Η κολπίτιδα σήμερα αποτελεί το συχνότερο πρόβλημα υγείας που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες και την συνηθέστερη αιτία που μια γυναίκα επισκέπτεται τον γυναικολόγο της.
Οι περισσότερες γυναίκες θα έχουν τουλάχιστον ένα επεισόδιο συμπτωματικής κολπικής λοίμωξης στη διάρκεια της ζωής τους, το οποίο θα χαρακτηρίζεται από κολπική υπερέκκριση και κνησμό.
Πέρα από τις περιπτώσεις συμπτωματικής κολπίτιδας, που συνοδεύεται από κολπική υπερέκκριση και τα χαρακτηριστικά συμπτώματα κνησμού, πολλές φορές οι κολπίτιδες είναι ασυμπτωματικές και διαγιγνώσκονται μόνο μετά από γυναικολογική εξέταση.
Συχνά, παράλληλα με τις κολπίτιδες, συνυπάρχουν ουρολοιμώξεις και φλεγμονές της ουρήθρας, (ουρηθρίτιδες) του αιδοίου (αιδοιίτιδες), του τραχήλου της μήτρας (τραχηλίτιδες) και του ανώτερου γυναικείου γεννητικού συστήματος (φλεγμονώδης νόσος της πυέλου – ενδομητρίτιδες, σαλπιγγίτιδες κ.α.).
Ο λόγος που οι γυναίκες είναι τόσο ευαίσθητες στις διάφορες μολύνσεις, είναι η ανατομική κατασκευή και οι ιδιαιτερότητες της φυσιολογίας του γυναικείου γεννητικού συστήματος. Τα γεννητικά όργανα της γυναίκας, δέχονται καθημερινά την επίδραση διαφόρων παραγόντων που μπορεί να προκαλέσουν από απλούς ερεθισμούς έως σοβαρές μολύνσεις.
Πως μπορεί να προκληθεί κολπίτιδα;
Φυσιολογικά στον κόλπο αναπτύσσονται βακτήρια και μικροοργανισμοί του τύπου Κάντιντα σε μικρούς αριθμούς που αποτελούν την φυσιολογική χλωρίδα του κόλπου. Ωστόσο, εάν αυτά αυξηθούν σε αριθμό ή συνδυαστούν με άλλους μικροοργανισμούς, γίνονται ευκαιριακά παθογόνα.
Το αν θα αναπτυχθεί ή δεν θα αναπτυχθεί μια κολπίτιδα, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την παρουσία ή απουσία ενδογενών ή εξωγενών οιστρογόνων, τα οποία παράγει μόνος του ο οργανισμός μιας γυναίκας ή λαμβάνονται συμπληρωματικά.
Τα οιστρογόνα προκαλούν πάχυνση του κολπικού επιθηλίου λόγω της παρουσίας μεγάλης ποσότητας γλυκογόνου στο εσωτερικό των επιθηλιακών κυττάρων του κόλπου. Η συλλογή ενδοεπιθηλιακού γλυκογόνου, έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή γαλακτικού οξέος. Κατά συνέπεια το περιβάλλον του κόλπου γίνεται όξινο (με pH 3,5 – 4,0) κάτι που ευνοεί την ανάπτυξη της φυσικής χλωρίδας του κόλπου. Σε αντίθετη περίπτωση, που υπάρχει έλλειψη, μπορεί να αντικαθίσταται από διάφορα άλλα παθογόνα μικρόβια και κόκκους που μετατρέπονται σε παθογόνα χλωρίδα, η οποία οδηγεί σε κολπίτιδες.
Φυσιολογική χλωρίδα του κατώτερου γενετικού συστήματος συνιστούν:
- Σταφυλόκοκκοι
- Στρεπτόκοκκοι
- Σπορογόνοι Βάκιλλοι
- Κορυνοβακτηρίδια κ.λ.π.
Παθολογική χλωρίδα η οποία συνιστά αντιμετώπιση αποτελεί η παρουσία:
- Γονόκοκκου
- Συφιλιδικής Σπειροχαίτης
- Τριχομονάδων
- Μυκήτων
Ο ερεθισμός του αιδοίου, συχνά οφείλεται και σε επιμόλυνση λόγω απώλειας ούρων ή κοπράνων που παρατηρείται συχνότερα σε μικρά κορίτσια και γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, ή σε κακή υγιεινή.
