Απλή εξέταση αίματος προβλέπει τον καρκίνο του μαστού
Γράφει ο Δημητρακόπουλος Ιωάννης, Γυναικολόγος – Μαιευτήρας συνεργάτης του doctoranytime.gr
Ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του μαστού μπορεί πλέον να προβλεφθεί έως και 5 χρόνια πριν την ανάπτυξή του με ακρίβεια της τάξεως του 80% με μια εξέταση αίματος από την οποία μπορεί να προκύψει το μεταβολικό προφίλ κάθε γυναίκας. Το παραπάνω τεστ μπορεί να αποδειχτεί πιο χρήσιμο από την μαστογραφία η οποία παρουσιάζει ποσοστά ευαισθησίας της τάξεως του 75% και αυτό μόνο όταν ο καρκίνος έχει εμφανιστεί ενώ ο αυξημένος αριθμός ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων των μαστογραφιών οδηγούν πολλές γυναίκες σε άχρηστες βιοψίες και θεραπείες.
Η μέθοδος βασίζεται στη μέτρηση όλων των «συστατικών» του αίματος προκειμένου να δημιουργηθεί το «μεταβολομικό προφίλ» της κάθε γυναίκας. Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατόν να ανιχνευτούν αλλαγές σε κάποια συστατικά του αίματος που παρουσιάζονται κατά την προκαρκινική περίοδο. Η τεχνική αναπτύχτηκε από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης οι οποίοι παρακολούθησαν 57.000 γυναίκες για διάστημα μεγαλύτερο των 20 ετών και λάμβαναν δείγμα αίματος από τις εθελόντριες σε τακτά χρονικά διαστήματα. Οι μισές από τις γυναίκες (οι οποίες στο σύνολό τους ήταν υγειείς στην αρχή της μελέτης) διαγνώστηκαν με καρκίνο του μαστού μέσα σε 7 χρόνια από τη στιγμή που παρείχαν το πρώτο δείγμα αίματος.
Η μέθοδος είναι σαφώς καλύτερη από την μαστογραφία η οποία δίνει στοιχεία μόνο όταν η νόσος έχει ήδη αναπτυχθεί. Παραταύτα η μέθοδος χρειάζεται να δοκιμαστεί σε μεγαλύτερο αριθμό εθελοντρίων προτού χρησιμοποιηθεί ευρέως. Παρόμοια μοντέλα θα μπορούσαν να εφαρμοστούν για τον εντοπισμό ατόμων υψηλού κινδύνου σε ότι αφορά διαφορετικές νόσους με βάση το μεταβολικό προφίλ τους. Η έγκαιρη ανίχνευση μιας νόσου όπως ο καρκίνος του μαστού και μάλιστα πολύ νωρίτερα σε σύγκριση με τις μέχρι στιγμής χρησιμοποιημένες μεθόδους είναι πολύ σημαντική καθώς η θεραπεία είναι ευκολότερη αν η νόσος εντοπιστεί νωρίτερα. Μακροπρόθεσμα πιθανότατα θα είναι δυνατή η χρήση παρόμοιων μοντέλων για την πρόβλεψη και άλλων νόσων.
Πολλές κλινικές μελέτες είχαν γίνει μέχρι σήμερα με σκοπό την πρόβλεψη του καρκίνου, οι οποίες επικεντρώνονταν σε έναν μόνο βιοδείκτη την φορά και διερευνώντας την σύνδεσή του με μια συγκεκριμένη μορφή καρκίνου. Οι παραπάνω έρευνες έχουν τη μορφή στοχευμένης ανάλυσης δηλαδή κάποια συγκεκριμένα βιομόρια μετρώνται και εξετάζονται ως προς τις ιδιότητες που έχουν σχετικά με την πρόβλεψη του καρκίνου.
Τέτοιες μελέτες συνεχίζονται αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί κάποιος βιοδείκτης που να μας επιτρέπει να προβλέπουμε τον καρκίνο με σαφήνεια.
Συνεπώς είναι απαραίτητο να μελετήσουμε ταυτόχρονα πολλές κατηγορίες για να προβλέψουμε με σαφήνεια την πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου όχι μόνο για να αυξηθούν οι πιθανότητες να εντοπίσουμε ένα συγκεκριμένο δείκτη αλλά επίσης διότι στη περίπτωση που δεν είναι δυνατό να δούμε κάποιο συγκεκριμένο δείκτη πιθανότατα μόνο συνδυασμοί βιομορίων μπορούν να προσφέρουν σαφή αποτελέσματα.
Επιπλέον στην πραγματικότητα μια ομάδα βιοδεικτών θα είχε μεγαλύτερη κλινική αξία από ένα και μόνο βιοδείκτη καθώς κάποια ταυτόχρονη αλλαγή πολλών βιοδεικτών μαζί προσθέτει εγκυρότητα και αξιοπιστία στη διάγνωση και είναι λιγότερο πιθανό να είναι απλά κάποιο τυχαίο γεγονός όπως θα μπορούσε να είναι στη περίπτωση της αύξησης ή μείωσης των επιπέδων ενός και μόνο μεταβολίτη.
Επιστήμη της μεταβολομικής
Σύμφωνα με τα παραπάνω η έρευνα βιοδεικτών που αφορά τον τομέα πρόληψης του καρκίνου στρέφεται ολοένα και περισσότερο προς την κατεύθυνση του καθολικού μεταβολικού προφίλ ή αλλιώς της μεταβολομικής. Η μεταβολομική είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη επιστήμη στον χώρο της ιατρικής.
Μεταβολομική είναι η μη στοχευόμενη διερεύνηση και μέτρηση όλων των μεταβολιτών του μεταβολόματος, όπου μεταβολίτες είναι χαμηλού μοριακού βάρους τελικά προϊόντα και δομικά υλικά βασικών κυτταρικών αντιδράσεων και μεταβόλομα είναι το σύνολο των μεταβολιτών σε έναν οργανισμό.
Η μελέτη σχετικά με την πρόληψη του καρκίνου του μαστού, στην οποία αναφερόμαστε παραπάνω βασίστηκε στην ανάλυση του μεταβολομικού προφίλ σε δείγμα αίματος και στον εντοπισμό μοτίβων που ήταν κοινά σε άτομα που τελικώς ανάπτυξαν καρκίνο.
Σύμφωνα με τα παραπάνω δεν είναι κάποιο μέρος μόνο του μοτίβου που μας χαρίζει την πρόβλεψη, είναι ολόκληρο το μοτίβο του μεταβολομικού προφίλ που προβλέπει τον καρκίνο. Αντίστοιχες μεθόδους διερεύνησης μεταβολομικού προφίλ μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να προβλέψουμε τον κίνδυνο ανάπτυξης διαφορετικών μορφών καρκίνου.
Η ενθαρρυντική μελέτη, η οποία διεξήχθη σε συνεργασία με την Αντικαρκινική Εταιρία της Δανίας, δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Metabolomics».