Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και τα συμπώματα που εμφανίζει!
Τι είναι η Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΨΔ);
Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ανήκει στις αγχώδεις διαταραχές. Το άτομο που πάσχει από ΙΨΔ παγιδεύεται από μιά σειρά επαναληπτικών σκέψεων (ιδεοληψίες – obsessions) και συμπεριφορών (ψυχαναγκασμοί – compulsions), που αν και δίχως νόημα ακόμη και για τον ίδιο τον πάσχοντα, προκαλούν μεγάλη δυσφορία και είναι πολύ δύσκολο να ξεπεραστούν.
Δες ακόμα: Ψυχιατρικές διαταραχές: Ένα σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας
Έρευνες έδειξαν ότι ένα ποσοστό 2% του πληθυσμού πάσχει από ΙΨΔ. Το νούμερο αυτό ανεβάζει την ΙΨΔ ως την τέταρτη πιό συχνή ψυχική διαταραχή, μετά την κατάθλιψη, τις φοβίες και την γενικευμένη αγχώδη διαταραχή. Αν και τα συμπτώματα της ΙΨΔ τυπικά αρχίζουν κατά την διάρκεια της εφηβείας ή της νεαρής ενήλικης ζωής, η νόσος μπορεί να αρχίζει ακόμη και από την παιδική ηλικία.
Χαρακτηριστικά Συμπτώματα της ΙΨΔ
Α. Ιδεοληψίες (Obsessions)
Οι ιδεοληψίες είναι ανεπιθύμητες σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις οι οποίες ‘εισβάλλουν’ επαναληπτικά και επίμονα στο μυαλό του πάσχοντα από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, χωρίς ο ίδιος να το θέλει.
Οι σκέψεις αυτές είναι συνήθως ξένες προς την προσωπικότητα του πάσχοντα (προκαλούν με άλλα λόγια κατάπληξη ακόμη και στον ίδιο – πώς μπορώ εγώ να σκέφτομαι κάτι τέτοιο;), έχουν δυσάρεστο περιεχόμενο, και πάντα προκαλούν δυσφορία.
Ωστόσο το άτομο με ΙΨΔ πάντα τις αναγνωρίζει ως προϊόν της δικιάς του σκέψης, ακόμη και αν δεν συμφωνεί μαζί τους. Τέλος, το άτομο προσπαθεί να αντισταθεί σ’αυτές τις σκέψεις και να τις διώξει από το μυαλό του, χωρίς όμως επιτυχία πάντα.
Το πιό συχνό θέμα των ιδεοληψιών αφορά πιθανή μόλυνση. Στην περίπτωση αυτή, και η αμυδρά πιθανότητα για την ύπαρξη μικροβίων στο περιβάλλον ή ακόμη και απλώς η παρουσία βρώμας δημιουργεί στο άτομο μια υπερβολική αίσθηση απειλής και μια ακατανίκητη τάση να μειώσει την παρουσία αυτών των μολυσματικών πηγών.
Άλλο συχνό θέμα είναι αυτό που αφορά σκέψεις που σχετίζονται με πιθανή πρόκληση βλάβης σε άλλους (ή και στον εαυτό) που συνήθως παίρνουν τη μορφή ‘αμφιβολίας’ που φτάνει σε παθολογικά επίπεδα, π.χ. το άτομο μπορεί να αμφιβάλλει για το αν έκλεισε την βρύση, τον θερμοσίφωνα, το μάτι της κουζίνας και γενικά αμφιβολία για πράγματα που θα μπορούσαν δυνητικά να βλάψουν τον εαυτό ή τους άλλους.
Επίσης μπορεί να υπάρχουν ιδέες ότι θα κάνει κακό σε άλλους ή ότι θα κάνει κακό στον εαυτό του χωρίς πραγματικά να το επιθυμεί. Άλλα συχνά θέματα ιδεοληψιών αποτελούν επίσης τα εξής: ανάγκη για συμμετρία και τάξη, σεξουαλικές σκέψεις/παρορμήσεις (π.χ. ‘Μήπως είμαι ομοφυλόφιλος;
Μήπως είμαι ανώμαλος ή παιδόφιλος), ενώ συχνές είναι οι ιδέες για την σωματική ή την ψυχική υγεία, που είτε παίρνουν την μορφή επίμονων υποχονδριακών ιδεών (συνήθως με αφορμή κάποιο αθώο σύμπτωμα ή βραχεία νόσο) ή και ιδεοληψιών για την ψυχική υγεία (“Μήπως τρελαθώ;”, “Μήπως χάσω τον έλεγχο του μυαλού μου;”).
Β. Ψυχαναγκασμοί (Compulsions)
Οι περισσότεροι άνθρωποι με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή προσπαθούν να εξουδετερώσουν το άγχος που συνδέεται με τις ιδεοληψίες τους με διάφορες επαναληπτικές και επίμονες πράξεις/συμπεριφορές που ονομάζονται ψυχαναγκασμοί ή καταναγκασμοί. Οι ψυχαναγκασμοί ποτέ δεν προκαλούν από μόνοι τους ευχαρίστηση (όπως π.χ. συμβαίνει όταν ο χαρτοπαίκτης παίζει χαρτιά).
Το άτομο όμως νιώθει αναγκασμένο να κάνει την ψυχαναγκαστική πράξη γιατί έτσι θα του φύγει το άγχος που του έχει προκαλέσει η ιδεοληψία. Χαρακτηριστικά οι καταναγκασμοί απαιτούν πολύ χρόνο πράγμα που τους διαχωρίζει από φυσιολογικές επαναληπτικές συμπεριφορές. Πιο συχνοί είναι οι καταναγκασμοί πλυσίματος και ελέγχου
Μήπως έχετε ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή; Κάντε αυτό το απλό τεστ:
Απαντήστε στις ερωτήσεις με ένα ναι ή όχι.
1. Μήπως έχετε την τάση να καθαρίζετε ή να πλένεστε πολύ; Ναι – Όχι
2. Μήπως έχετε την τάση να ελέγχετε τα πράγματα πολλές φορές; Ναι – Όχι
3. Μήπως σας έρχονται στο μυαλό ενοχλητικές σκέψεις που θα θέλατα να διώξετε αλλά δεν μπορείτε; Ναι – Όχι
4. Μήπως σας παίρνει πολύ ώρα να ολοκληρώσετε τις καθημερινές σας δραστηριότητες; Ναι – Όχι
5. Μήπως ανησυχείτε ιδιαίτερα όταν τα πράγματα γύρω σας δεν είναι στην σωστή τους θέση; Ναι – Όχι
Θετική απάντηση σε οποιαδήποτε από τις προηγούμενες ερωτήσεις μπορεί να μαρτυρά την παρουσία ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής.
Θεραπεία της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής
Σήμερα προφέρονται ιδιαίτερα αποτελεσματικές θεραπείες για την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Από την μία είναι οι φαρμακευτικές αγωγές (με φάρμακα που ανήκουν στην κατηγορία των SSRIs, και από την άλλη εξειδικευμένες ψυχοθεραπείες όπως η γνωσιακή – συμπεριφορική.