Για να προκληθεί φλεγμονή θα πρέπει:
- οι μικροοργανισμοί να είναι λοιμογόνοι και να υπάρχουν σε μεγάλο αριθμό,
- το αμυντικό σύστημα του ξενιστή να πάσχει.
Ποιοι παράγοντες συμβάλλουν στην ανάπτυξη μικροβίων;
Οι κυριότεροι παράγοντες, από τους οποίους εξαρτάται ο αποικισμός και ο πολλαπλασιασμός των μικροβίων, είναι οι ακόλουθοι:
- Βαθμός ανάπτυξης του επιθηλίου: Ένα ώριμο επιθήλιο προστατεύει από όλους γενικά τους βλαπτικούς παράγοντες, ενώ ένα άωρο επιθήλιο επιτρέπει και συνυπάρχει με κάποιου βαθμού φλεγμονή
- Η σεξουαλική δραστηριότητα χωρίς προφύλαξη
- Ατομική υγιεινή και χρήση προϊόντων όπως σκευάσματα κολπικών πλύσεων ή αποσμητικών μη φιλικών προς την ευαίσθητη περιοχή
- Λήψη φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων όπως αντισυλληπτικά χάπια και αντιβιοτικά
- Χρόνιες παθήσεις όπως ο διαβήτης
- Συνθετικά ρούχα και εσώρουχα που προκαλούν κατακράτηση θερμότητας και υγρασίας
Άλλοι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν είναι:
- Φυσικοί: καυτηρίαση, ακτινοβολία
- Μηχανικοί: λύση της συνέχειας του επιθηλίου
- Χημικοί: επίδραση χημειοθεραπείας
Ποιά είναι τα συμπτώματα της κολπίτιδας και πώς γίνεται η διάγνωση;
Η γυναικολογική εκτίμηση πρέπει να γίνεται με την έναρξη των συμπτωμάτων απευθείας εφόσον η ασθενής δεν είναι σε εμμηνορρυσία.
Η εκτίμηση της ασθενούς με συμπτώματα αιδοιοκολπίτιδας, πρέπει να συμπεριλαμβάνει την λήψη λεπτομερούς ιστορικού και την φυσική εξέταση καθώς και προσεκτική επισκόπηση του επιθηλίου και του δέρματος της ασθενούς που να μην περιορίζεται μόνο στα γεννητικά της όργανα.
Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δίνεται σε συμπτώματα κολπικού ή αιδοιικού άλγους, κολπικών εκκρίσεων, κνησμού, και προηγούμενων αιδοιοκολπίτιδων καθώς ο κνησμός του αιδοίου αποτελεί συνήθως το πρώτο σύμπτωμα κολπίτιδας ως αποτέλεσμα κολπικών εκκρίσεων.
Οποιαδήποτε μεταβολή από την συνήθη φυσιολογική γαλακτώδη κολπική έκκριση, θα πρέπει να σημειώνεται. Η παρουσία ή απουσία οσμής, κνησμού και χρώματος βοηθούν στον προσδιορισμό της αιτιολογίας.
Οι κολπικες εκκρίσεις θεωρούνται παθολογικές από την ασθενή εάν είναι αυξημένου όγκου και λεκιάζουν το εσώρουχο, εάν έχουν ενοχλητική οσμή ή ασυνήθιστο χρώμα και υφή. Ο ερεθισμός του αιδοιικού δέρματος, μπορεί να είναι περιορισμένη ή μεγάλης έκτασης, και να προκαλεί κνησμό ή δυσπαρεύνια.
Ποια είναι τα βασικά είδη Κολπίτιδας;
Η κολπίτιδα χωρίζεται σε τρείς βασικές κατηγορίες ανάλογα με τον παθογόνο μικροοργανισμό που οφείλεται. Την βακτηριδιακή, την μυκητιασική και την τριχομοναδική.
1.Βακτηριδιακή κολπίτιδα
Αίτια: Οφείλεται σε διάφορους μικροοργανισμούς με συχνότερο την Gardnerella vaginalis που ενοχοποιείται για το 95% των περιπτώσεων.
Συμπτώματα & Μετάδοση:Σε πολλές περιπτώσεις το κολπικό έκκριμα είναι λιγοστό, γκριζόλευκο, με δυσάρεστη οσμή ψαριού. Μεταδίδεται κυρίως με τη σεξουαλική επαφή.
Θεραπεία: Περιλαμβάνει φάρμακα που χορηγούνται είτε από το στόμα είτε κολπικά.
