Το ουρικό οξύ αποτελεί το τελικό προϊόν του μεταβολισμού των πουρινών, το οποίο παράγεται στο αίμα. Οι πουρίνες αποτελούν δομικό συστατικό του γενετικού υλικού στον πυρήνα των κυττάρων, το γνωστό σε όλους μας DNA. Επίσης, βρίσκονται και σε ορισμένα τρόφιμα. Στον ανθρώπινο οργανισμό τα 2/3 των πουρινών παράγονται ενδογενώς και το 1/3 το προσλαμβάνουμε από την διατροφή.
Πότε το ουρικό οξύ θεωρείται αυξημένο;
Η υπερουριχαιμία αποτελεί μεταβολική διαταραχή, οφειλόμενη σε διαταραχές του μεταβολισμού των πουρινών και ορίζεται ως η τιμή του ουρικού οξέος στο αίμα που ξεπερνά τα 6,7 mg/dl. Σε συγκεντρώσεις μεγαλύτερες από την άνωθεν τιμή μπορεί να καθιζάνουν κρύσταλλοι ουρικού μονονατρίου στους ιστούς και να προκαλέσουν ουρική νόσο, με τη μορφή της αρθρίτιδας ή και της νεφρολιθίασης. Μπορεί να οφείλεται είτε σε αυξημένη παραγωγή και πρόσληψη ουρικού οξέος είτε στη μειωμένη απέκκριση του ουρικού οξέος από τους νεφρούς, είτε στο συνδυασμό και των δύο αυτών δυσλειτουργιών.
Ποια είναι τα αίτια εμφάνισης για το υψηλό ουρικό οξύ;
Η υπερουριχαιμία προσβάλλει συχνότερα τους άνδρες, με αναλογία 1 γυναίκα προς 5 άνδρες και εμφανίζεται συνήθως μετά τα 50 έτη. Mπορεί να έχει κληρονομικό υπόβαθρο ή να οφείλεται σε διατροφικούς και μεταβολικούς παράγοντες όπως η κακή διατροφή, η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης και η κατάχρηση αλκοόλ. Αίτια εμφάνισης συνιστούν και τα υποκείμενα νοσήματα όπως η υπέρταση, η στεφανιαία νόσος, ο υποθυρεοειδισμός, ο υπερπαραθυρεοειδισμός, η αναιμία, η ψωρίαση, η αιμόλυση, τα νεφρικά νοσήματα. Άλλους παράγοντες κινδύνου αποτελούν η εμμηνόπαυση, η υπερβολική σωματική άσκηση, ορισμένες φαρμακευτικές αγωγές, όπως τα διουρητικά, τα ανοσοκατασταλτικά, οι χημειοθεραπείες και οι ακτινοθεραπείες.
Πως αντιμετωπίζεται η υπερουριχαιμία;
Η αντιμετώπιση της υπερουριχαιμίας μπορεί να είναι είτε φαρμακευτική είτε μη φαρμακευτική.
Η μη φαρμακευτική θεραπεία για το ουρικό οξύ είναι απαραίτητο να προηγείται ή και να συνοδεύει την πιθανή φαρμακευτική αντιμετώπιση και συνίσταται στη μείωση της πρόσληψης πουρινών μέσω της διατροφής.
Τροφές που πρέπει να αποφεύγονται:
- Τηγανητά κρέατα, κρέατα από κυνήγι, κατσίκι, αρνί, μοσχάρι, χοιρινό, κοκορέτσι, χήνα, γαλοπούλα, σούπες κρέατος, σάλτσες από κρέας, μπέικον
- Θαλασσινά όπως σαρδέλα, μύδια, χτένια, γαρίδες, αστακός, χταπόδι, ρέγκα, σκουμπρί
- Αλκοόλ και μπίρα
- Λιπαρά τυριά
- Τηγανητές πατάτες και σνακ
- Μπιζέλια, αρακάς, ντομάτα, μανιτάρια
- Σπαράγγια και σπανάκι
- Φρουκτόζη και ανθρακούχα ποτά που περιέχουν
- Αυγοτάραχο και ταραμάς
- Αμύγδαλα
Τροφές που μειώνουν το ουρικό οξύ είναι:
- Ζυμαρικά και ρύζι, κυρίως ολικής άλεσης
- Φρούτα
- Ανθρακούχα αναψυκτικά και σόδα για αλκαλοποίηση των ούρων και διαλυτοποίηση του ουρικού οξέος
- Γαλακτοκομικά χαμηλά σε λιπαρά
- Πουλερικά και ψάρια
- Αυγά, περίπου 1-2 φορές την εβδομάδα
- Ελαιόλαδο λίγο
- Ψωμί
- Δημητριακά
- Καφές ο οποίος μειώνει τον κίνδυνο της ουρικής αρθρίτιδας
- Μέλι, ζάχαρη, σοκολάτα, γλυκά
- Τσάι, 1 την ημέρα
- Φιστίκια και καλαμπόκι
Στην μη φαρμακευτική αντιμετώπιση περιλαμβάνονται επίσης τα εξής μέτρα:
- Απόκτηση φυσιολογικού βάρους και απώλεια 1 kg ανά μήνα με αποφυγή ταχείας απώλειας βάρους
- Αυξημένη πρόσληψη νερού, δηλαδή πάνω από 2 λίτρα νερό ανά ημέρα
- Διακοπή ή αλλαγή φαρμάκων όπως τα διουρητικά
- Μέτρια καθημερινή άσκηση
Πότε συστήνεται φαρμακευτική θεραπεία για την μείωση του ουρικού οξέος;
Ένδειξη για την έναρξη φαρμακευτικής θεραπείας ως προς τη μείωση του ουρικού οξέος αποτελεί οποιοσδήποτε ασθενής παρουσιάζει τιμή ουρικού οξέος στο αίμα του, η οποία είναι ίση ή μεγαλύτερη από 6 mg/dL. Άλλα συμπτώματα που εμφανίζονται ως ενδείξεις είναι τα εξής:
- κλινική ή και απεικονιστική παρουσία τόφων
- συχνές κρίσεις ουρικής αρθρίτιδας, 2 ή περισσότερες ανά έτος
- χρόνια νεφρική ανεπάρκεια σταδίου
- νεφρολιθίαση από λίθους ουρικού μονονατρίου
Για την ασυμπτωματική υπερουριχαιμία δεν υπάρχει ομοφωνία για την ανάγκη θεραπείας. Συστήνεται σε ειδικές περιπτώσεις ασθενών, οι οποίοι δέχονται χημειοθεραπεία και ακτινοβολία ή παρουσιάζουν πολύ υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα, ξεπερνώντας τα 12 mg/dL στους άντρες και τα 10 mg/dL στις γυναίκες.