαγή των διατροφικών συνηθειών και την εφαρμογή κανόνων σωστής διατροφής. Συνίσταται να τρώτε αργά, δίχως να καταβροχθίζετε γρήγορα τα γεύματά σας. Να τρώτε πάντοτε καθιστοί στο τραπέζι σε ατμόσφαιρα ηρεμίας και συντροφικότητας. Να τρώτε πρωινό κάθε μέρα. Αποφεύγετε να βλέπετε τηλεόραση ταυτόχρονα με τα γεύματα. Οργανώστε τα γεύματα ανά τακτά σταθερά διαστήματα. Προτιμάτε τρόπους μαγειρέματος χωρίς πολλά λιπαρά. Αποφεύγετε πολλά αεριούχα αναψυκτικά. Προτιμάτε λαδερά φαγητά, λαχανικά, όσπρια, σούπες, ψωμί που αποτελούν βάση της Μεσογειακής διατροφής. Προετοιμάζετε το κολατσιό των παιδιών στο σχολείο από το σπίτι, ώστε να αποφεύγουν τα ‘‘έτοιμα’’ παρασκευάσματα του κυλικείου. Τρώτε συχνά ψάρι, άφθονα φρέσκα λαχανικά, κυρίως εποχής και φρούτα. Προτιμάτε το ψωμί ολικής άλεσης στα γεύματά σας. Πίνετε πολύ νερό κάθε μέρα. Αποφεύγετε την συχνή κατανάλωση ποτών, καταναλώστε με μέτρο το κρασί. Προτιμάτε το ελαιόλαδο στα φαγητά σας, κατά προτίμηση ωμό. Αποφεύγετε τη ζάχαρη και όλα τα προϊόντα που την περιέχουν.
- Η σωματική άσκηση. Η αύξηση της σωματικής μας δραστηριότητας είναι ένας σημαντικός παράγοντας στον έλεγχο του βάρους μας. Η σωματική άσκηση βοηθά στην απώλεια βάρους, αυξάνοντας τις καύσεις του οργανισμού και ενισχύοντας τον μυϊκό ιστό.
Ακόμα, η γυμναστική μας βοηθά, μετά την απώλεια του περιττού μας βάρους, να μειώσουμε περαιτέρω την πιθανότητα να παρουσιάσουμε καρδιαγγειακά προβλήματα και διαβήτη.
Θεραπεία
Η θεραπεία της παχυσαρκίας πραγματοποιείται με σκευάσματα που περιέχουν την ουσία ορλιστάτη, αλλά και χειρουργικώς. Χειρουργικώς εφαρμόζεται η μέθοδος με το ενδογαστρικό μπαλόνι, η οποία προτιμάται σε άτομα με δείκτη μάζας σώματος 30 – 45 και σε άτομα με αναπνευστικά προβλήματα για 6 ως 8 μήνες.
Αφού, αφαιρεθεί το μπαλόνι αν υπάρξει υποτροπή τοποθετείται λαπαροσκοπικά δακτύλιος παχυσαρκίας. Δακτύλιος παχυσαρκίας είναι μία τεχνική, η οποία εφαρμόζεται ανεξαρτήτως δείκτη μάζας σώματος.
Ιδιαίτερες υποδείξεις
Αποφεύγετε να χάσετε λίπος με διάφορα μηχανήματα που υπάρχουν στα διάφορα κέντρα αδυνατίσματος. Τα μηχανήματα, όχι μόνο δεν έχουν τη δυνατότητα να μειώσουν το λίπος του σώματος, αλλά προκαλούν πολλαπλά προβλήματα στον οργανισμό (αφυδάτωση, ηλεκτρολυτικές διαταραχές κ.α.).
Το λίπος σώματος δεν μειώνεται εξωγενώς. Δεν μπορεί να επέμβει κανένα μηχάνημα και να το «κάψει». Μόνο αν δημιουργηθεί αρνητικό ενεργειακό ισοζύγιο, δηλαδή αν μειώσει κανείς την προσλαμβανόμενη ενέργεια ή αν αυξήσει την καταναλισκόμενη ενέργεια μέσω της άσκησης μπορεί να μειώσει το λίπος σώματος.
Μην καταφεύγετε στις χημικές δίαιτες, οι οποίες δεν περιέχουν καθόλου υδατάνθρακες, ενώ περιέχουν μεγάλες ποσότητες πρωτεΐνης. Αυτό σαν συνέπεια έχει την εμφάνιση οξόνης την οποία ο οργανισμός προσπαθεί να αποβάλλει με την διούρηση και προκαλείται αφυδάτωση. Για αυτό, στις χημικές δίαιτες δεν υπάρχει πραγματική απώλεια βάρους και εκείνο που χάνει κανείς είναι νερό.
Τέλος, δεν υπάρχουν δίαιτες σύμφωνα με την ομάδα αίματος. Πρόκειται για εφεύρημα, διότι στη βιβλιογραφία δεν απαντάται πουθενά τέτοιου είδους πληροφορία.