Κρίση πανικού: τι μου συμβαίνει και πώς να την αντιμετωπίσω;

Η κρίση πανικού τείνει να εμφανίζεται ολοένα και συχνότερα σε νέους ανθρώπους. Όταν εμφανίζονται τα συμπτώματα, τότε υπενθυμίζονται οι ανάγκες του ατόμου και το συνειδητό «εγώ» αναγκάζεται να ασχοληθεί μαζί τους. Η κρίση πανικού είναι συνήθως αποτέλεσμα της απομάκρυνσής μας από τις ανάγκες μας. Μόνο όταν συμβεί αυτό νιώθουμε το σώμα μας να εκδηλώνει συμπτώματα.

Μιλήσαμε με την Ψυχολόγο Δριβάκου Δέσποινα, για τα συμπτώματα της κρίσης πανικού, τα αίτιά της αλλά και τον τρόπο αντιμετώπισής της.

Κυρία Δριβάκου, η κρίση πανικού πότε εκδηλώνεται; Ποιοι άνθρωποι κινδυνεύουν περισσότερο;

Η κρίση πανικού τείνει να προτιμά ανθρώπους με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και στοιχεία συμπεριφοράς. Απαντάται συχνότερα σε ανθρώπους που φροντίζουν τις σχέσεις τους, που η δική τους ευημερία σχετίζεται με την ευημερία των άλλων, προσέχουν πολύ τα λόγια τους για να μην πληγώσουν τους άλλους, έχει σημασία πώς θα ακουστούν τα λόγια τους στους άλλους, παραγκωνίζουν τους εαυτούς τους ώστε να είναι καλά οι άλλοι, εξαρτώνται πολύ από τους άλλους, ενδιαφέρονται περισσότερο να λύσουν τα προβλήματα των άλλων, θέλουν να τους εκτιμούν, επιθυμούν να είναι όλοι ικανοποιημένοι στο περιβάλλον τους, φέρονται στον εαυτό τους απαξιωτικά και βάναυσα. Όσο πιο έντονα νιώθει κάποιος τα παραπάνω, τόσο πιο έντονα θα είναι και τα συμπτώματά του.

Τι συμβαίνει όταν αρχίσουν να εκδηλώνονται τα συμπτώματα της κρίσης πανικού;

Όταν ένα άτομο αρχίσει να εκδηλώνει τα συμπτώματα συμβαίνουν συνήθως τα εξής:

• Επιβάλλει στον εαυτό του να σταματήσει να αντιδρά.
• Επιλέγει να χρησιμοποιήσει φάρμακα για να ελέγξει τις ενοχλήσεις του.
• Όταν τα συμπτώματα τον αναγκάσουν να πάει στο νοσοκομείο, τείνει να μην συμμορφώνεται στις οδηγίες των γιατρών, αλλά και να αναζητά δεύτερη ιατρική γνώμη.

Πότε εκδηλώνονται συνήθως τα συμπτώματα;

Όταν μείνει μόνο του ένα άτομο ή ηρεμεί, αρχίζουν να εκδηλώνονται συμπτώματα. Είναι σαν να τον αναγκάζουν αυτά τα ίδια, να ασχοληθεί και λίγο με τον εαυτό του και τις δικές του ανάγκες. Συχνά το άτομο αυτό δίνει περισσότερη προσοχή στις ανάγκες (π.χ. για χαλάρωση) και δίνει δευτερεύοντα ρόλο στις προσδοκίες των άλλων, ενεργοποιείται ο μηχανισμός ενοχών (π.χ. μήπως δεν ευχαρίστησα αρκετά τον προϊστάμενό μου;) και μέσω του άγχους που περιγράφεται με συναισθηματική αναστάτωση, οδηγείται σε αποδιοργάνωση, επηρεάζονται οι παλμοί της καρδιάς, η αναπνοή, παρουσιάζεται εφίδρωση και τα συμπτώματα αυτά κλιμακώνονται γρήγορα.

Όταν εκδηλωθούν τα πρώτα συμπτώματα, το άτομο ανακουφίζεται, ενώ μετατοπίζεται αμέσως προς την πλευρά της συμμόρφωσης (απόλυτη αφοσίωση: π.χ. να εξυπηρετηθούν άμεσα οι απαιτήσεις του προϊσταμένου), και στην ανταπόκριση στις προσδοκίες των άλλων. Συχνά η κρίση πανικού εμφανίζεται και με εμβοές στα αφτιά, κάτι που απαντάται περισσότερο σε άνδρες.

