Θηλασμός και πρόσληψη βάρους
Αποκλειστικά θηλάζοντα βρέφη τείνουν να παίρνουν βάρος με βραδύτερο ρυθμό μετά από τρεις ή τέσσερις μήνες συγκριτικά με τα βρέφη που λαμβάνουν τεχνητή διατροφή (γάλα σε σκόνη), όμως αυτό είναι φυσιολογικό.
Η πιο γρήγορη πρόσληψη βάρους του βρέφους που λαμβάνει τεχνητή διατροφή δεν είναι ο κανόνας. Ο μητρικός θηλασμός είναι ο κανονικός, φυσικός και φυσιολογικός τρόπος διατροφής των βρεφών και των νηπίων. Το να χρησιμοποιήσουμε το βρέφος που λαμβάνει τεχνητή διατροφή ως φυσιολογικό πρότυπο, δεν είναι λογικό και μας οδηγεί σε λανθασμένες συμβουλές προς τις μητέρες για τη διατροφή και την ανάπτυξη.
Σε ορισμένες περιπτώσεις ωστόσο, μια ασθένεια του βρέφους μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τη βραδύτερη από την αναμενόμενη πρόσληψη βάρους. Η χορήγηση συμπληρώματος με γάλα σε σκόνη δεν θεραπεύει την ασθένεια και μπορεί να αποστερήσει από το βρέφος τα ευεργετικά αποτελέσματα του αποκλειστικού θηλασμού.
Μπορείτε να ξέρετε πότε ένα μωρό πίνει γάλα στο στήθος και πότε δεν πίνει. Αν το μωρό πιπιλάει το στήθος αλλά δεν πίνει γάλα, αυτό εξηγεί το γιατί το μωρό δεν παίρνει βάρος και πιθανότατα οφείλεται στη χαμηλή παροχή του μητρικού γάλακτος της μητέρας. Η μείωση του μητρικού γάλακτος είναι η συχνότερη αιτία που το μωρό είναι ανήσυχο, τραβάει το στήθος και δεν παίρνει πια καλό βάρος.
Γιατί μειώνεται το γάλα σας;
- Χρησιμοποιείτε αντισυλληπτικό χάπι ή την ενδομήτρια συσκευή Minera ή έχετε κάνει την ένεση Depo Provera ή λαμβάνετε ορμόνες (οιστρογόνα – προγεστερόνη) με οποιοδήποτε τρόπο. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο ίδιος ο μητρικός θηλασμός έχει σημαντική αντισυλληπτική δράση, ιδίως αν θηλάζετε αποκλειστικά.
- Είστε έγκυος. Η εγκυμοσύνη σαφέστατα μειώνει την παραγωγή γάλακτος.
- Προσπαθείτε να αραιώσετε τα γεύματα ή να “εκπαιδεύσετε” το μωρό να κοιμάται όλη τη νύχτα. Αν συμβαίνει αυτό, ταΐστε το μωρό όταν πεινάει ή πιπιλάει το χέρι του. Σκεφτείτε το ενδεχόμενο να κοιμηθείτε μαζί με το μωρό με ασφαλή τρόπο (safe co-sleeping) ώστε το μωρό να θηλάζει τη νύχτα και να μην χρειάζεται να σηκώνεστε για να το θηλάζετε.
- Χρησιμοποιείτε μπουκάλι πιο συχνά από περιστασιακά. Το καλύτερο είναι να αποφεύγετε το μπουκάλι εντελώς αλλά η περιστασιακή χρήση μπουκαλιού συνήθως δεν επηρεάζει την παραγωγή μητρικού γάλακτος. Όμως η συχνή χρήση μπουκαλιού έχει σαν αποτέλεσμα τη λιγότερο καλή προσκόλληση του μωρού στο μαστό και επομένως τη λιγότερη πρόσληψη γάλακτος από το μαστό.
- Μια συναισθηματική φόρτιση μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να μειώσει την παραγωγή γάλακτος.
- Μερικές φορές μια ασθένεια της μητέρας, κυρίως αν η ασθένεια συνοδεύεται από πυρετό, μπορεί να μειώσει την παραγωγή γάλακτος. Η μαστίτιδα και οι φραγμένοι πόροι μπορούν επίσης να μειώσουν την παραγωγή γάλακτος. Ευτυχώς αυτό δε συμβαίνει τις περισσότερες φορές.
