Μέθοδοι αντισύλληψης: Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα

Ο τρόπος με τον οποίο μια γυναίκα θα επιλέξει να προστατεύσει τον εαυτό της από μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη αλλά και από τις σεξουαλικά μεταδιδόμενες ασθένειες είναι μια προσωπική απόφαση που πρέπει να πάρει από την πρώτη της κιόλας ερωτική επαφή.

Δες ακόμα: Κονδυλώματα – HPV: όλα όσα θέλεις να ρωτήσεις το γυναικολόγο σου

Φαίνεται πως ο οικογενειακός προγραμματισμός δεν αποτελεί στα χώρα μας μια αυτονόητη πραγματικότητα. Με τον όρο αντισύλληψη εννοούμε όλα τα μέσα και τις τεχνικές που εφαρμόζονται για να προληφθεί μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη.

Η επιδημική αύξηση των  κυήσεων και των εκτρώσεων στην χώρα μας, καθώς και των επιπλοκών τους – ιδιαίτερα  στην εφηβεία -, είναι συνέπεια της απουσίας ή της ελλιπούς συστηματικής ενημέρωσης σε θέματα γενετήσιας αγωγής. Οι περισσότερες Ελληνίδες δεν λαμβάνουν κανένα μετρό προφύλαξης από μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, Δυστυχώς η Ελλάδα, τοποθετείται μεταξύ των χωρών με τις περισσότερες εκτρώσεις στη νεαρή ηλικία.

Καθοριστική σημασία για την αποτελεσματικότητα των διαφόρων μεθόδων αντισύλληψης παίζει το άτομο που κάνει χρήση τους – αν δηλαδή αποδέχεται και αξιοποιεί σωστά τη μέθοδο, σε κάθε σεξουαλική πράξη. Έτσι εξηγείται γιατί η ίδια τεχνική αποδεικνύεται περισσότερο ασφαλής και επιτυχημένη σε κάποια ζευγάρια και σε κάποια αλλά όχι. Ωστόσο, κάθε γυναίκα θα πρέπει να ενημερωθεί για να επιλέξει  εκείνη τη μέθοδο αντισύλληψης που ταιριάζει στην ηλικία της, στον τρόπο της ζωής και στις σεξουαλικές της συνήθειες.

Στη νεαρή ηλικία, η πιο ασφαλής μέθοδος προστασίας είναι ο συνδυασμός της χρήσης του προφυλακτικού – για την αποφυγή και των σεξουαλικά μεταδιδομένων ασθενειών – και του χαπιού, για την αποφυγή της ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης.

Στην συνέχεια παρουσιάζουμε τις βασικές μεθόδους αντισύλληψης και σχολιάζουμε σε σχέση με τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της κάθε μιας από αυτές.

Διακεκομμένη συνουσία

 Είναι η πιο παλιά και πιο διαδεδομένη αντισυλληπτική μέθοδος. Συνίσταται στην απομάκρυνση του πέους από τον κόλπο πριν από την εκσπερμάτιση. Να σημειωθεί ότι οι εκκρίσεις του πέους πριν από την εκσπερμάτιση μπορεί να περιέχουν μερικές χιλιάδες σπερματοζωάρια, όμως οι πιθανότητες σύλληψης είναι μικρές με τον αριθμό αυτό. Παρότι δημοφιλής, η διακεκομμένη συνουσία εμφανίζει μεγάλο ποσοστό αποτυχίας και μειώνει τη σεξουαλική απόλαυση –  κυρίως της γυναικάς.

Μέθοδος ρυθμού

Πρόκειται για την αποφυγή σεξουαλικών επαφών κατά τις γόνιμες μέρες, οι όποιες υπολογίζονται είτε με την ημερολογιακή μέθοδο είτε με τη βασική θερμοκρασία.

