Oυρολοίμωξη

Τι είναι η ουρολοίμωξη

Η ουρολοίμωξη αφορά και τα δύο φύλα και όλες τις ηλικίες. Το ουροποιητικό σύστημα χωρίζεται στο ανώτερο και στο κατώτερο ουροποιητικό.

Το ανώτερο ουροποιητικό σύστημα αποτελείται από τους νεφρούς και τους ουρητήρες. Τα «σωληνάκια» δηλαδή που μεταφέρουν τα ούρα από τους νεφρούς στην κύστη, ενώ το κατώτερο από την ουροδόχο κύστη και την ουρήθρα. Περίπου 170 έως 180 εκατομμύρια άνθρωποι νοσούν παγκοσμίως κάθε χρόνο. Η συντριπτική πλειονότητα των λοιμώξεων με ποσοστό 90% αφορούν την ουροδόχο κύστη. Το υπόλοιπο 10% αφορούν τον νεφρό, προκαλώντας την επονομαζόμενη πυελονεφρίτιδα.

Τα τρία τέταρτα είναι σποραδικές, ενώ το υπόλοιπο ένα τέταρτο είναι υποτροπιάζουσες και σχετίζονται με κάποια άλλη παθολογία ή ανατομική ανωμαλία του ουροποιητικού. Στη βρεφική και νηπιακή ηλικία είναι συχνότερες στα αγόρια. Στη νεανική και στην παραγωγική ηλικία όμως είναι πιο συχνές στις γυναίκες, πιθανώς λόγω της ανατομίας των γεννητικών τους οργάνων. Υπολογίζεται μάλιστα ότι 1 στις 5 γυναίκες θα πάθει ουρολοίμωξη τουλάχιστον μια φορά στη ζωή της. Σε αντίθεση με τις γυναίκες οι νεαροί άνδρες σπάνια εμφανίζουν ουρολοιμώξεις. Σχεδόν πάντα δε, σχετίζονται με τη λοίμωξη του προστάτη ή λειτουργικές και ανατομικές ανωμαλίες.

Στην τρίτη ηλικία, άνδρες και γυναίκες έχουν τις ίδιες πιθανότητες για συμπτωματική ή ασυμπτωματική βακτηριουρία, λόγω της λίμνασης των ούρων (υπερτροφία προστάτη) ή της ατροφίας του επιθηλίου του κόλπου, άρα και της μειωμένης άμυνας που προσφέρει το επιθήλιο.

Που οφείλεται η ουρολοίμωξη

Στις περισσότερες περιπτώσεις οι μικροοργανισμοί εισβάλλουν στο ουροποιητικό από την ουρήθρα. Στις γυναίκες κυρίως αφορούν μικρόβια που βρίσκονται στον κόλπο και στον πρωκτό. Αυτό συμβαίνει διότι ακολουθούν ανοδική πορεία προς την ουροδόχο κύστη λόγω της ανατομικής κατασκευής της ουρήθρας.

Σπάνια, σε ασθενείς με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα (ανοσοκατασταλμένους), τα μικρόβια προέρχονται από άλλες εστίες λοιμώξεων και φθάνουν στο ουροποιητικό σύστημα μέσω του αίματος (αιματογενής οδός).

Όταν η ουρολοίμωξη παρουσιάζεται σε ασθενείς με λειτουργικές ή ανατομικές ανωμαλίες αποκαλείται επιλεγμένη ουρολοίμωξη.  Η συγκεκριμένη είναι υψηλού κινδύνου για υποτροπές, νεφρική βλάβη, ακόμα και για σήψη που μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο.

Τέτοιες καταστάσεις είναι η νεφρολιθίαση, τα στενώματα της ουρήθρας ή του ουρητήρα, η λιθίαση της κύστης, η κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση (τα ούρα επιστρέφουν από την κύστη στον ουρητήρα), οι ανατομικές ανωμαλίες των νεφρών, η νευρογενής κύστη, ο σακχαρώδης διαβήτης, η ύπαρξη ουροκαθετήρα και ο καρκίνος του ουροποιητικού.