- Μήπως κάνετε πολλές δουλειές; Είναι εύκολο να πέσετε στην “παγίδα” και να ακολουθήσετε τις απόψεις των άλλων και να κάνετε ό,τι σας λένε. Αφήστε τις δουλειές του σπιτιού. Κοιμηθείτε όταν το μωρό σας κοιμάται. Αν είστε κουρασμένη ξαπλώστε μαζί με το μωρό για να το θηλάσετε και κοιμηθείτε.
- Μερικά φάρμακα μπορεί να μειώσουν την παραγωγή γάλακτος. Είναι πιθανό τα αντιισταμινικά, κυρίως τα παλιά αντιισταμινικά 1ης γενιάς καθώς και η ψευδοεφεδρίνη να μειώσουν την παραγωγή γάλακτος. Σημειώστε ότι αυτές οι ουσίες ή παρόμοιες περιέχονται σε φάρμακα που δίνονται για το κοινό κρυολόγημα και για αλλεργίες.
- Θηλάζετε μόνο από τη μία πλευρά σε κάθε γεύμα. Δεν είναι καλή ιδέα να θηλάζετε το μωρό μόνο από τη μία πλευρά κατά κανόνα. Ναι, το να είστε βέβαιοι ότι το μωρό “τελείωσε” τον πρώτο μαστό πριν του προσφέρετε το δεύτερο μπορεί να βοηθήσει να αντιμετωπιστεί η ανεπαρκής πρόσληψη βάρους ή οι κολικοί του μωρού, αλλά ο μητρικός θηλασμός δεν μπαίνει σε κανόνες.
Κατά τις πρώτες εβδομάδες τα μωρά έχουν την τάση να αποκοιμιούνται στο μαστό όταν η ροή του γάλακτος μειώνεται. Αυτή η μείωση στη ροή παρουσιάζεται στην αρχή του γεύματος αν το μωρό δεν έχει προσκολληθεί καλά στο μαστό.
Ένα μωρό που δεν έχει προσκολληθεί πολύ καλά στο μαστό αλλά η μητέρα του έχει άφθονη παραγωγή μπορεί να παίρνει καλό βάρος, αλλά στην πραγματικότητα εξαρτάται από το αντανακλαστικό έκλυσης γάλακτος (κατέβασμα) προκειμένου να προσλάβει γάλα. Το μωρό θα θηλάζει, θα κοιμάται και πάλι θα θηλάζει, χωρίς να πίνει μεγάλες ποσότητες μόλις η αρχική γρήγορη ροή ελαττωθεί, αλλά αν η μητέρα έχει περισσότερα αντανακλαστικά έκλυσης γάλακτος θα πιει λίγο ακόμα έστω και μισοκοιμισμένο.
Όταν όμως μεγαλώνουν τα μωρά, κάποια μπορεί να τραβάνε το μαστό όταν μειώνεται η ροή, συνήθως μέσα στα πρώτα λεπτά από την έναρξη του γεύματος. (Στην πραγματικότητα, μερικά μωρά το κάνουν αυτό από πολύ νωρίς, μερικά δεν το κάνουν ποτέ και μερικά πότε κοιμούνται και πότε τραβάνε το μαστό πιθανότατα ανάλογα με την πείνα ή τη διάθεσή τους). Αυτό είναι πιθανότερο να συμβεί όταν τα μωρά έχουν πάρει μπουκάλι από νωρίς, αλλά μπορεί να συμβεί ακόμα και χωρίς να έχει πάρει μπουκάλι το μωρό.
Όταν το μωρό αρχίζει να τραβάει το μαστό, οι περισσότερες μητέρες πιθανότατα θα βάλουν το μωρό στην άλλη πλευρά όμως και τότε μπορεί να συμβεί το ίδιο. Το μωρό αν και πεινάει ακόμα, αρνείται να πάρει το μαστό και προτιμάει να πιπιλάει το χέρι του.Έτσι, δεν θα πάρει το επιπλέον γάλα από τα αντανακλαστικά έκλυσης γάλακτος (αντανακλαστικά κατά τα οποία κατεβαίνει το γάλα) το οποίο θα είχε πάρει αν είχε παραμείνει περισσότερο στο μαστό. Έτσι το μωρό πίνει λιγότερο, η παραγωγή μειώνεται επειδή το μωρό πίνει λιγότερο, η ροή του γάλακτος μειώνεται ακόμη νωρίτερα από την έναρξη του γεύματος (επειδή υπάρχει λιγότερο γάλα) και ένας φαύλος κύκλος έχει αρχίσει.