Κυρία Δριβάκου, θεωρείτε ότι υπάρχει κάτι που μπορεί να επηρεάσει και τελικά να αλλάξει τη φυσιολογία το οργανισμού και έτσι, να εκδηλωθεί κρίση πανικού;

Ναι, υπάρχουν γεγονότα που μπορούν να αλλάξουν τη φυσιολογία του οργανισμού. Αυτά σχετίζονται με επιδόσεις (π.χ. εξετάσεις), με στεσογόνες καταστάσεις (π.χ. αποχωρισμός), με καταστάσεις όπου το άτομο δεν έχει τον έλεγχο (π.χ. χρήση μέσων μαζικής μεταφοράς), με σημαντικά συμβάντα (π.χ. θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου) ή ακόμη και με ασήμαντα γεγονότα (κίνηση στο δρόμο, μετακόμιση) ή ευχάριστα όπως ο γάμος, καθώς ίσως το άτομο θα πρέπει να συνυπάρξει με ανθρώπους με τους οποίους έχει συγκρουστεί. Σε αυτές τις περιπτώσεις είτε αποφεύγει να πάει στα μέρη που του θυμίζουν τις καταστάσεις αυτές είτε λαμβάνει ηρεμιστική αγωγή προληπτικά, για να διασφαλίσει ότι δεν θα συμβεί τίποτα. Γενικώς, υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους μπορεί να αλλάξει  η φυσιολογία, ωστόσο ο καθένας αντιδρά διαφορετικά στα ερεθίσματα που δέχεται από το περιβάλλον.

 

 

Πότε τα συμπτώματα άγχους εξελίσσονται σε διαταραχή πανικού;

Όταν τα υπάρχοντα εργαλεία και μέθοδοι ελέγχου και διαχείρισης του άγχους πάψουν να είναι αποτελεσματικά, τότε αρχίζει να ενεργοποιείται η παραπάνω συμπτωματολογία, με άμεσο αντίκτυπο στις επιδόσεις των κινητικών αντιδράσεων του ατόμου. Έτσι, το άτομο αυτοπεριορίζεται και συχνά επιλέγει να αποφεύγει να μένει μόνο ή να πηγαίνει σε μέρη που έχει συμβεί στο παρελθόν κάποιο επεισόδιο.

Όταν υπάρξουν τουλάχιστον δυο επεισόδια μέσα στο διάστημα ενός εξαμήνου μπορούμε να μιλάμε για διαταραχή πανικού.

Η τακτική έκθεση του σώματος στην κορτιζόλη (ορμόνη του στρες) αυξάνει το αλλοστατικό φορτίο και κάνει το σώμα ευάλωτο σε ασθένειες (εξαιτίας της μεταβολής του ανοσοποιητικού συστήματος) και τελικά, απορρύθμιση του μηχανισμού έκκρισης κορτιζόλης. Αυτό δυσκολεύει τον έλεγχο της βιολογικής αντίδρασης στο στρες, κάτι που οδηγεί σε αποδιοργάνωση άλλων περιοχών του ανοσοποιητικού συστήματος, που «αντιδρούν» υπερβολικά στο στρες.

Πώς αντιμετωπίζεται μια κρίση πανικού;

Υπάρχει τρόπος διαχείρισης των συμπτωμάτων. Οι ψυχοθεραπευτικές μέθοδοι που εφαρμόζονται βοηθούν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων, στην έκφραση των συναισθημάτων (θυμό, λύπη κτλ), στη δυνατότητα να χαλαρώνει, να προστατεύει τον εαυτό του από συναισθηματικές «πληγές», εξωτερικές πιέσεις, να αναλαμβάνει λιγότερες ευθύνες, να κάνει λιγότερα πράγματα, να βάζει όρια στο περιβάλλον του, να μάθει να λέει όχι, να φροντίζει με αγάπη τον εαυτό του, να απαλλαχθεί από τα συναισθήματα απελπισίας και έλλειψης βοήθειας, να μάθει να κάνει πράγματα για το σώμα του, να εντοπιστούν οι άλυτες συγκρούσεις, τραύματα και συμπλέγματα και να τα επεξεργαστεί μέσα στην θεραπεία με την υποστήριξη του θεραπευτικού πλαισίου.  Η θεραπεία εστιάζει στη συμφιλίωση με τον εαυτό και στην αποδοχή των περιορισμών, καθώς και των δυνατοτήτων κάθε ατόμου. Είναι απαραίτητο να διαμορφωθεί ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα θεραπείας που να στοχεύει στη διαχείριση των προβλημάτων με παράλληλη εκμάθηση τεχνικών χαλάρωσης.