Α) Ημερολογιακή Μέθοδος

 Η ωορρηξία γίνεται συνήθως 14 ήμερες πριν από την αρχή της επόμενης έμμηνης ρύσης. Η γυναίκα καταγράφει τη διάρκεια των κύκλων της για 12 μήνες. Κατόπιν αφαιρεί 11 ήμερες από των μεγαλύτερο κύκλο και 18 από τον μικρότερο. Για παράδειγμα, αν ο μικρότερος κύκλος μιας γυναικάς έχει διάρκεια 26  ημερών και ο μεγαλύτερος 33, τότε:

26-18= 8

33-11=22

Έτσι,  προκειμένου να αποφευχθεί η εγκυμοσύνη, δεν πρέπει να έχει ελεύθερες σεξουαλικές επαφές μεταξύ της 8^ης και της 22^ης ημέρας του κύκλου. Το ποσοστό αποτυχίας της μεθόδου αυτής είναι επίσης μεγάλο διότι η ωορρηξία γίνεται στο μισό του κύκλου των 28 ημερών, δηλαδή τη 14η μέρα, επομένως οι επαφές 5 ήμερες πριν και 5 μετά αξιοποιούνται ως ασφαλείς. Μόνο που ο μηνιαίος κύκλος σπάνια λειτούργει <<ρολόι>>, αφήνοντας ανοιχτό όλα τα ενδεχόμενα για μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη.

Β) Μέθοδος της βασικής θερμοκρασίας

Βασίζεται στο γεγονός ότι μετά την ωορρηξία παρατηρείται μια μικρή αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος της τάξεως των 2-4 βαθμών.

Προσοχή: οι γυναίκες δεν πρέπει να εμπιστεύονται αυτές τις μεθόδους όταν συμβαίνουν τα εξής:

1. ακανόνιστος κύκλος
2. πρόσφατος τοκετός
3. ταξίδια στο εξωτερικό, διότι η περίοδος επηρεάζεται από τις κλιματολογικές συνθήκες
4. ασθένεια (πυρετός)

Η παραπάνω μέθοδος συχνά  δημιουργεί εκνευρισμό και διαρκή εξάρτηση από το θερμόμετρο, χωρίς ασφαλή αποτελέσματα.

Μέθοδοι φραγμού

1. Ανδρικό Προφυλακτικό

Παρουσιάζει 2% αποτυχία στον πρώτο χρόνο και 10%  γενική αποτυχία με πολύ καλή εφαρμογή της μεθόδου.Είναι η μοναδική μέθοδος που προστατεύει αποτελεσματικά από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Τα ποσοστά αποτυχίας του προφυλακτικού οφείλονται σε κατασκευαστικά μειονεκτήματα και σε λάθη στην εφαρμογή του.

2. Γυναικείο προφυλακτικό
3. Διάφραγμα
4. Κολπικοί σπόγγοι
5. Σπερματοκτόνα κολπικά επιθέματα

Οι τέσσερις τελευταίες μέθοδοι αναφέρονται επιγραμματικά, επειδή δεν αποτελούν ιδιαίτερα δημοφιλείς μεθόδους επιλογής των ζευγαριών

Το γυναίκειο προφυλακτικό αγκαλιάζει το εσωτερικό του κόλπου και καλύπτει τον τράχηλο της μήτρας -σαν ένα αναποδογυρισμένο ανδρικό προφυλακτικό εμποδίζοντας το σπέρμα να φτάσει ως εκεί. Επίσης, προστατεύει από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και τον ιό του aids.

Είναι απολυτά ασφαλές και μπορεί να τοποθετηθεί μέχρι και τέσσερις ώρες πριν από την επαφή. Έχει ως μειονέκτημα το ότι κάποιες φόρες ίσως προκύψει δυσκολία στην εφαρμογή του και κοστίζει περισσότερο από το ανδρικό. Επιπλέον, προεξέχει από τον κόλπο, γεγονός αντιερωτικό για κάποια ζευγάρια.

Το κολπικό διάφραγμα μπορεί να τοποθετηθεί 2-3 ώρες πριν από την επαφή. Είναι ασφαλές και η γονιμότητα επανέρχεται άμεσος μετά τη διακοπή της χρήσης. Μπορεί να παραμείνει στον κόλπο για τουλάχιστον 6 ώρες, αλλά ποτέ πάνω από 24-ωρο και σε κάθε περίπτωση να αντικαθιστάται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. ωστόσο, πρέπει να χρησιμοποιείται ως αντισυλληπτική μέθοδος από γυναίκες που έχουν ιστορικό τοξικού σοκ.