2. Μυκητιασική κολπίτιδα
Αίτια: Οφείλεται ως επί το πλείστον στο μύκητα Candida albicans.
Συμπτώματα & Μετάδοση: Το κύριο σύμπτωμα που εμφανίζεται είναι η φαγούρα και ο πόνος στα χείλη του κόλπου. Χαρακτηριστικές είναι οι εκκρίσεις που θυμίζουν κομμένο γιαούρτι. Μεταδίδονται με τη σεξουαλική επαφή, ενώ είναι συχνές σε γυναίκες που λαμβάνουν αντιβιοτικά ή κορτιζόνη καθώς και σε γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Συχνή είναι η εμφάνισή τους και σε γυναίκες που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη.
Θεραπεία: Χορηγούνται φάρμακα είτε τοπικά όπως κολπικές κρέμες και κολπικά υπόθετα είτε από το στόμα (όχι κατά την εγκυμοσύνη). Είναι απαραίτητη η θεραπεία και του συντρόφου.
3.Τριχομοναδική κολπίτιδα
Αίτια: Οφείλεται σε ένα παράσιτο, την τριχομονάδα.
Συμπτώματα & Μετάδοση: Παρουσιάζεται λεπτόρρευστη δύσοσμη έκκριση, κιτρινοπράσινου χρώματος, ενίοτε αφρώδης, που συνοδεύεται από ερυθρότητα και φαγούρα. Μεταδίδεται κυρίως με τη σεξουαλική επαφή.
Θεραπεία: Γίνεται με φάρμακα από το στόμα ή κολπικά, ενώ απαραίτητη είναι η θεραπεία και του συντρόφου.
Φυσικά υπάρχουν και άλλοι παθογόνοι μικροοργανισμοί που προκαλούν λιγότερο συχνά κολπίτιδες. Η σωστή θεραπεία στηρίζεται στα αποτελέσματα των καλλιεργειών κολπικού υγρού που θα ληφθούν από τον γυναικολόγο στο ιατρείο του και το αντίστοιχο αντιβιόγραμμα που θα προκύψει.
Ποια είναι τα μέτρα πρόληψης της κολπίτιδας;
Ο καλύτερος τρόπος για την πρόληψη της κολπίτιδας είναι η σχολαστική τήρηση των κανόνων ατομικής υγιεινής:
- Χρησιμοποιήστε προφυλακτικό κάθε φορά κατά τις σεξουαλικές επαφές: Είναι η καλύτερη μέθοδος προστασίας από τις κολπίτιδες
- Αποφεύγετε εσωτερικές (κολπικές) πλύσεις με αντισηπτικά μιας και δεν βοηθούν στην διατήρηση της φυσιολογικής χλωρίδας του κόλπου
- Περιορίστε την χρήση αποσμητικών
- Κατά την αφόδευση σκουπίζεστε πάντα με κατεύθυνση από μπροστά προς τα πίσω για να αποφύγετε μόλυνση του κόλπου με μικρόβια από το έντερο
- Χρησιμοποιείτε ταμπόν όσο το δυνατόν λιγότερο
- Στην παραλία, μετά το μπάνιο, να αλλάζετε τουλάχιστον το κάτω μέρος του μαγιό, γιατί η υγρασία που αναπτύσσεται είναι ο «καλύτερος φίλος» των μυκήτων
- Χρησιμοποιείτε πάντοτε πετσέτα ή ψάθα όταν ξαπλώνετε στην παραλία
- Διατροφή: Καταναλώστε γιαούρτι και γάλα, τα οποία αποτελούν καλές πηγές βιταμίνης Β που προστατεύουν τη φυσιολογική χλωρίδα του οργανισμού. Τα λαχανικά και γενικά οι τροφές που είναι πλούσιες σε βιταμίνες ενισχύουν επίσης την άμυνα του οργανισμού στην περιοχή
- Χρησιμοποιείτε άνετα ρούχα από φυσικές ίνες (βαμβάκι, λινό, μετάξι) αντί για συνθετικά και αποφεύγετε τα στενά παντελόνια
- Για να σταματήσετε την διάδοση μιας κολπίτιδας, σταματήστε τις σεξουαλικές επαφές μέχρι να επισκεφτείτε τον γυναικολόγο σας και ελέγξτε εάν ο σύντροφος ή οι σύντροφοί σας έχουν ακολουθήσει σωστά την κατάλληλη θεραπεία