Ο διαβήτης και η παχυσαρκία αποτελούν δυο “έννοιες”, οι οποίες προτίθενται σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Oργανισμό Yγείας να μονοπωλήσουν το ενδιαφέρον της ερευνητικής ιατρικής κοινότητας παγκοσμίως τα επόμενα χρόνια.
Κι αυτό διότι η ραγδαία εξάπλωση της εμφάνισης τους συναινεί στο να αποτελέσουν σύντομα δυο από τις μεγαλύτερες μη λοιμώδεις πανδημίες στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Δες ακόμα: Διαβήτης: Ενημερώσου και μην αγνοείς τις ενδείξεις!
Ο διαβήτης τύπου 2 (ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος διαβήτης)
Είναι μια νόσος με σαφές πολυπαραγοντικό υπόστρωμα, το οποίο χαρακτηρίζεται από την σαφή διαταραχή του μεταβολισμού των υδατανθράκων, λιπών και πρωτεϊνών με κύρια αιτία την μερική έλλειψη της ινσουλίνης.
Παρεισφρύοντας στην πολυπαραγοντικότητα αυτή, θα συναντήσουμε την ινσουλινοαντίσταση, την παρεμπόδιση δηλαδή, της δράσης της ινσουλίνης στους περιφερικούς ιστούς.
Ποιoς ο ρόλος της παχυσαρκίας;
Εδώ μεγάλο ρόλο παίζει η παχυσαρκία, η οποία και θεωρείται μείζων παράγων αντίστασης της ινσουλίνης λόγω της περίσσειας των λιποκυττάρων (αυξημένη εναπόθεση λίπους στο σώμα).
Η παχυσαρκία μόνο μέσω του μηχανισμού της ινσουλινοατίστασης αυξάνει τον κίνδυνο διαβήτη κατά 93 φορές στις γυναίκες και 43 φορές στους άντρες σε σχέση με το φυσιολογικό βάρος.(σοβαρή παχυσαρκία ΒΜΙ πάνω από 40kg/M2).
Αντίστοιχα οι πάσχοντες από ΣΔ 2 είναι κατά 85% παχύσαρκοι και υπέρβαροι.
Αυτή λοιπόν η αμφίδρομη αντιστοιχία, οδηγεί τους ιατρούς σε μια προσπάθεια ρύθμισης της γλυκόζης αίματος σε συνδυασμό με προσπάθεια ανάστροφης της ινσουλινοαντίστασης και συγχρόνως ένα ενεργειακό έλλειμμα τροφής τέτοιο που να επιφέρει μείωση του αριθμού των λιποκυττάρων (500-1000 θερμίδες ημερησίως ενδεικτικά).
Ποια είναι η καταλληλότερη θεραπεία;
Με βάση τα ιατρικά πρωτόκολλα προσέγγισης του διαβητικού ασθενούς, η θεραπεία πρέπει να στοχεύει στην γλυκαιμική ρύθμιση με φάρμακα που έχουν θετική ή τουλάχιστον ουδέτερη επίδραση στο σωματικό βάρος.
Σε όλη αυτή την θεραπεία θα πρέπει να συνυπολογιστεί η ύπαρξη συνπαραμαρτούντων νοσημάτων, όπως η στεφανιαία νόσος, η νεφρική νόσος κτλ., αλλά και η υποψία εμφάνισης αυτών κατά την διάρκεια της θεραπείας.
Σε συνδυασμό πάντα με την διατροφική επανεκπαίδευση, η οποία προϋποθέτει την κατανόηση των ισοδύναμων ενεργειακών αξιών της κάθε τροφής και πως αυτή επηρεάζει το μεταβολισμό της γλυκόζης και την γέννηση του λιποκυττάρου (θερμίδες, γλυκαιμικό φορτίο κτλ.).
Συνοψίζοντας, σκοπός της θεραπείας είναι η γλυκαιμική ρύθμιση σε συνδυασμό με την απώλεια του 10% του βάρους τουλάχιστον, και η άρση της αντίστασης στην ινσουλίνη. Κι όλα αυτά υπό την προϋπόθεση ότι η θεραπεία δεν αντιτίθεται στην θεραπεία άλλων νοσημάτων, τα οποία συνυπάρχουν ή και προϋπάρχουν του σακχαρώδη διαβήτη.
