Γλαύκωμα

γλαύκωμα:δείτε πως αντιμετωπίζεται

Τι είναι το γλαύκωμα

Το γλαύκωμα είναι μια ομάδα παθήσεων που προκαλούν βραδεία προοδευτική εκφύλιση των  νευρικών ινών του οπτικού νεύρου, δηλαδή του «καλωδίου» που μεταφέρει την οπτική πληροφορία προς τον εγκέφαλο, οδηγώντας σταδιακά στην τύφλωση.

Δες ακόμα: Γιατί πρέπει να φοράμε γυαλιά ηλίου;

Πρόκειται για συχνή οφθαλμική νόσο που, όντας στατιστικά η δεύτερη αιτία μη αναστρέψιμης τύφλωσης παγκοσμίως, αποτελεί σημαντική απειλή τόσο για το άτομο όσο και για το κοινωνικό σύνολο.

Αίτια του γλαυκώματος

Αν και τα αίτια εμφάνισης γλαυκώματος δεν είναι απολύτως εξακριβωμένα, υπάρχουν διάφοροι προδιαθεσικοί παράγοντες που φαίνεται να συνδέονται με την εμφάνιση της νόσου, όπως:

  • Η κληρονομικότητα: Αν στο οικογενειακό ιστορικό υπάρχει α’ βαθμού συγγενής με γλαύκωμα τότε η πιθανότητα ανάπτυξης γλαυκώματος στον ασθενή είναι 3-4 φορές υψηλότερη σε σχέση με το γενικό πληθυσμό και εκθετικά μεγαλύτερη σε περίπτωση περισσοτέρων πασχόντων συγγενών α’ βαθμού.
  • Η ηλικία: Αν και είναι δυνατή η ύπαρξη γλαυκώματος και σε μικρότερες ηλικίες (πχ συγγενές γλαύκωμα), η επίπτωση της νόσου αυξάνεται ιδιαίτερα μετά το 40-45ο  έτος της ηλικίας.
  • Η φυλή: Η αφρικανική φυλή φαίνεται να είναι περισσότερο επιρρεπής στην εμφάνιση γλαυκώματος.
  • Η ενδοφθάλμια πίεση: Η οφθαλμική υπερτονία (>21mmHg) που μετράται εύκολα με τα τονόμετρα, δεν αποτελεί ούτε αναγκαία ούτε ικανή συνθήκη για την εμφάνιση γλαυκώματος. Ωστόσο θεωρείται σαν ο σημαντικότερος προγνωστικός δείκτης για την εμφάνιση της νόσου και γι’ αυτό πρέπει να παρακολουθείται τακτικά
  • Το πάχος του κερατοειδούς: Το μειωμένο πάχος του κερατοειδούς που εκτιμάται με ειδικά όργανα (παχύμετρα), υπεισέρχεται στην ακρίβεια των μετρήσεων της ενδοφθάλμιας πίεσης και οδηγεί σε υποεκτίμησή  της.
  • Άλλες οφθαλμικές παθήσεις: Κυρίως η μυωπία, η ραγοειδίτιδα, η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια κα.

Συμπτώματα του γλαυκώματος

Αν και στην οφθαλμολογική κοινότητα υπάρχουν πολλές διαφορετικές κατατάξεις γλαυκώματος που δεν έχει νόημα να αναφερθούν λεπτομερώς, όλες συμφωνούν πως οι κύριοι τύποι γλαυκώματος είναι:

Το χρόνιο απλό γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας

Είναι μια νόσος με υποκλινική έναρξη και ύπουλη εξέλιξη. Αν και η απώλεια των νευρικών ινών συνήθως συνοδεύεται από ήπια αύξηση ή σημαντικές ημερήσιες διακυμάνσεις της ενδοφθάλμιας πιέσεως, υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις αντίστοιχων αλλοιώσεων χωρίς αυξημένες τιμές στην τονομέτρηση (γλαύκωμα χαμηλής πιέσεως).

