Η οδοντιατρική επιστήμη έχει κάνει αλματώδεις προόδους σε πολλούς τομείς όπως τα νεότερα υλικά, την αναισθησία, τα εμφυτεύματα και την πρόληψη.
Δες ακόμα: Οδοντιατρική φροντίδα στη σχολική και προσχολική ηλικία
Και ενώ όλοι γνωρίζουμε περισσότερα για τη στοματική υγεία και αναγνωρίζουμε πόσο σπουδαίο είναι να έχουμε ένα ωραίο χαμόγελο, για πολλούς από εμάς η σκέψη μιας επίσκεψης στον οδοντίατρο μπορεί να προκαλέσει άγχος που κάτω από ορισμένες συνθήκες μπορεί να οδηγήσει σε αναβολή ή και ματαίωση ενός προγραμματισμένου ραντεβού με δυσάρεστες συνέπειες για τη στοματική και γενική υγεία μας, την εικόνα μας και την αυτοπεποίθηση μας.
Είναι συνηθισμένη η οδοντιατρική φοβία;
Πολύ συνηθισμένη. Μόνο ένας στους δέκα ανθρώπους δηλώνουν απολύτως άνετοι με την ιδέα μιας οδοντιατρικής επίσκεψης. Ανάμεσα σε όλες τις καταστάσεις που δημιουργούν φόβο, η επίσκεψη στον οδοντίατρο κατατάσσεται παγκόσμια στις πέντε πρώτες.
Παιδιά και γυναίκες νεότερων ηλικιών είναι οι περισσότερο ευάλωτες ομάδες ενώ οι μεγαλύτερες ηλικίες φαίνεται να συμφιλιώνονται ευκολότερα με το οδοντιατρικό περιβάλλον.
Τι προκαλεί εκ των προτέρων τον φόβο για τον οδοντίατρο;
Αυτός ο φόβος είναι πολυπαραγοντικής αιτιολογίας με τους σημαντικότερους παράγοντες να είναι οι εξής:
- Χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του ασθενή
- Φόβος για την αίσθηση του πόνου
- Προηγούμενες τραυματικές οδοντιατρικές εμπειρίες ειδικότερα στην παιδική ηλικία
- Η επίδραση άλλων οικογενειακών μελών ή και φίλων που βιώνουν οδοντιατρικό άγχος και που με τις διηγήσεις τους μας προδιαθέτουν ανάλογα
Τι προκαλεί φόβο μέσα στο περιβάλλον του οδοντιατρείου;
Τρεις κατηγορίες ερεθισμάτων ή καταστάσεων μπορεί να καταπραϋνουν ή αντίθετα να επιτείνουν άγχος ή φόβο κατά τη διάρκεια μιας οδοντιατρικής επίσκεψης:
Ερεθίσματα προερχόμενα από τον οδοντίατρο και την ομάδα του
Επικοινωνεί αποτελεσματικά ο οδοντίατρος μαζί σας; Δείχνει να κατανοεί το άγχος σας, τις πιθανές σας ανησυχίες; Προσπαθεί να σας καθησυχάζει; Ισχύει το ίδιο για τη βοηθό του και ολόκληρη την ομάδα; Λαμβάνονται οι όποιες ιδιατερότητες σας υπόψιν; Σας τονίζει ότι δεν πρέπει να νοιώθετε ένοχοι για τις ανησυχίες ή φόβους σας
Το περιβάλλον μέσα στο οδοντιατρείο
Η διαρρύθμιση του χώρου αναμονής, ο χρόνος αναμονής, οι οσμές από υλικά, τα ηχητικά ερεθίσματα από ασθενείς που θεραπεύονται, είναι όλα παράγοντες που μπορεί να προδιαθέσουν θετικά ή αρνητικά ένα φοβικό ή απλά διστακτικό ασθενή.
Παρατεταμένη αναμονή μπορεί να είναι η αφορμή για αρνητικές σκέψεις ενώ η παρουσία επεξηγηματικών φυλλάδιων και η συζήτηση με ένα μέλος της οδοντιατρικής ομάδας καθησυχάζει και ηρεμεί πριν την έναρξη της θεραπείας.
Η κλινική διαδικασία
Έρευνες εχουν δείξει οτι οδοντιατρικές πράξεις όπου χρησιμοποιούνται οποιουδήποτε είδους «τροχοί», καθώς και τοπική αναισθησία, προκαλούν, μέσω της δόνησης, των ήχων αλλά και της αίσθησης του ‘μουδιάσματος’ και της πιθανής θέασης βελόνας το περισσότερο άγχος.