Η προσέγγιση για κάθε ασθενή χαρακτηρίζεται λοιπόν από την μοναδικότητα.
Φαρμακευτική θεραπεία, ισορροπημένη διατροφή ή ένας συνδυασμός των δύο;
Φαρμακευτικές θεραπείες με επίδραση στην μείωση του σωματικού βάρους είναι οι αγωνιστές του GLP-1 και οι SGLT-2 αναστολείς με διαφορετικό τρόπο δράσης η κάθε μια.
Επίσης η κατηγορία των αναστολέων DTP 4 έχει ουδέτερη δράση στο σωματικό βάρος.
Τα φάρμακα που βασίζονται στο GLP-1 περιλαμβάνουν δύο κατηγορίες φαρμάκων: τα ανάλογα του παρόμοιου με τη γλυκαγόνη πεπτίδιου-1 (GLP-1) και οι αναστολείς της διπεπτιδυλπεπτιδάσης-4 (DPP-4).Τα φάρμακα που βασίζονται στο GLP-1 είναι επίσης γνωστά και ως μιμητές της ινκρετίνης.
Αυτά τα φάρμακα δρουν όπως οι ορμόνες ινκρετίνες (ορμόνες που παράγονται στο έντερο), αυξάνοντας την ποσότητα της ινσουλίνης που απελευθερώνεται από το πάγκρεας σε απόκριση στην τροφή. Έχουν εγκριθεί μέσω της Κεντρικής Διαδικασίας για χρήση σε συνδυασμό με δίαιτα και άσκηση σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2.
Οι αναστολείς των SGLT-2 δρουν εμποδίζοντας την επαναρρόφηση της γλυκόζης στους νεφρούς και την παραγωγή γλυκοζουριας. Αυτό έκτος από την γλυκαιμικη ρύθμιση επιτυγχάνει και μια σημαντική μείωση του όγκου των θερμίδων που προσλαμβάνονται.
Σημαντική Θέση στην θεραπεία όταν δεν υπάρχει αντένδειξη έχει και η μετφορμίνη η οποία βοηθά στην διαχείριση της γλυκόζης.
Τέλος, η πιογλιταζόνη, το μοναδικό φάρμακο εγκεκριμένο για την ινσουλινοαντίσταση, έχει αρνητική επίδραση στο σωματικό βάρος (προσθέτει κιλά), αλλά η χορήγησή του πρέπει επίσης να λαμβάνεται υπόψιν, εφόσον η συν χορήγηση του με άλλη επιτρεπόμενη κατηγορία αφαιρεί αποδεδειγμένα την αρνητική επίδραση της στα κιλά.
Σημαντικότερη η συνύπαρξη σωστής σίτισης και φαρμακευτικής αγωγής είναι οπωσδήποτε στις περιπτώσεις που ο ασθενής θα χρειαστεί αγωγή με εξωγενή ινσουλίνη λόγω της αναστολής της λιπόλυσης που αυτή επιφέρει(αύξηση σωματικού βάρους).
Επί αποτυχίας της θεραπείας ρύθμισης της γλυκόζης στον παχύσαρκο ασθενή σε συνδυασμό με την μη μείωση του σωματικού βάρους, ειδικά σε ασθενείς με BMI πάνω από 35 kg/m2, θα πρέπει να λαμβάνεται ως θεραπευτική επιλογή και η πιθανή βαριατρική επέμβαση, αν και εφόσον ο ασθενής πληροί τις προϋποθέσεις.
H διαφοροποίηση της θεραπείας του παχύσαρκου διαβητικού, ως δύο ανεξάρτητες νόσοι τίθεται ακόμα υπό συζήτηση και έρευνα.
Ο παχύσαρκος διαβητικός λοιπόν, αν και αποτελεί πλέον την πλειοψηφία, είναι ένας ιδιαίτερος και εξατομικευμένος ασθενής, με ταυτόχρονη προσέγγιση στην γλυκαιμική ρύθμιση και την αναστολή της λιπογένεσης.