Δεδομένου ότι η εμφάνιση της νόσου είναι συνήθως ετερόπλευρη, ο ασθενής στα αρχικά στάδια, εκτός εξαιρέσεων, δεν αντιλαμβάνεται αξιόλογα συμπτώματα, γεγονός που τον οδηγεί σχετικά αργά στον ιατρό, όταν η πάθηση έχει ήδη οδηγήσει σε εγκατεστημένες μη αναστρέψιμες αλλοιώσεις. Στην βραδεία και προοδευτική πορεία της νόσου επηρεάζονται διαδοχικά:

i. η περιφερική όραση

ii. η ικανότητα αντίληψης φωτεινών και χρωματικών αντιθέσεων (contrast sensitivity)

iii. η ικανότητα προσαρμογής σε ακραίες ή εναλλασσόμενες συνθήκες φωτισμού και τελικά

iv. η κεντρική όραση (ικανότητα ανάγνωσης, τύφλωση)

Το οξύ γλαύκωμα κλειστής γωνίας

Αν και σπανιότερος τύπος γλαυκώματος που οφείλεται σε ανατομική αβαθή κατασκευή του προσθίου θαλάμου του οφθαλμού, συνοδεύεται συχνά από διαδοχικές υποξείες ή/και οξείες κρίσεις ιδιαίτερα αυξημένης πίεσης, εκδηλούμενες με:

i.  έντονο πόνο στον οφθαλμό, μετωπιαία ή κροταφική κεφαλαλγία

ii.  Διαταραχές όρασης (θολή όραση, φωτοφοβία, φωτοστέφανα γύρω από φωτεινές πηγές)

iii.  Ερυθρότητα ή δακρύρροια

iv.  Ναυτία ή και έμετο.

Οι συμφορητικές κρίσεις πέραν του ότι αποτελούν τα πιο συχνά επείγοντα οφθαλμολογικά περιστατικά μπορούν να οδηγήσουν σε ταχεία έκπτωση της όρασης και τελικά στην τύφλωση.

Η κατάλληλη ειδικότητα

Ο κατάλληλος γιατρός για το γλαύκωμα είναι ο Οφθαλμίατρος

Διάγνωση για το γλαύκωμα

Η διάγνωση του γλαυκώματος βασίζεται τόσο στη λήψη ιστορικού και την κλινική εξέταση από εξειδικευμένο οφθαλμίατρο, όσο και από μια σειρά ειδικών διαγνωστικών εξετάσεων που διενεργούνται επικουρικώς για την επιβεβαίωση της πάθησης ή την μελέτη της πορείας της.

Σημαντικό κομμάτι στην καταπολέμηση του γλαυκώματος είναι ο τακτικός προληπτικός οφθαλμολογικός έλεγχος, ιδιαίτερα για τα άτομα που βρίσκονται στις ομάδες υψηλού κινδύνου (τουλάχιστο μια φορά το χρόνο).

Τυπικά, η εξέταση στη σχισμοειδή λυχνία περιλαμβάνει:

  • Διαθλαστικό έλεγχο δηλαδή εκτίμηση της οπτικής οξύτητας με / χωρίς διόρθωση
  • Τονομετρία δηλαδή μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης.
  • Γωνιοσκοπία δηλαδή εκτίμηση του εύρους της γωνίας του προσθίου θαλάμου.
  • Βυθοσκόπηση υπό μυδρίαση δηλαδή βιομικροσκοπική μελέτη αλλοιώσεων του οπτικού νεύρου

Επί υποψίας γλαυκωματικών αλλοιώσεων ο οφθαλμίατρος μπορεί να προτείνει βοηθητικά:

  • Εκπόνηση τονομετρικής καμπύλης και προσδιορισμό της ημερήσιας διακύμανσης τιμών της πίεσης
  • Διενέργεια δοκιμασίας αντίθεσης και εκτίμηση της χρωματικής αντίληψης
  • Παχυμετρία για τον ακριβή προσδιορισμό της «πραγματικής» ενδοφθάλμιας πίεσης
  • Φωτογράφηση του οπτικού νεύρου για μελλοντική σύγκριση των χαρακτηριστικών του.

