Γράφει ο Συμιακάκης Μιχαήλ, Πνευμονολόγος – Φυματιολόγος συνεργάτης του doctoranytime.gr
Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος διακρίνονται σύμφωνα με την ανατομία του, σε 3 μεγάλες κατηγορίες:
- Λοιμώξεις ανώτερου αναπνευστικού
- Ρινίτιδα
- Ωτίτιδα
- Φαρυγγίτιδα ή αμυγδαλίτιδα
- Παραρρινοκολπίτιδα
- Λοιμώξεις μέσου αναπνευστικού
- Επιγλωττίτιδα
- Λαρυγγίτιδα
- Τραχειοβρογχίτιδα
- Βρογχίτιδα
- Λοιμώξεις κατώτερου αναπνευστικού
- Πνευμονία
- Πνευμονικό απόστημα
- Εμπύημα
Αιτιολογικοί παράγοντες
Οι παράγοντες οι οποίοι προκαλούν τις λοιμώξεις (και όχι μόνο του αναπνευστικού συστήματος) ανήκουν στις παρακάτω ομάδες μικροοργανισμών :
- Ιοί
- Μικρόβια
- Μύκητες
- Παράσιτα
Οι 2 τελευταίες κατηγορίες προκαλούν λοίμωξη κάτω από ειδικές συνθήκες (πχ. σε ανοσοκατασταλμένα άτομα κλπ)
Τρόπος μετάδοσης
Το άτομο που πάσχει διασπείρει κυρίως με το βήχα και το φτάρνισμα αλλά και με την ομιλία ή το γέλιο, σταγονίδια που περιέχουν το παθογόνο αίτιο. Η μετάδοση γίνεται αερογενώς (με την εισπνοή σταγονιδίων που μεταφέρουν το παθογόνο αίτιο) ή με ενοφθαλμισμό του παθογόνου αιτίου στον βλεννογόνο του στόματος, της ρινός ή των οφθαλμών. Αυτός ο τρόπος μετάδοσης αφορά ΜΟΝΟ τις ιογενείς λοιμώξεις. Στις πνευμονίες δεν υπάρχει φόβος μετάδοσης του μικροβίου, παρά μόνο σε ειδικές λοιμώξεις όπως είναι η φυματίωση.
Συμπτώματα
Ποικίλλει ανάλογα τον αιτιολογικό παράγοντα, την εντόπιση της λοίμωξης και την κατάσταση του ατόμου (ηλικία, συνύπαρξη ή όχι άλλων παθολογικών παραγόντων, κλπ):
Κοινό κρυολόγημα
Τα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος είναι γνωστά σε όλους. Αρχικά υπάρχει αίσθημα ξηρότητας της στοματικής κοιλότητας και της ρινός για να ακολουθήσουν μετά ένα ή δύο 24/ωρα, ρινική καταρροή και απόφραξη, υπεραιμία οφθαλμών, βήχας και φτάρνισμα, ζάλη ή πονοκέφαλος. Συνήθως δεν υπάρχει πυρετός.
Γρίπη
Πυρετός συνήθως υψηλός, απουσιάζει χαρακτηριστικά η ρινική καταρροή, κεφαλαγίες, μυαλγίες, αρθραλγίες, ρίγη, καταβολή, κεφαλαλγία, ανορεξία, φωτοφοβία. Συνήθης διάρκεια είναι 3-4 24/ωρα. Η γρίππη μπορεί να προκαλέσει πνευμονία είτε πρωτοπαθώς είτε δευτεροπαθώς (επιμόλυνση από μικροβιακό παράγοντα)
Τραχειοβρογχίτιδα – Βρογχίτιδα
Καταβολή, πυρετός, κεφαλαλγία, μυαλγίες και βήχας συνήθως παροξυσμικός αρχικά ξηρός κι αργότερα παραγωγικός με βλεννώδη ή βλεννοπυώδη απόχρεμψη. Με τον βήχα μπορεί να παρουσιασθεί και οπισθοστερνικό άλγος. Πολλές φορές προσβάλλεται ταυτόχρονα ο φάρυγγας και ο λάρυγγας με συνοδό την ανάλογη συμπτωματολογία (πονόλαιμος, δυσκαταποσία, βράγχος φωνής, κλπ)
Πνευμονία
Είναι λοίμωξη του πνευμονικού παρεγχύματος. Η συμπτωματολογία όσο και η βαρύτητα, εξαρτώνται από την έκταση αυτής, από τον μικροβιακό παράγοντα που την έχει προκαλέσει και από την κατάσταση του ατόμου που έχει προσβληθεί. Παρατηρείται υψηλός πυρετός, παραγωγικός βήχας με πυώδη απόχρεμψη ίσως και αίμα, δύσπνοια, θωρακικό άλγος, καταβολή.
Διάγνωση
Τις περισσότερες φορές δεν χρειάζεται να αναζητηθεί ο αιτιολογικός παράγοντας. Όταν αυτό κριθεί αναγκαίο, κυρίως στις σοβαρές περιπτώσεις (πνευμονία, εμπύημα, κλπ), το εργαστήριο μπορεί να βοηθήσει με διάφορες τεχνικές.
- Αύξηση τίτλου αντισωμάτων έναντι συγκεκριμένου παράγοντα (ιού ή μικροβίου)
- Άμεση ταυτοποίηση του μικροοργανισμού με ειδικές χρώσεις (μικροσκόπιο)
- Καλλιέργεια διαφόρων υλικών (πτύελα, αίμα, πλευριτικό υγρό, κλπ.)
- Απεικονιστικές μέθοδοι (ακτινογραφία, αξονική)
- Εξετάσεις αίματος (αύξηση λευκών αιμοσφαιρίων, αύξηση δεικτών λοιμώξεως: ΤΚΕ,CRP)
Θεραπεία
Η μεγάλη πλειοψηφία των λοιμώξεων, ιδίως του ανώτερου αλλά και του μέσου αναπνευστικού συστήματος οφείλονται σε ιούς, έχουν εποχική έξαρση (κυρίως το Φθινόπωρο και το Χειμώνα) και είναι αυτοϊάσιμες.Η θεραπεία είναι κυρίως συμπτωματική (ανακούφιση των συμπτωμάτων). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι πολλές φορές οι λοιμώξεις ιογενούς αιτιολογίας επιπλέκονται στην πορεία από μικροβιακούς παράγοντες και ΜΟΝΟ σε αυτή την περίπτωση είναι απαραίτητη η χρήση αντιβιοτικών φαρμάκων.
Πρόληψη
- Πλύσιμο χεριών
- Αποφυγή χώρων που συγχρωτίζονται πολλά άτομα
- Υγιεινός τρόπος διαβίωσης
- Εμβόλια: κατά του ιού της γρίππης και του πνευμονιόκοκκου , τα οποία όμως συνιστώνται μόνο για ειδικές ομάδες πληθυσμού (άτομα με χρόνια αναπνευστικά ή καρδιολογικά προβλήματα, κλπ).