Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού: όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε!

Τι ορίζεται ως ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού;

Το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (H.Pylori), ένα Gram αρνητικό βακτήριο που αποικίζει το γαστρικό επιθήλιο, απομονώθηκε για πρώτη φορά από τους Warren και Marshall το 1983.

Βρες εδώ τους καλύτερους γιατρούς για Γαστροσκόπηση

Προκαλεί  φλεγμονή στον υποκείμενο γαστρικό βλεννογόνο η οποία ξεκινά τα πρώτα χρόνια της ζωής ενός ανθρώπου και συνεχίζεται απεριόριστα εκτός αν ο ασθενής λάβει θεραπεία εκρίζωσης.

Θεωρείται ότι συμβάλλει σημαντικά στην εξέλιξη των βλαβών του γαστρικού βλεννογόνου που οδηγούν στην εμφάνιση του καρκίνου του στομάχου και γι’ αυτό ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας το έχει κατατάξει σε καρκινογόνο κλάσης Ι.

Πότε και πώς κόλλησα το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού;

Ο επιπολασμός του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού αυξάνεται με την ηλικία και το χαμηλό κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο κατά την παιδική ηλικία και για το λόγο αυτό ποικίλλει στις διάφορες περιοχές του κόσμου.

Ο υψηλότερος επιπολασμός στις μεγαλύτερες ηλικίες θεωρείται ότι σχετίζεται με τις συνθήκες διαβίωσης τις προηγούμενες δεκαετίες. Περίπου το 50% του πληθυσμού της Γης έχει έρθει σε επαφή με το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού.

Ο τρόπος μετάδοσης δεν έχει απόλυτα διευκρινισθεί ωστόσο πιστεύεται ότι μεταδίδεται από άτομο σε άτομο καθώς και με την κατανάλωση επιμολυσμένων τροφών ή νερού  (κοπρανο-στοματική οδός).

Ο οργανισμός μπορεί να επιβιώσει στο όξινο περιβάλλον του στομάχου λόγω της δράσης του ενζύμου ουρεάση, η οποία μετατρέπει την ουρία που βρίσκεται στο γαστρικό υγρό σε αμμωνία (αλκαλική ουσία) και διοξείδιο του άνθρακα.

Αποικίζει το επιθήλιο του στομάχου και παράγει συγκεκριμένα ένζυμα και τοξίνες που ενεργοποιούν το ανοσολογικό σύστημα του ξενιστή.

Όλοι μαζί αυτοί οι παράγοντες προκαλούν, άμεσα ή έμμεσα, βλάβη στα κύτταρα του στομάχου ή του 12δακτύλου προκαλώντας, ποικίλης βαρύτητας, φλεγμονή (γαστρίτιδα- 12δακτυλίτιδα).

Τι ασθένειες μπορεί να προκαλέσει το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού;

Η λοίμωξη με ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού δρα συνεργικά στην ανάπτυξη τριών σημαντικών νοσημάτων του ανωτέρου πεπτικού:

• Δωδεκαδακτυλικά ή γαστρικά έλκη (αναπτύσσονται στο 1-10% των προσβεβλημένων ατόμων) Η πλειονότητα των ελκών οφείλεται είτε στη χρήση φαρμάκων (ασπιρίνη και ΜΣΑΦ-μη στερινοειδή αντιφλεγμονώδη) είτε στο ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού.
• Γαστρικός καρκίνος (σε 0.1-3%)
• Λέμφωμα στομάχου (σε <0.01%)

Ο κίνδυνος ανάπτυξης αυτών των νοσημάτων ποικίλλει ανά πληθυσμό. Η μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών με λοίμωξη από ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού δεν παρουσιάζουν συμπτώματα ούτε κλινικά σημαντικές επιπλοκές.

Η λειτουργική δυσπεψία (επιγαστρικά συμπτώματα που δεν οφείλονται σε έλκος ή άλλη οργανική νόσο) ανταποκρίνεται στη θεραπεία εκρίζωσης σε μικρό ποσοστό (1/12 ασθενείς), το ποσοστό αυτό όμως είναι το μεγαλύτερο συγκριτικά με τις υπόλοιπες θεραπείες (αντιεκκριτικά, προκινητικά φάρμακα) και για το λόγο αυτό συστήνεται στη διεθνή βιβλιογραφία.

Το stress και οι πικάντικες τροφές μπορεί να συμβάλλουν στην επιδείνωση των συμπτωμάτων σε καμιά όμως περίπτωση δεν αποτελούν την αιτία τους.

Υπάρχει τεκμηριωμένη συσχέτιση και με άλλα νοσήματα, όπως η ανεξήγητη σιδηροπενική αναιμία, η ιδιοπαθής θρομβοπενική πορφύρα και η ανεπάρκεια της βιταμίνης Β12 ενώ υπό μελέτη βρίσκεται η συσχέτιση με το άσθμα και τις ατοπικές καταστάσεις καθώς και με την παχυσαρκία.