Η συντριπτική πλειονότητα των ουρολοιμώξεων, σε ποσοστό 80%-90%, προκαλείται από το κολοβακτηρίδιο Escherichia Coli που υπάρχει κυρίως στο έντερο. Σε ποσοστό 10% μπορεί να οφείλεται σε σταφυλόκοκκο, κυρίως το καλοκαίρι. Σπανιότερα οφείλεται σε μικρόβια όπως η κλεμπσιέλλα, ο πρωτέας κ.α. και αφορά υποτροπές ή επιλεγμένες νοσοκομειακές λοιμώξεις.

Τα είδη ουρολοίμωξης

Οι ουρολοιμώξεις χωρίζονται σε τέσσερις κύριες κατηγορίες: σε αυτές που προκαλούνται από βακτήρια και δεν προκαλούν συμπτώματα ( ασυμπτωματική βακτηριουρία), στην κυστίτιδα, στην οξεία πυελονεφρίτιδα λοίμωξη του νεφρού) και στις ουρολοιμώξεις που υποτροπιάζουν.

1.    Ασυμπτωματική βακτηριουρία

Η καλλιέργεια ούρων για τον εντοπισμό βακτηρίων βγαίνει θετική, αλλά ο ασθενής δεν εκδηλώνει συμπτώματα. Στους υγιείς ανθρώπους δεν χρειάζεται θεραπεία. Ωστόσο, πρέπει να υποβάλλονται σε αγωγή όσοι πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη, πολυκυστικούς νεφρούς ανατομικές ή λειτουργικές διαταραχές του ουροποιητικού συστήματος, καθώς και οι ασθενείς που προετοιμάζονται για ουρολογική χειρουργική επέμβαση.

2.    Κυστίτιδα

Είναι συχνή στις γυναίκες. Εμφανίζεται με πόνο χαμηλά στην κοιλιά (στο υπογάστριο), ενοχλήματα κατά την ούρηση (πόνος,τσούξιμο, αίσθημα βάρους κατά την ούρηση), συχνουρία, δυσοσμία ούρων, αιματουρία (αίμα στα ούρα) και σπάνια πυρετό. Η διάγνωση γίνεται με τις κλασσικές εξετάσεις ούρων (τη γενική και την καλλιέργεια ούρων). Η θεραπεία είναι λήψη αντιβιοτικής αγωγής επί τέσσερις ημέρες σε συνδυασμό με αυξημένη πρόσληψη υγρών από το στόμα.

3.    Οξεία πυελονεφρίτιδα

Είναι η λοίμωξη του νεφρού. Εμφανίζεται με πόνο στη μέση ή/και στην κοιλιά, υψηλό πυρετό με ρίγος, ενοχλήματα κατά την ούρηση και, λιγότερο συχνά, ναυτία και εμετούς. Η διάγνωση γίνεται με την καλλιέργεια ούρων, ενώ απαραίτητο είναι και ένα υπερηχογράφημα νεφρών για να εντοπιστεί τυχόν διάταση της πυέλου και του ουρητήρα με παρουσία πύου (πυονέφρωση). Σε περιπτώσεις όπου ο υψηλός πυρετός επιμένει παρά την αντιβίωση, πρέπει να γίνει και αξονική τομογραφία για τον αποκλεισμό αποστήματος μέσα στο νεφρό. Η θεραπεία είναι η άμεση έναρξη ενδοφλέβιας αντιβιοτικής αγωγής, με αντιβιοτικό φάρμακο ευρέος φάσματος, σε συνδυασμό με την τοποθέτηση ουροκαθετήρα.

4.    Υποτροπιάζουσες λοιμώξεις

Υποτροπιάζουσες χαρακτηρίζονται οι ουρολοιμώξεις όταν συμβαίνουν δύο ή περισσότερα επεισόδια τους τελευταίους 6 μήνες ή τρία ή περισσότερα επεισόδια τους τελευταίους 12 μήνες. Εκδηλώνονται σε ασθενείς με ανατομικές ή λειτουργικές ανωμαλίες του ουροποιητικού. Η θεραπεία είναι μεγάλης χρονικής διάρκειας και εξατομικεύεται ανάλογα με το αίτιο.

