Η άσκηση έχει πολλές ευνοϊκές επιδράσεις τόσο στη σωµατική όσο και στην ψυχική υγεία. Βελτιώνει το καρδιαγγειακό και µυοσκελετικό σύστηµα, βοηθά στην απώλεια βάρους, µειώνει το άγχος, αυξάνει την επιβίωση και έχει πολλές άλλες ευεργετικές δράσεις στον οργανισµό.
Δες ακόμα: Αθλητικές δραστηριότητες στο σχολείο και βεβαιώσεις
Η άσκηση όµως σχετίζεται και µε αρνητικές επιδράσεις. Τραυµατισµοί ποικίλης βαρύτητας δεν είναι σπάνιοι, µε συνέπειες που µπορεί να φανούν άµεσα ή αργότερα. Σπάνιο, αλλά τραγικό γεγονός, είναι ο αιφνίδιος θάνατος (ΑΘ) κατά την άσκηση ή αµέσως µετά, ιδίως όταν αφορά άτοµα νεαρής ηλικίας, µε πολύ καλή φυσική κατάσταση – φαινοµενικά υγιή.
Ο αιφνίδιος θάνατος συναντάται συχνότερα σε ανταγωνιστικά αθλήµατα (ποδόσφαιρο, µπάσκετ). Εµφανίζεται πολύ συχνότερα στους άνδρες παρά στις γυναίκες αντίστοιχης ηλικίας, µε αναλογία 5-10: 1. Αυτό αποδίδεται στο ότι οι άνδρες συµµετέχουν συχνότερα σε ανταγωνιστικά αθλήµατα και πάσχουν συχνότερα από καρδιοπάθειες (π.χ. Στεφανιαία Νόσος – Μυοκαρδιοπάθειες).
Άτοµα που συµµετέχουν περιστασιακά σε έντονες αθλητικές δραστηριότητες, έχουν αυξηµένο κίνδυνο για καρδιακό επεισόδιο κατά τη διάρκεια ή και µετά την άσκηση. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι έντονα αθλούµενοι έχουν ελαφρώς µεγαλύτερο κίνδυνο να πάθουν καρδιακή προσβολή κατά τη διάρκεια της άθλησης, απ’ ότι αν κάθονται ή απλώς περπατούν κατά τις ίδιες ώρες. Συνολικά όµως, µε την άθληση µειώνεται ο κίνδυνος καρδιακών παθήσεων και αυξάνεται ο χρόνος ζωής.
Τα αίτια του ΑΘ είναι:
1.Συνήθως είναι Καρδιολογικά:
- Μυοκαρδιοπάθεια (συνηθέστερη αιτία στους νέους αθλητές)
- Στεφανιαία Νόσος (συνηθέστερη αιτία σε άτοµα ηλικίας άνω των 35 ετών)
- Μυοκαρδίτιδα, Στένωση Αορτής, Πρόπτωση μιτροειδούς, κλπ
2.Σπανίως Αγγειακά (εγκεφαλική αιµορραγία, ρήξη ανευρύσµατος), Θερµοπληξία, Πνιγµός.
3.Χρήση απαγορευµένων ουσιών (αναβολικά στεροειδή, ερυθροποιητίνη, αυξητική ορµόνη, κοκαΐνη, εφεδρίνη κλπ) Η ίδια η σωµατική άσκηση δεν αποτελεί αιτία ΑΘ. Μπορεί όµως να προκαλέσει διαταραχές, που επιδρούν στην πάσχουσα καρδιά και µπορεί να οδηγήσουν σε έµφραγµα ή σοβαρές, ακόµη και θανατηφόρες αρρυθµίες. Τέτοιες διαταραχές είναι:
- Ανεπαρκής αιµάτωση της καρδιάς σχετικά µε τις απαιτήσεις της
- Μεγάλη αύξηση ή µείωση της πίεσης
- Υπογλυκαιµία
- Υποξία (χαµηλό οξυγόνο στο αίµα)
- Ηλεκτρολυτικές διαταραχές(υπονατριαιµία)
- Μεγάλη διέγερση του συµπαθητικού (µεγάλη αύξηση κατεχολαµινών λόγω υπερβολικής σωµατικής και ψυχικής έντασης)
Υψηλότερος είναι ο κίνδυνος σε άτοµα που συµµετέχουν σε παρατεταµένες, υψηλής έντασης προσπάθειες, ιδίως όταν συνυπάρχουν: υψηλή θερµοκρασία >32C, υψηλή υγρασία ή µεγάλο υψόµετρο.
Ομάδες υψηλού κινδύνου για ΑΘ είναι:
- Άτοµα που εµφανίζουν καρδιακά συµπτώµατα στην ηρεµία ή στην άσκηση : αρρυθµίες, προκάρδια άλγη, δύσπνοια, ζάλη, λιποθυµία
- Οικογένειες µε ιστορικό ΑΘ (σε άνδρα<55ετών ή γυναίκα<65ετών)
- Οικογένειες που έχουν µέλη µε κληρονοµικό καρδιαγγειακό νόσηµα (µυοκαρδιοπάθεια, στεφανιαία νόσο, κλπ)
- Αθλητές που µετέχουν σε πολύ ανταγωνιστικά αθλήµατα
- Άτοµα >35ετών, ιδίως άνδρες, µε παράγοντες κινδύνου για αρτηριοσκλήρωση (κάπνισµα, σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση, υπερλιπιδαιµία)
Για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου του ΑΘ καλό είναι να γίνεται Ιατρικός Προαθλητικός έλεγχος κάθε 1-2 χρόνια. Αυτό εξαρτάται από την ηλικία, το φύλο, την κατάσταση υγείας του αθλητή και της οικογενείας του, και την ένταση της άσκησης. Για τη µεγαλύτερη αποτελεσµατικότητα του Ιατρικού ελέγχου απαιτείται συνεργασία και απόλυτη ειλικρίνεια του αθλητή και της οικογένειάς του.