Δεν έχει αποδειχθεί συσχέτιση με καρδιαγγειακά νοσήματα και νευρολογικές παθήσεις.

Πώς γίνεται η διάγνωση για το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού;

Υπάρχουν διάφοροι μέθοδοι που συμβάλλουν στη διάγνωση για το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού.

Μη επεμβατικές:

• Ορολογική: Αντισώματα IgG έναντι H.Pylori στο αίμα
• Τεστ αναπνοής: Δοκιμασία εκπνοής ραδιοσεσημασμένης ουρίας με άνθρακα 13 ή 14
• Έλεγχος κοπράνων: Ανίχνευση αντιγόνου στα κόπρανα

Επεμβατικές:

• Ιστολογική εξέταση βιοψιών στομάχου
• Καλλιέργεια του μικροβίου
• Ταχεία δοκιμασία ουρεάσης (CLO-test)

Η επιλογή της μεθόδου γίνεται ανάλογα με την ηλικία του ασθενούς, το ιστορικό και την κλινική εξέταση από τον γαστρεντερολόγο.

Έχω το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, τι θεραπεία πρέπει να πάρω;

Σύμφωνα με το πρόσφατο Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Συμφωνίας (Maastricht IV) υπάρχουν συγκεκριμένες ενδείξεις θεραπείας για το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού και δε χρειάζεται όλοι οι ασθενείς να λάβουν θεραπεία εκρίζωσης.

Μέχρι πρότινος η θεραπεία πρώτης γραμμής περιελάμβανε τη χρήση δύο αντιβιοτικών μαζί με ισχυρό αντιεκκριτικό φάρμακο (αναστολέας αντλίας πρωτονίων-ΑΑΠ).

Η αυξανόμενη αντοχή όμως στα αντιβιοτικά, και ιδιαίτερα στην κλαριθρομυκίνη, ελάττωσε την αποτελεσματικότητα της θεραπείας σε ποσοστό <70%, που θεωρείται μη αποδεκτό επίπεδο.

Για το λόγο αυτό στη χώρα μας προτείνονται ως εναλλακτικά σχήματα θεραπείας πρώτης γραμμής το ταυτόχρονο σχήμα (τρία αντιβιοτικά μαζί με ΑΑΠ για δέκα ημέρες) και το διαδοχικό σχήμα θεραπείας (ένα αντιβιοτικό μαζί με ΑΑΠ για 5 ημέρες ακολουθούμενο από δύο άλλα αντιβιοτικά μαζί με ΑΑΠ για 5 επιπλέον ημέρες).

Η αποτελεσματικότητα των δύο σχημάτων θεωρείται συγκρίσιμη στη διεθνή βιβλιογραφία και είναι σε επίπεδα >90%.

Ένα μήνα μετά τη διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής συνιστάται έλεγχος εκρίζωσης με τεστ αναπνοής ή έλεγχο την κοπράνων.

Επί ανεπιτυχούς θεραπείας συνιστάται η λήψη σχήματος δεύτερης γραμμής, ενώ επί νέας αποτυχίας (πολύ μικρό ποσοστό ασθενών) συνιστάται ενδοσκοπικός έλεγχος και λήψη υλικού για καλλιέργεια.

Η επακόλουθη θεραπεία εκρίζωσης δίδεται βάση αντιβιογράμματος.

Μετά τη θεραπεία το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού ξαναεμφανίστηκε. Έκανα κάτι λάθος;

Το ποσοστό υποτροπής είναι πολύ χαμηλό στη διεθνή βιβλιογραφία(<1% στις αναπτυγμένες χώρες).

Η εκ νέου ανεύρεση ελικοβακτηριδίου του πυλωρού οφείλεται μάλλον σε αποτυχημένη εκρίζωση με τη θεραπεία, παρά σε νέα μόλυνση. Ο έλεγχος εκρίζωσης θα πρέπει να γίνεται σε όλους τους ασθενείς ανεξαρτήτως αιτιολογίας.

Είχα ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού και το εκρίζωσα. Σε πόσο καιρό πρέπει να υποβληθώ σε έλεγχο;

Εξαρτάται από το λόγο για τον οποίο δόθηκε αρχικά η θεραπεία εκρίζωσης για το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού.

Ενδεικτικά, για έλκος 12δακτύλου δε χρειάζεται επανέλεγχος, για έλκος στομάχου συνιστάται γαστροσκόπηση μετά από έξι εβδομάδες, για λέμφωμα στομάχου μετά από 3-6 μήνες, ενώ σε περίπτωση ατροφικής γαστρίτιδας ανά τριετία.