Για την επιβεβαίωση ή την παρακολούθηση της πάθησης συνήθως παραγγέλλονται οι ακόλουθες διαγνωστικές εξετάσεις που απαιτούν ειδικό ιατρομηχανολογικό εξοπλισμό:

  • Περιμετρία (εξέταση οπτικών πεδίων), όπου χαρτογραφείται η περιφερική όραση του ασθενούς και ανιχνεύονται περιοχές μειωμένης ευαισθησίας (σκοτώματα) σε σύγκριση με την ευαισθησία άλλων ατόμων της ίδιας ηλικίας. Το μειονέκτημά της δοκιμασίας είναι ότι απαιτεί την πλήρη συνεργασία του ασθενούς και ότι συνήθως δίνει παθολογικά ευρήματα όταν οι γλαυκωματικές αλλοιώσεις είναι σημαντικές  και μη αναστρέψιμες.
  • Οπτική τομογραφία συνοχής και εξέταση οπτικών θηλών (ΟCT/HRT) Πρόκειται για την ακριβέστερη μέθοδο διάγνωσης, ακόμα και υποκλινικών μορφών γλαυκώματος. Η μέθοδος είναι αναίμακτη, ανώδυνη και διαρκώς εξελισσόμενη, αλλά απαιτεί ιδιαίτερη εμπειρία και ακριβό εξοπλισμό.

Ανάλογα με το περιστατικό και τη βαρύτητά του καθορίζεται από τον θεράποντα και ο χρόνος της επανάληψης αυτών των εξετάσεων για να ελέγχεται ικανοποιητικά το μέγεθος και η εξέλιξη της γλαυκωματικής βλάβης καθώς κι η αποτελεσματικότητα της θεραπείας.

Θεραπεία γλαυκώματος

Η θεραπεία για το γλαύκωμα έχει ως στόχο τη σταθεροποίηση των βλαβών του οπτικού νεύρου κυρίως με τον έλεγχο της ενδοφθάλμιας πίεσης.

Σήμερα στη φαρέτρα του οφθαλμιάτρου υπάρχει πλειάδα αντιγλαυκωματικών φαρμάκων με διαφορετικό μηχανισμό δράσης που μπορούν να δοθούν, είτε μεμονωμένα είτε σε συνδυασμούς και κυρίως με τη μορφή κολλυρίων που ενσταλάζονται 1 ή 2 φορές την ημέρα στον οφθαλμό.

Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η συντηρητική αγωγή είναι αρκετά αποτελεσματική, αλλά διαρκεί εφ’ όρου ζωής, απαιτεί πάγια μη αμελητέα δαπάνη και προϋποθέτει την συμμόρφωση του ασθενούς σε συχνά πολύπλοκα δοσολογικά σχήματα τακτικής χορήγησης, που μεταβάλλουν σε μεγάλο βαθμό την καθημερινότητά του.

Τα τελευταία χρόνια και σε ειδικές υποκατηγορίες γλαυκώματος χρησιμοποιείται και η μέθοδος ακτίνων laser συμπληρωματικά της φαρμακευτικής αγωγής (τραμπεκουλοπλαστική ή περιφερική ιριδεκτομή).

Σε περιπτώσεις ανθεκτικού ή κακοήθους γλαυκώματος ή όταν είναι αμφίβολη η  επαρκής συμμόρφωση του ασθενούς στις οδηγίες της συντηρητικής αγωγής, επιλέγεται τελικώς η χειρουργική θεραπεία του γλαυκώματος. δηλαδή  η τραμπεκουλεκτομή.

Πρόκειται για μια αρκετά δύσκολη οφθαλμολογική επέμβαση που απαιτεί εμπειρία, ενέχει αρκετούς διεγχειρητικούς ή μετεγχειρητικούς κινδύνους (πχ επιμολύνσεις),  μπορεί να έχει υψηλό κόστος αφού συνήθως απαιτεί ειδικό εξοπλισμό (πχ βαλβίδες), ενώ συχνά αποφέρει μέτριο ή σταδιακά μειούμενο θεραπευτικό αποτέλεσμα που χρήζει επανεπέβασης ή επικουρικής συντηρητικής αγωγής.

Σε κάθε περίπτωση, η αντιμετώπιση του γλαυκώματος είναι πολυπαραγοντική και σύνθετη διαδιακασία.

Απαιτεί από την πλευρά του ασθενή επαρκή ενημέρωση, συχνή παρακολούθηση, πλήρη συμμόρφωση και πιστή εφαρμογή των οδηγιών, ενώ από την πλευρά του θεράποντος οφθαλμιάτρου οξυμένη αντίληψη, κλινική εμπειρία και χειρουργική δεινότητα.

WP Glossary Term Usage

Ενδιαφέρεσαι να μάθεις περισσότερα για την περίπτωσή σου;
Επισκέψου καλύτερα έναν ειδικό!

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΣΟΥ ΟΦΘΑΛΜΙΑΤΡΟ