Αντισυλληπτικό χάπι

Ο μηχανισμός δράσης του είναι η αναστολή της ωοθυλακιορρηξίας . Έχει ποσοστό επιτυχίας που αγγίζει το 99,93%. Χορηγείται αποκλειστικά από τον γυναικολόγο. Τεστ Παπανικολάου, καλλιέργεια και εξετάσεις αίματος είναι απαραίτητα για την ασφαλή χορήγηση του.

Λαμβάνονται υπόψη απαγορευτικοί παράγοντες,όπως η παχυσαρκία ή το υπερβολικά ελαττωμένο βάρος, καθώς  επίσης το κάπνισμα και η ηλικία. Σημαντικό είναι ότι προστατεύει από τον καρκίνο των ωοθηκών και του ενδομητρίου, από κύστεις των ωοθηκών, μητρορραγίες δυσμηνόρροια.

Τα στοιχεία που προκύπτουν από την Ελληνική Μαιευτική Γυναικολογική εταιρεία μας βεβαιώνουν ότι στη χωρά μας μόνο το 2,5-3 % των γυναικών παίρνουν αντισυλληπτικό χάπι, τη στιγμή που στην Ευρώπη ο μέσος όρος είναι 24%.

Το σημερινό αντισυλληπτικό χάπι περιέχει ελάχιστη δόση ορμονών (οιστρογόνα και προγεστερόνη).

Χορήγηση των αντισυλληπτικών δισκίων

Με τη σύμφωνη γνώμη του γυναικολόγου σας αρχίζετε τη λήψη από την 1^η ημέρα του κύκλου (πρώτη ημέρα της περιόδου) και λαμβάνετε ένα χάπι κάθε μέρα για 21 ημέρες. Ακολουθούν 7 ημέρες χωρίς χάπι και επαναλαμβάνεται η χρήση.

Ποσοστό ασφαλείας

Αν γίνεται σωστή χρήση, δεν ξεχάσουμε δηλαδή τη λήψη του καμιά μέρα, η ασφάλεια ξεπερνά το 98%.

Παρενέργειες

Τα σύγχρονα αντισυλληπτικά κατά κανόνα δεν προκαλούν παρενέργειες. Βέβαια, οι 2-3 πρώτοι μήνες αποτελούν περίοδο προσαρμογής, έτσι κάποιες μικρές ενοχλήσεις, όπως πρήξιμο στο στήθος η στην κοιλιά, υποχωρούν από μόνες τους. Παλιότερα κυκλοφορούσαν χάπια που δημιουργούσαν παρενέργειες, όπως αύξηση βάρους, πονοκεφάλους, υπερτρίχωση.

Πάντως, μια καλή συζήτηση με το γυναικολόγο σας , που θα έθετε με σαφήνεια το ισοζύγιο πλεονεκτημάτων-μειονεκτημάτων, ίσως καταφέρει να αποδυναμώσει την ισχύ των μύθων για το «κακό χάπι», που εντυπώθηκαν στη συνείδηση των ελληνίδων  τα προηγούμενα χρόνια.

Ποιες γυναίκες δεν πρέπει να παίρνουν το χάπι

Αν υπάρχει κάποιο χρόνιο πρόβλημα υγείας, όπως σακχαρώδης διαβήτης, αρτηριακή υπέρταση, υπερχοληστεριναιμία, ιστορικό θρόμβωσης, ιστορικό καρκίνου του μαστού, τότε οι γυναίκες αυτές δεν πρέπει να πάρουν το χάπι και ο γιατρός θα συστήσει την κατάλληλη μέθοδο αντισύλληψης. Αν η γυναίκα είναι καπνίστρια και ειδικά πάνω από 35 ετών, το χάπι αυξάνει τον κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο, θρόμβωση και καρδιακή προσβολή.