Αυτό δεν συμβαίνει πάντα με αυτό τον τρόπο και πολλά μωρά μπορεί να παίρνουν καλό βάρος ακόμα κι αν μένουν μόνο λίγο χρόνο στο μαστό. Μπορεί και πάλι να τραβάνε το μαστό και να πιπιλάνε τα χέρια τους γιατί τους αρέσει το πιπίλισμα (είναι ευχάριστο γι’ αυτά) αλλά αν η πρόσληψη βάρους τους είναι καλή, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Εντούτοις, είναι καλό το μωρό να θηλάζει χωρίς να τραβάει το μαστό. Ο τρόπος για να το αποφύγετε όλο αυτό είναι να έχετε από την αρχή μια καλή προσκόλληση. Σε πολλές μητέρες λένε ότι η προσκόλληση είναι τέλεια όταν στην πραγματικότητα απέχει πολύ από το να είναι τέλεια. Η προσκόλληση μπορεί να βελτιωθεί ακόμη και σε μεγαλύτερο μωρό, αλλά δεν είναι πάντα εύκολο. Όμως μερικές φορές είναι.
Μερικές φορές η δομπεριδόνη αυξάνει την παραγωγή γάλακτος σημαντικά και γι’ αυτό τη χρησιμοποιούμε συχνά. Όμως δεν πρέπει να τη χρησιμοποιείτε αν είστε έγκυος. Κατ’ αρχάς δε θα έχει αποτέλεσμα αν είστε έγκυος. Επιπλέον αν και δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η χρήση της αντενδείκνυται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η απουσία μελετών δεν σημαίνει ότι η χρήση της είναι ασφαλής στην εγκυμοσύνη.
Πως ξέρετε ότι το μωρό πίνει γάλα στο μαστό;
Όταν το μωρό πίνει γάλα (δεν πίνει γάλα απλά επειδή έχει το μαστό στο στόμα του και κάνει θηλαστικές κινήσεις), βλέπουμε μία παύση στο πηγούνι, καθώς το μωρό ανοίγει το στόμα του στο μέγιστο βαθμό, αμέσως πριν το κλείσει, ώστε μία γουλιά να αντιστοιχεί στο ακόλουθο μοντέλο θηλασμού: ανοιχτό στόμα στο μέγιστο βαθμό> παύση> κλειστό στόμα.
Αν θέλετε να το δοκιμάσετε αυτό στον εαυτό σας βάλτε το δείκτη σας ή κάποιο άλλο δάχτυλο στο στόμα σας και ρουφήξτε όπως θα ρουφούσατε από ένα καλαμάκι. Καθώς ρουφάτε το πηγούνι σας κατεβαίνει και μένει στη θέση αυτή σε όλη τη διάρκεια που ρουφάτε. Όταν σταματήσετε να ρουφάτε το πηγούνι σας θα ανέβει πάλι επάνω. Αυτή η ίδια παύση που φαίνεται στο πηγούνι του μωρού σημαίνει ότι το στόμα του γεμίζει με γάλα όταν το κάνει αυτό στο μαστό. Όσο μεγαλύτερη είναι η παύση τόσο περισσότερο γάλα προσλαμβάνει το μωρό.
Όταν μπορέσετε να αναγνωρίσετε αυτή την παύση θα διαπιστώσετε πόσο ανοησίες είναι, όλα όσα λέγονται στις γυναίκες για το χρόνο που πρέπει να μένει το μωρό στο μαστό. Όπως: Ταΐστε το μωρό είκοσι λεπτά από την κάθε πλευρά. Το μωρό που θηλάζει με αυτό τον τρόπο (με τις παύσεις) για είκοσι λεπτά συνεχόμενα, μπορεί να μην πάρει τον άλλο μαστό. Το μωρό που απλά πιπιλάει (δεν πίνει) για είκοσι ώρες θα βγει από το μαστό πεινασμένο.