Συχνά φοβόμαστε ότι κατά τη διάρκεια της θεραπείας θα χάσουμε οποιοδήποττε έλεγχο έχουμε για το τι ακριβώς θα γίνει στο στόμα μας. Άλλοτε φοβόμαστε για την αίσθηση νερού η αντικειμένων στο στόμα μας που μπορεί να μας κάνουν να νοιώσουμε ότι ασφυκτιούμε.
Με ποιά μέτρα μπορεί να αντιμετωπιστεί ο φόβος για τον οδοντίατρο;
Απλά μέτρα από τη μεριά του ασθενή αλλά και του οδοντιάτρου μπορούν να βοηθήσουν αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της οδοντιατρικής φοβίας. Αν δεν αποβούν αποτελεσματικά υπάρχουν πάντα πιο εξειδικευμένες λύσεις:
- Κατ’αρχάς επικοινωνήστε με τον οδοντίατρο σας και αν χρειαστεί ζητήστε του να επικοινωνήσει κι αυτός μαζί σας αποτελεσματικά. Εξηγήστε με λεπτομέρεια τις όποιες ανησυχίες σας και προτείνετε, αν επιθυμείτε, να σας περιγραφούν, έστω συνοπτικά, τα στάδια της θεραπείας σας. Θα αποκτήσετε έτσι ένα αίσθημα ελέγχου καθώς συχνά είναι το άγνωστο που φοβίζει περισσότερο.
- Μη διστάσετε να ζητήσετε πράγματα: ένα μεγαλύτερο σε διάρκεια ραντεβού για να δοθεί χρόνος να χαλαρώσετε, ένα αίτημα να μην τοποθετηθεί οτιδήποτε έχει σχέση με τοπική αναισθησία στο οπτικό σας πεδίο ή μια διαπραγμάτευση για το πόσο συχνά θέλετε να ξεκουράζεστε κατά τη διάρκεια της θεραπείας, είναι όλα απόλυτα θεμιτά ζητήματα προς συζήτηση που θα βοηθήσουν εσάς αλλα και το γιατρό σας. Συμφωνήστε σε ενα κώδικα επικοινωνίας κατα τη διάρκεια της θεραπείας όπως για παράδειγμα στο ότι η ανύψωση του αριστερού σας χεριού σημαίνει ότι θα θέλατε τον οδοντίατρο να σταματήσει για λίγο.
- Συνεργαστείτε με προθυμία σε τεχνικές χαλάρωσης που μπορεί να προτείνει ο οδοντίατρος σας. Θα σας ζητηθεί να χαλαρώσετε προοδευτικά ομάδες μυών ή να εισπνέετε και να εκπνέετε με ένα συγκεκριμένο ρυθμό. Αυτές οι τεχνικές είναι απόλυτα ασφαλείς και σας δίνουν την ευκαιρία να αποκτήσετε την αίσθηση ελέγχου και ηρεμίας. Αν επιθυμείτε προτείνετε να φέρετε την αγαπημένη σας μουσική με τα ακουστικά σας.
- Τέλος μην ξεχνάτε ότι ακόμα κι αν τα παραπάνω δεν σας βοηθήσουν πλήρως να ξεπεράσετε τους φόβους σας, υπάρχουν παντα πιο εξειδικευμένες λύσεις: μια σύντομη φαρμακευτική αγωγή, η λύση της μέθης και η επαγγελματική ψυχολογική υποστήριξη μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση οδοντιατρικών φοβιών.
Η οδοντιατρική εκπαίδευση έχει προχωρήσει σε μεγάλο βαθμό στον τομέα αντιμετώπισης της οδοντιατρικής φοβίας και συχνά ένας οδοντίατρος συνεργάζεται με άλλους ειδικούς όπως αναισθησιολόγους ή ψυχολόγους, για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η φοβική διάθεση ενός ασθενή.
Σε πολλές χώρες, ειδικές ομάδες ασθενών όπως αυτοί με σοβαρή φοβία αντιμετωπίζονται από εξιδικευμένους οδοντιάτρους στον τομέα της Οδοντιατρικής Ειδικής Φροντίδας (Special Care Dentistry) ωστε να εξευρεθούν οι πιο κατάλληλες μέθοδοι για την άνετη και απρόσκοπτη θεραπεία τους.
Σε κάθε περίπτωση όλοι πρέπει να αισθανόμαστε σιγουριά ότι η Οδοντιατρική σήμερα έχει απαντήσεις για όλους εμάς που διστάζουμε ή φοβόμαστε να επισκεφτούμε τον οδοντίατρο.