Τι είναι η κοινωνική φοβία
Η κοινωνική φοβία (ή κοινωνική αγχώδης διαταραχή) αναφέρεται στο έντονο φόβο του ατόμου ότι θα βιώσει έντονο άγχος και θα γίνει αντικείμενο παρατήρησης ή επίκρισης σε συγκεκριμένες κοινωνικές καταστάσεις.
Δες ακόμα: Συνδέεται το άγχος με τη νοημοσύνη;
Ο άνθρωπος που υποφέρει από τη διαταραχή φοβάται ότι όταν εκτίθεται κοινωνικά οι γύρω του θα παρατηρούν ή θα σχολιάσουν τις πράξεις του , ότι θα συμπεριφερθεί με ένα τρόπο που θα προκαλέσει τον εξευτελισμό και την κριτική ή/και ότι οι άλλοι θα εντοπίσουν τα σημάδια του άγχους του (πχ. φοβάται ότι το πρόσωπό του θα κοκκινίσει και ότι αυτό θα γίνει αντιληπτό από τους άλλους).
Συμπτώματα που εκδηλώνει η κοινωνική φοβία
- Υπερβολική αυτό-παρατήρηση και άγχος στις καθημερινές κοινωνικές καταστάσεις
- Υπερβολική φόβος παρατήρησης ή κριτικής από τους άλλους
- Φόβος ότι το άτομο θα δράσει με τρόπο που θα εξευτελιστεί
- Φόβος ότι οι άλλοι θα παρατηρήσουν τα σημάδια του άγχους
- Αποφυγή κοινωνικών καταστάσεων
- Σωματικά συμπτώματα (εφίδρωση, ταχυκαρδία, τάση προς έμετο, , εφίδρωση, κα)
- Μειωμένη συμμετοχή στις κοινωνικές συναναστροφές (πχ. το άτομο μένει σιωπηλό σε μια συζήτηση)
Η κοινωνική φοβία εντάσσεται στην ευρύτερη κατηγορία των αγχωδών διαταραχών. Υπάρχουν δύο κατηγορίες κοινωνικής φοβίας: Ειδική κοινωνική φοβία όπου το άτομο αποφεύγει συγκεκριμένες κοινωνικές καταστάσεις και η γενικευμένη κοινωνική φοβία όπου το άτομο βιώνει το αίσθημα του έντονου άγχους σε πληθώρα καταστάσεων της καθημερινότητας.
Το άτομο που υποφέρει από κοινωνική φοβία βιώνει έντονα συναισθήματα ντροπής και άγχους, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ότι οι υπόλοιποι άνθρωποι. Το άγχος υπερβαίνει κατά πολύ τη φυσιολογική ντροπαλότητα ενώ πολλές φορές συνοδεύεται από σωματικά συμπτώματα (εφίδρωση, ταχυκαρδία, ξηροστομία, μυϊκή ένταση). Ως αποτέλεσμα, το άτομο μπορεί να αποφεύγει καταστάσεις ή δραστηριότητες προκειμένου να μην βιώσει το έντονο άγχος.
Πώς επιδρά η κοινωνική φοβία στην καθημερινότητα του ατόμου
Η κοινωνική φοβία διαταράσσει την καθημερινότητα του ατόμου και επηρεάζει την επαγγελματική εξέλιξη και τις κοινωνικές του σχέσεις. Συνήθεις καταστάσεις που μπορεί να εντοπιστεί η κοινωνική φοβία είναι :
- Επαφή/γνωριμια με νέα πρόσωπα
- Όταν βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής (πχ. σε μια παράσταση)
- Κοινωνικές εκδηλώσεις
- Δημόσιες ομιλίες/παρουσιάσεις
- Επαφή με σημαντικά πρόσωπα/πρόσωπα κύρους
- Ερωτικές σχέσεις
(π.χ σε ένα ραντεβού)
Τα συμπτώματα της κοινωνικής φοβίας έχουν σοβαρές επιπτώσεις στη ζωή του ατόμου καθώς αποτελούν μέρος ενός φαύλου κύκλου αποφυγής.
Ας φανταστούμε κάποιον που υποφέρει από κοινωνική φοβία και αποφεύγει να μιλά με πρόσωπα κύρους. Αν χρειαστεί να δώσει συνέντευξη για μια δουλεία είναι πολύ πιθανό να νιώσει έντονο άγχος πολύ πριν τη μέρα της συνέντευξης, ενώ συνήθως κατακλύζεται από σκέψεις ότι δεν τα καταφέρει, ότι το άγχος του δεν θα του επιτρέψει να αποδώσει και έτσι θα μειωθούν οι πιθανότητες να πετύχει.
Σε μια τέτοια περίπτωση, είναι πολύ πιθανό ο υποψήφιος να προσέλθει στη συνέντευξη με αυξημένο άγχος και για αυτό να έχει μειωμένη απόδοση στη συνέντευξη. Η εξέλιξη αυτή δίνει νέα «τροφή» στο σενάριο του ατόμου ότι «δεν αξίζει» και ότι δεν μπορεί να τα καταφέρει σε συγκεκριμένες κοινωνικές καταστάσεις.
Σαν συνέχεια, το άτομο αγχώνεται ακόμα περισσότερο και μπορεί ακόμα και να αποφύγει μια μελλοντική συνέντευξη. Με αυτό τον τρόπο τα συμπτώματα της κοινωνικής φοβίας συντηρούν το φαύλο κύκλο της αποφυγής. Το άτομο ενώ καταλαβαίνει ότι το άγχος του είναι υπερβολικό, δεν μπορεί να το διαχειριστεί και νιώθει παγιδευμένο και ανήμπορο.
Πώς αντιμετωπίζεται η κοινωνική φοβία
Σήμερα, κάποιος που πάσχει από κοινωνική φοβία έχει τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει επαρκώς αυτή την δυσκολία, με την βοήθεια ενός ειδικού ψυχικής υγείας.
Η κοινωνική φοβία αντιμετωπίζεται κυρίως μέσω της ψυχοθεραπείας ή όταν το άτομο βιώνει πολύ έντονα συμπτώματα και μέσω φαρμακευτικής αγωγής. Ο ειδικός θα βοηθήσει το άτομο να συνειδητοποιήσει την αλληλουχία την αποφευκτικών του συμπεριφορών και σταδιακά θα το ενθαρρύνει να εκτεθεί στις στρεσογόνες καταστάσεις.
Συχνά, τα συμπτώματα της κοινωνικής φοβίας επικαλύπτουν μια δυσκολία του ανθρώπου να αυτονομηθεί, να διαφοροποιηθεί από την οικογένειά του και να φροντίσει το δικό του «προχώρημα».
Για αυτό και πέρα από την ανακούφιση των συμπτωμάτων, ο ρόλος της ψυχοθεραπείας είναι να βοηθήσει τον άνθρωπο να διερευνήσει το ρόλο της κοινωνικής φοβίας στη ζωή του και το πως συνδέεται με το πλέγμα των διαπροσωπικών του σχέσεων. Με αυτόν τρόπο θα μπορέσει ουσιαστικά να διαχειριστεί τις δυσκολίες του και να βελτιώσει σταθερά και όχι παροδικά την ποιότητα της ζωής του.