Οφέλη της μεθοδου

Τα αντισυλληπτικά χάπια:

• προστατεύουν  από τον καρκίνο του ενδομητρίου και των ωοθηκών
• βελτιώνουν τις διαταραχές του κύκλου
• βελτιώνουν τη δυσμηνόρροια (πόνοι στην περίοδο)

Σπιραλ

Αποτελεί το καταλληλότερο αντισυλληπτικό μέσο για γυναίκες που έχουν γεννήσει και έχουν σταθερή μονογαμική σχέση. Είναι συσκευή από μαλακό εύκαμπτο υλικό μήκους 2-4 εκατοστών και τοποθετείται στην κοιλότητα της μήτρας από το γυναικολόγο κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως η  αμέσως μετά από αυτήν.

Υπάρχουν 2 διαθέσιμοι τύποι :

• σπιράλ χαλκού, το οποίο μπορεί  να παραμείνει 2-3 χρόνια
• σπιράλ που απελευθερώνει προγεστερόνη, το οποίο μπορεί να παραμείνει έως 5 χρόνια

Στα πλεονεκτήματα του σπιράλ καταγράφονται:

1. Η μεγάλη αντισυλληπτική αποτελεσματικότητα
2. Το μεγάλο διάστημα αντισυλληπτικής προστασίας
3. Η εύκολη τοποθέτηση
4. Δεν εμποδίζει τη σεξουαλική επαφή
5. Αφαιρείται όποτε η γυναίκα το θελήσει και η γονιμότητα επανέρχεται αμέσως μόλις αφαιρεθεί το σπιράλ.

Στα μειονεκτήματα καταγράφονται το ότι  το σπιράλ δεν προφυλάσσει από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Άλλα μειονεκτήματα του σπιράλ είναι η αύξηση της εμμηνορρυσίας και των εξωμήτριων κυήσεων, η αναιμία, οι πυελικές φλεγμονές και η δυσμηνόρροια.

Το σπιράλ συνιστάται σε όσες γυναίκες δεν μπορούν να ακολουθούσουν άλλες μεθόδους αλλά αντενδείκνυται ωστόσο σε όσες έχουν πυελική φλεγμονή, συγγενείς ανωμαλίες, δυσμηνόρροια και ιστορικό αιμορραγιών.

 Επείγουσα αντισύλληψη

Η επείγουσα αντισύλληψη ή, αλλιώς το αποκαλούμενο χάπι της επόμενης ημέρας συνιστά μια εκ των υστέρων λύση. Το ποσοστό αποτελεσματικότητας του κυμαίνεται στο 98%, αρκεί η γυναίκα τις επόμενες 12 -72 ώρες από την επικίνδυνη επαφή να επισκεφτεί το γιατρό της για να της το χορηγήσει. δεν είναι χάπι για διακοπή της κύησης, αλλά χορηγείται αποκλειστικά για αντισύλληψη.

Περιέχει ως δραστική ουσία τη λεβονογεστρέλη σε υψηλή δοσολογία. Αποτελείται από 2 χάπια που πρέπει να πάρει η γυναίκα 12 – 72 ώρες  από την επαφή. Η επανειλημμένη εφαρμογή της επείγουσας αντισύλληψης μέσα στον ίδιο κύκλο δεν συνιστάται, λόγο της υψηλής ποσότητας ορμόνης που προσλαμβάνεται και την πιθανότητα σοβαρών διαταραχών του κύκλου.

Παρ’ όλα αυτά, αν κριθεί απαραίτητο, μπορεί να επαναληφθεί μέσα στον ίδιο κύκλο, με την προϋπόθεση να ληφθέν σοβαρά υπόψη ότι η  αποτελεσματικότητα του σκευάσματος μειώνεται όταν χρησιμοποιηθεί αρκετές φορές κατά τη διάρκεια του ίδιου κύκλου. Επειδή δεν είναι μια εντελώς ακίνδυνη επιλογή, και για τον λόγο αυτό η συμβουλή του γυναικολόγου πριν την  λήψη είναι απαραίτητη.