Συμπτώματα που εκδηλώνει η ουρολοίμωξη

Η συμπτωματολογία της κυστίτιδας μπορεί να περιλαμβάνει συχνουρία, δυσουρία, υπερηβικό άλγος, επιτακτική ούρηση, τσούξιμο κατά την ούρηση, πόνο στην κοιλιά, αποβολή ελάχιστης ποσότητας ούρων, διαρκές συναίσθημα ανάγκης για ούρηση, δύσοσμα ούρα και αίμα στα ούρα. Η εμφάνιση πυρετού πιθανόν να υποδηλώνει λοίμωξη του ανώτερου ουροποιητικού (πυελονεφρίτιδα).

Πώς γίνεται η διάγνωση της ουρολοίμωξης

Βασίζεται στα συμπτώματα που περιγράφει η ασθενής και επιβεβαιώνεται με τη διενέργεια εργαστηριακού ελέγχου. Οταν πρόκειται για 1ο επεισόδιο, αρκεί ένα stick ούρων για τη διάγνωση, ενώ σε περίπτωση υποτροπής ή μη υποχώρησης των συμπτωμάτων απαιτείται γενική και καλλιέργεια ούρων μαζί με αντιβιόγραμμα ώστε να αναγνωριστεί ο αιτιολογικός παράγοντας και να δοθεί στοχευμένα αντιβιοτική αγωγή.

Πώς αντιμετωπίζεται η ουρολοίμωξη

Η ουρολοίμωξη αντιμετωπίζεται με εμπειρική θεραπεία με κοινά αντιβιοτικά όπως για παράδειγμα κεφαλοσπορίνες για μικρό χρονικό διάστημα διάρκειας 3-5 μέρες. Ωστόσο, σε περίπτωση υποτροπής ή μη υποχώρησης των συμπτωμάτων θα πρέπει να ακολουθείται θεραπεία βάση αντιβιογράμματος έτσι ώστε να αποφεύγεται η επανεμφάνιση του προβλήματος και η ανάπτυξη αντοχής στα αντιβιοτικά.

Επιπλοκές που παρουσιάζει η ουρολοίμωξη

Όταν μία γυναίκα εμφανίζει παραπάνω από τρία επεισόδια ουρολοιμώξεων το χρόνο θα πρέπει να επισκεφθεί ουρολόγο. Σε αυτές τις περιπτώσεις απαιτείται εκτενέστερος έλεγχος με υπερηχογράφημα, κυστεοσκόπηση, καλλιέργεια κολπικού επιχρίσματος και ενδεχομένως χημειοπροφύλαξη με λήψη αντιβιοτικού σχήματος για μεγάλο χρονικό διάστημα ( 6 έως 12 μήνες ).

Πρόληψη κατά της ουρολοίμωξης

Μεγάλη σημασία κατά της ουρολοίμωξης έχει η λήψη ικανοποιητικής ποσότητας υγρών καθημερινά και ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες. Συγκεκριμένα συνιστάται άφθονο νερό και χυμός από κράνμπερι. Η ούρηση πρέπει να γίνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα πριν η κύστη υπερδιαταθεί και ο καθαρισμός της γεννητικής περιοχής πρέπει να γίνεται με σωστή φορά από εμπρός προς τα πίσω, για να μη μεταφέρονται στην ουρήθρα τα μικρόβια της περιπρωκτικής περιοχής. Τέλος, πρέπει να κενώνεται η ουροδόχος κύστη αμέσως έπειτα από σεξουαλική επαφή με την απαραίτητη πλύση της ευαίσθητης περιοχής.

Η κατάλληλη ειδικότητα

Ο κατάλληλος γιατρός για την ουρολοίμωξη είναι ο Ουρολόγος – Ανδρολόγος και ο Γυναικολόγος-Μαιευτήρας